O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning Qozog‘istonga amalga oshirgan ikki kunlik davlat tashrifi kun tartibida siyosiy muloqotni chuqurlashtirish, hamkorlikni kengaytirish, jumladan, ikki mamlakat hududlari o‘rtasida savdo-iqtisodiy, sarmoyaviy sohalarda hamkorlikni yanada rivojlantirish, turli sohalarda qo‘shma loyihalarni amalga oshirish, madaniy-gumanitar hamkorlikni faollashtirish masalalari ustuvor bo‘ldi. Shunga monand 20 dan ziyod bitim va kelishuvlar imzolandi.
Prezident Shavkat Mirziyoyevning Qozog‘istonga amalga oshirgan davlat tashrifi davomida tomonlar ittifoqchilik aloqalariga doir deklaratsiya imzolashdi. Deklaratsiyaga muvofiq, tomonlar o‘rtasida prezidentlar boshqaruvidagi davlatlararo oliy kengash tuzilib, ittifoqchilikning strategik yo‘nalishlari belgilanadi. Oliy kengashdan tashqari, tashqi ishlar vazirliklari, parlamentlar o‘rtasida ham hamkorlik kengashlari tuzilishi qayd etilgan. Bu eng avvalo, O‘zbekiston va Qozog‘istonning tashqi siyosatda, dunyoning eng o‘tkir va dolzarb masalalari yuzasidan o‘zaro yakdil va hamjihat bo‘lishini, BMT, xalqaro va mintaqaviy tashkilotlar doirasida “bir yoqadan bosh chiqarish”ini, o‘zaro manfaatlarini hurmat qilishini anglatadi. Markaziy Osiyoning harakatlantiruvchi lokomotivlari sifatida O‘zbekiston va Qozog‘iston ushbu makondagi barqarorlik, farovonlik va taraqqiyotga mas’ul davlatlardir. Demak, ittifoqchilik munosabatlari ham shunga mos bo‘lishi kerak.
Qolaversa, oliy va yuqori darajadagi hamkorlik kengashlarining tuzilishi erishilgan ahdnomalarning tezroq hayotga tatbiq etilishiga, turli byurokratik to‘siqlarning yengib o‘tilishiga xizmat qiladi.
O‘zbekiston va Qozog‘iston o‘rtasidagi ittifoqchilik aloqalariga doir deklaratsiyani olqishlamoq kerak. Bunday tarixiy ahdnomaga Markaziy Osiyo tarixida birinchi marta erishilmoqda. Bu o‘rinda ittifoqchilik aloqalariga doir shartnoma hukumatlar tomonidan yaqin vaqtda ishlab chiqilishi va imzolanishi kutilayotganini esdan chiqarmaslik kerak. Mintaqaning ikki yirik davlati — O‘zbekiston va Qozog‘iston o‘rtasidagi ittifoqchilik bayonnomasida Markaziy Osiyo hamda Afg‘onistondagi vaziyat bo‘yicha hamkorlik, xalqaro tashkilotlar, jumladan, Turk davlatlari tashkiloti doirasidagi faoliyat ham o‘zaro muvofiqlashtirilib borilishi ta’kidlangan. Bu nima uchun muhim? Agar muvofiqlashtirilgan samarali choralar ko‘rilmasa, Afg‘oniston uzoq vaqt davomida mintaqaviy xavfsizlikka yangi tahdidlar manbai bo‘lib qolishi mumkin. Tinchlik va barqarorlikka qancha erta erishilsa, bu mamlakat rivojlanishiga yo‘l ochadi, mintaqaviy va xalqaro ahamiyatga molik yirik iqtisodiy va energetika loyihalarini amalga oshirish uchun yangi strategik imkoniyatlar yaratadi. Yevrosiyo va Janubiy Osiyo, Sharqiy va G‘arbiy Osiyo o‘rtasida tabiiy quruqlik ko‘prigi bo‘lgan Afg‘onistonning geografik jihatdan qulay joylashuvi transmintaqaviy aloqalarni rivojlantirishda uning qanchalik muhim ahamiyat kasb etishini ko‘rsatib beradi. Afg‘onistonning iqtisodiy jihatdan tiklanishi — bu yerda barqaror va uzoq muddatli tinchlik o‘rnatishning eng muhim sharti. Vaziyatning keskinlashuviga yo‘l qo‘ymaslik uchun yangi hokimiyat bilan muloqotni rivojlantirish, afg‘on xalqiga ijtimoiy-iqtisodiy va gumanitar yordam ko‘rsatishni davom ettirish zarur. Bu o‘rinda AQSh va G‘arb mamlakatlarining Afg‘onistonni yakkalab qo‘yish, banklarda saqlanayotgan pullarini bloklab qo‘yish siyosatiga qo‘shilib bo‘lmaydi. Bu vaziyatda Afg‘onistonda keng ko‘lamli gumanitar inqiroz yuzaga kelishi mumkin. Bugun Afg‘onistonda 25 million insonning ocharchilik qarshisida qolayotganini unutmaslik lozim. O‘zbekiston va Qozog‘iston “bir musht” bo‘lib, kelishgan holda siyosat olib borishi muhim.
2019-yilda O‘zbekiston Qozog‘istonning birinchi prezidenti tashabbusi bilan tashkil etilgan Istanbuldagi so‘nggi sammitda Turkiy davlatlar tashkiloti deb qayta nomlangan Turkiy tilli davlatlar hamkorlik tashkilotiga a’zo bo‘lib kirdi. Bu tashkilot doirasida ham hamkorlik ko‘lami kengaymoqda. Ammo hali ishga solinmagan imkoniyatlar ko‘p. Undan samarali foydalanish lozim, ayniqsa, savdo-iqtisodiy, kooperatsion, informatsion texnologiyalar, yashil energetika va boshqa sohalarda. Demak, bu borada ham O‘zbekiston va Qozog‘iston pozitsiyasi yaqinligi muhim.
Ikki xalqning tarixiy aloqalari, qo‘shnichilik, ma’naviy va madaniy mushtaraklikdan kelib chiqib imzolangan deklaratsiya Markaziy Osiyoda haqiqatda siyosiy ittifoq shakllanayotganidan darak beradi. Bu o‘zaro keskinliklar, chegaraviy ziddiyatlar, ayrim hollarda etnik to‘qnashuvlardan holi bo‘lmagan Markaziy Osiyo uchun muhim burilish bo‘ladi. O‘zbekiston va Qozog‘iston “aravani bir tomonga tortsa”, mintaqa davlatlari hamjihat bo‘ladi. Har qanday muammo tezda yechiladi. Ayniqsa, Markaziy Osiyo prezidentlari sammitini umumiy manfaatlarga yo‘naltirish, muammolarni mintaqa davlatlarini o‘zlari yechishi ta’kidlanayotgani inobatga olinsa. Barcha mintaqaviy masalalar bo‘yicha Markaziy Osiyo davlatlari bir-birining manfaatlariga o‘zaro hurmat asosida o‘zaro maqbul yechimlarga o‘zlari erisha oladilar. Uchinchi kuchlarning mintaqa ichki ishlariga aralashuviga yo‘l qo‘yilmaydi.
Bugungi kunda Markaziy Osiyo davlatlari, shuningdek, O‘zbekiston va Qozog‘iston o‘rtasidagi munosabatlar sifat jihatidan yangi bosqichga ko‘tarilib, ochiq va barqaror xarakter kasb etadigan darajaga chiqdi deb aytish mumkin. Jahon tajribasi shuni ko‘rsatadiki, mintaqaviy hamkorlikni muvaffaqiyatli rivojlantirish nafaqat geografik yaqinlik, tarixiy hamjihatlik, savdo-iqtisodiy, madaniy va sivilizatsiyaviy aloqalar kabi obyektiv omillar, balki yaqin sheriklik munosabatlari orqali o‘sib boradigan o‘zaro manfaatlarga ham asoslanadi.
O‘zbekiston va Qozog‘iston aloqalari bungacha strategik sheriklik maqomida bo‘lgan. Mintaqaning ikki yirik davlati ittifoqchilikka ko‘tarilayotgani Markaziy Osiyo boshqa davlatlarida ijobiy aks-sado beradi, chunki deklaratsiyada mintaqaning umumiy manfaatlari ustun ekanligi aks ettirilgan. Shuning barobarida prezidentlar Markaziy Osiyo davlat rahbarlarining maslahat uchrashuvlari formatini ishtirokchi davlatlar manfaatlariga qat’iy hurmat asosida mavjud salohiyatlardan maksimal darajada to‘liq foydalanish maqsadida, takomillashtirish yo‘lida maqsadli ish olib borishga kelishib olishdi.
Markaziy Osiyodagi ekologik vaziyat, suv tanqisligi, transchegaraviy daryolarning umumiy boylik ekanligi, ulardan oqilona foydalanish yuzasidan hamkorlik davom etishi ta’kidlanayotgani bu boradagi mintaqaviy muzokaralar ortiqcha ehtiroslarsiz davom etayotganidan ham dalolat beradi.
Bir so‘z bilan aytganda, ittifoqchilik aloqalari o‘rnatilishi nafaqat ikki davlat o‘rtasidagi tarixiy voqelik, balki Markaziy Osiyo barqarorligi, taraqqiyoti uchun ham xizmat qiladigan muhim qadam.
Ittifoqchilikdan aloqalar ko‘lami kengayadi, yangidan yangi qo‘shma korxonalar ochiladi. Serdaromad va barqaror ish o‘rinlari yaratiladi, ko‘rilgan foyda hisobiga ehtiyojmand odamlarning ijtimoiy himoyasi ta’minlanadi, aholining real daromadlari oshadi. Farovonlik oshsa, mintaqa tinchligi va barqarorligi ham mustahkamlanadi.
Qozog‘iston 16-dekabr kuni o‘z mustaqilligining 30 yilligini nishonlaydi. Davlat mustaqilligiga erishish — bu har qanday xalq tarixida o‘ta muhim, hal qiluvchi voqelik. Mamlakatlarimiz davlat mustaqilligini 30 yil muqaddam, murakkab, qiyin sharoitlarda qo‘lga kiritdi. O‘tgan yillar ichida bu yo‘lni ikkala davlat yonma-yon bosib o‘tdi, barcha sinovlar mardonavor yengildi.
Abduvali Saybnazarov, O‘zXDP matbuot xizmati rahbari
Reklama huquqi asosida.
Izoh (0)