Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёевнинг Қозоғистонга амалга оширган икки кунлик давлат ташрифи кун тартибида сиёсий мулоқотни чуқурлаштириш, ҳамкорликни кенгайтириш, жумладан, икки мамлакат ҳудудлари ўртасида савдо-иқтисодий, сармоявий соҳаларда ҳамкорликни янада ривожлантириш, турли соҳаларда қўшма лойиҳаларни амалга ошириш, маданий-гуманитар ҳамкорликни фаоллаштириш масалалари устувор бўлди. Шунга монанд 20 дан зиёд битим ва келишувлар имзоланди.
Президент Шавкат Мирзиёевнинг Қозоғистонга амалга оширган давлат ташрифи давомида томонлар иттифоқчилик алоқаларига доир декларация имзолашди. Декларацияга мувофиқ, томонлар ўртасида президентлар бошқарувидаги давлатлараро олий кенгаш тузилиб, иттифоқчиликнинг стратегик йўналишлари белгиланади. Олий кенгашдан ташқари, ташқи ишлар вазирликлари, парламентлар ўртасида ҳам ҳамкорлик кенгашлари тузилиши қайд этилган. Бу энг аввало, Ўзбекистон ва Қозоғистоннинг ташқи сиёсатда, дунёнинг энг ўткир ва долзарб масалалари юзасидан ўзаро якдил ва ҳамжиҳат бўлишини, БМТ, халқаро ва минтақавий ташкилотлар доирасида «бир ёқадан бош чиқариш»ини, ўзаро манфаатларини ҳурмат қилишини англатади. Марказий Осиёнинг ҳаракатлантирувчи локомотивлари сифатида Ўзбекистон ва Қозоғистон ушбу макондаги барқарорлик, фаровонлик ва тараққиётга масъул давлатлардир. Демак, иттифоқчилик муносабатлари ҳам шунга мос бўлиши керак.
Қолаверса, олий ва юқори даражадаги ҳамкорлик кенгашларининг тузилиши эришилган аҳдномаларнинг тезроқ ҳаётга татбиқ этилишига, турли бюрократик тўсиқларнинг енгиб ўтилишига хизмат қилади.
Ўзбекистон ва Қозоғистон ўртасидаги иттифоқчилик алоқаларига доир декларацияни олқишламоқ керак. Бундай тарихий аҳдномага Марказий Осиё тарихида биринчи марта эришилмоқда. Бу ўринда иттифоқчилик алоқаларига доир шартнома ҳукуматлар томонидан яқин вақтда ишлаб чиқилиши ва имзоланиши кутилаётганини эсдан чиқармаслик керак. Минтақанинг икки йирик давлати — Ўзбекистон ва Қозоғистон ўртасидаги иттифоқчилик баённомасида Марказий Осиё ҳамда Афғонистондаги вазият бўйича ҳамкорлик, халқаро ташкилотлар, жумладан, Турк давлатлари ташкилоти доирасидаги фаолият ҳам ўзаро мувофиқлаштирилиб борилиши таъкидланган. Бу нима учун муҳим? Агар мувофиқлаштирилган самарали чоралар кўрилмаса, Афғонистон узоқ вақт давомида минтақавий хавфсизликка янги таҳдидлар манбаи бўлиб қолиши мумкин. Тинчлик ва барқарорликка қанча эрта эришилса, бу мамлакат ривожланишига йўл очади, минтақавий ва халқаро аҳамиятга молик йирик иқтисодий ва энергетика лойиҳаларини амалга ошириш учун янги стратегик имкониятлар яратади. Евросиё ва Жанубий Осиё, Шарқий ва Ғарбий Осиё ўртасида табиий қуруқлик кўприги бўлган Афғонистоннинг географик жиҳатдан қулай жойлашуви трансминтақавий алоқаларни ривожлантиришда унинг қанчалик муҳим аҳамият касб этишини кўрсатиб беради. Афғонистоннинг иқтисодий жиҳатдан тикланиши — бу ерда барқарор ва узоқ муддатли тинчлик ўрнатишнинг энг муҳим шарти. Вазиятнинг кескинлашувига йўл қўймаслик учун янги ҳокимият билан мулоқотни ривожлантириш, афғон халқига ижтимоий-иқтисодий ва гуманитар ёрдам кўрсатишни давом эттириш зарур. Бу ўринда АҚШ ва Ғарб мамлакатларининг Афғонистонни яккалаб қўйиш, банкларда сақланаётган пулларини блоклаб қўйиш сиёсатига қўшилиб бўлмайди. Бу вазиятда Афғонистонда кенг кўламли гуманитар инқироз юзага келиши мумкин. Бугун Афғонистонда 25 миллион инсоннинг очарчилик қаршисида қолаётганини унутмаслик лозим. Ўзбекистон ва Қозоғистон «бир мушт» бўлиб, келишган ҳолда сиёсат олиб бориши муҳим.
2019 йилда Ўзбекистон Қозоғистоннинг биринчи президенти ташаббуси билан ташкил этилган Истанбулдаги сўнгги саммитда Туркий давлатлар ташкилоти деб қайта номланган Туркий тилли давлатлар ҳамкорлик ташкилотига аъзо бўлиб кирди. Бу ташкилот доирасида ҳам ҳамкорлик кўлами кенгаймоқда. Аммо ҳали ишга солинмаган имкониятлар кўп. Ундан самарали фойдаланиш лозим, айниқса, савдо-иқтисодий, кооперацион, информацион технологиялар, яшил энергетика ва бошқа соҳаларда. Демак, бу борада ҳам Ўзбекистон ва Қозоғистон позицияси яқинлиги муҳим.
Икки халқнинг тарихий алоқалари, қўшничилик, маънавий ва маданий муштаракликдан келиб чиқиб имзоланган декларация Марказий Осиёда ҳақиқатда сиёсий иттифоқ шаклланаётганидан дарак беради. Бу ўзаро кескинликлар, чегаравий зиддиятлар, айрим ҳолларда этник тўқнашувлардан ҳоли бўлмаган Марказий Осиё учун муҳим бурилиш бўлади. Ўзбекистон ва Қозоғистон «аравани бир томонга тортса», минтақа давлатлари ҳамжиҳат бўлади. Ҳар қандай муаммо тезда ечилади. Айниқса, Марказий Осиё президентлари саммитини умумий манфаатларга йўналтириш, муаммоларни минтақа давлатларини ўзлари ечиши таъкидланаётгани инобатга олинса. Барча минтақавий масалалар бўйича Марказий Осиё давлатлари бир-бирининг манфаатларига ўзаро ҳурмат асосида ўзаро мақбул ечимларга ўзлари эриша оладилар. Учинчи кучларнинг минтақа ички ишларига аралашувига йўл қўйилмайди.
Бугунги кунда Марказий Осиё давлатлари, шунингдек, Ўзбекистон ва Қозоғистон ўртасидаги муносабатлар сифат жиҳатидан янги босқичга кўтарилиб, очиқ ва барқарор характер касб этадиган даражага чиқди деб айтиш мумкин. Жаҳон тажрибаси шуни кўрсатадики, минтақавий ҳамкорликни муваффақиятли ривожлантириш нафақат географик яқинлик, тарихий ҳамжиҳатлик, савдо-иқтисодий, маданий ва цивилизациявий алоқалар каби объектив омиллар, балки яқин шериклик муносабатлари орқали ўсиб борадиган ўзаро манфаатларга ҳам асосланади.
Ўзбекистон ва Қозоғистон алоқалари бунгача стратегик шериклик мақомида бўлган. Минтақанинг икки йирик давлати иттифоқчиликка кўтарилаётгани Марказий Осиё бошқа давлатларида ижобий акс-садо беради, чунки декларацияда минтақанинг умумий манфаатлари устун эканлиги акс эттирилган. Шунинг баробарида президентлар Марказий Осиё давлат раҳбарларининг маслаҳат учрашувлари форматини иштирокчи давлатлар манфаатларига қатъий ҳурмат асосида мавжуд салоҳиятлардан максимал даражада тўлиқ фойдаланиш мақсадида, такомиллаштириш йўлида мақсадли иш олиб боришга келишиб олишди.
Марказий Осиёдаги экологик вазият, сув танқислиги, трансчегаравий дарёларнинг умумий бойлик эканлиги, улардан оқилона фойдаланиш юзасидан ҳамкорлик давом этиши таъкидланаётгани бу борадаги минтақавий музокаралар ортиқча эҳтиросларсиз давом этаётганидан ҳам далолат беради.
Бир сўз билан айтганда, иттифоқчилик алоқалари ўрнатилиши нафақат икки давлат ўртасидаги тарихий воқелик, балки Марказий Осиё барқарорлиги, тараққиёти учун ҳам хизмат қиладиган муҳим қадам.
Иттифоқчиликдан алоқалар кўлами кенгаяди, янгидан янги қўшма корхоналар очилади. Сердаромад ва барқарор иш ўринлари яратилади, кўрилган фойда ҳисобига эҳтиёжманд одамларнинг ижтимоий ҳимояси таъминланади, аҳолининг реал даромадлари ошади. Фаровонлик ошса, минтақа тинчлиги ва барқарорлиги ҳам мустаҳкамланади.
Қозоғистон 16 декабрь куни ўз мустақиллигининг 30 йиллигини нишонлайди. Давлат мустақиллигига эришиш — бу ҳар қандай халқ тарихида ўта муҳим, ҳал қилувчи воқелик. Мамлакатларимиз давлат мустақиллигини 30 йил муқаддам, мураккаб, қийин шароитларда қўлга киритди. Ўтган йиллар ичида бу йўлни иккала давлат ёнма-ён босиб ўтди, барча синовлар мардонавор енгилди.
Абдували Сайбназаров, ЎзХДП матбуот хизмати раҳбари
Реклама ҳуқуқи асосида.
Изоҳ (0)