“Institutdagi yagona qora tanli talaba ekanligimdan sarosimaga tushgandim”. Namanganda tahsil olayotgan zambiyalik Milimo Mundia hikoyasi
Namangandagi Muhandislik-texnologiya instituti magistraturasida Janubiy Afrikaning Zambiya davlatidan kelgan qiz tahsil olmoqda. Bu haqda “Daryo” muxbiri Azizbek Abduvaliyev hikoya qilmoqda.
“Bir necha davlatlar orasidan O‘zbekistonni tanladim”
Milimo Mundia bakalavr bosqichini Zambiya universitetida maxsus ta’lim va ingliz tilini o‘qitish yo‘nalishida tamomlagan. Keyinchalik bir muddat Hindistonda tahsil olgan.
— Shu yerda boshqa ko‘plab davlatlardan kelgan talabalar, jumladan, o‘zbekistonliklar bilan muloqotda bo‘ldim, mamlakat haqida bilib oldim. Zambiyaga qaytgach, magistratura bosqichida o‘qishni davom ettirish va buni chet elda amalga oshirishga qaror qildim. Bir necha mamlakatlar va ulardagi oliy o‘quv yurtlari ro‘yxatini tuzdim, ular orasida O‘zbekiston ham bor edi. Oxir-oqibat shu yerni, aniqrog‘i, Namanganni tanladim, — deydi Milimo.
Namangan muhandislik-texnologiya instituti xalqaro aloqalar bo‘limi boshlig‘i Ahror Tursunovning aytishicha, oliy o‘quv yurtida Milimodan tashqari pokistonlik, rossiyalik, qirg‘izistonlik va tojikistonlik talabalar ham tahsil olmoqda. Ular uchun barcha sharoitlar yaratib berilgan, to‘lov-kontrakt summalari esa mahalliy talabalarnikidan deyarli farq qilmaydi.
O‘zbekiston va Zambiya o‘rtasidagi o‘xshash jihatlar
— Safar oldidan menda ko‘plab savollar bor edi: moliyaviy ahvolim to‘g‘ri keladimi? Madaniyatini singdira olamanmi? Meni qabul qilishadimi, o‘zim ham moslashib keta olamanmi? Namangandagi institutga yetib kelganimda bu yerda yagona qora tanli talaba ekanligimni bilib, biroz sarosimaga tushib qoldim. Yaxshi kutib olishgani va do‘stona munosabat menga kuch berdi. Institutda tanimagan-bilmaganlar ham men bilan iliq salomlashadi, suhbatlashishga harakat qiladi. Oliy o‘quv yurtidan tashqariga, masalan, bozorga chiqsam, hamma tabassum bilan muomalada bo‘ladi. Bu narsalar menga taskin berdi va asta-sekin ko‘nikib, moslashib ketdim. Menda Culture shock, ya’ni kuchli madaniy zo‘riqish bo‘lmadi. O‘zimni shu jamiyatning bir a’zosidek his qilyapman. O‘zbeklardan farqli o‘laroq nasroniyman, ammo bu yerning odamlari boshqa madaniyat vakillari va ularning qadriyatlarini hurmat qilishar ekan. Meni o‘rab turgan mehrli muhit sabab bu yerda ta’lim olishim oson va qulay kechyapti, — deya hikoyasini davom ettiradi Milimo.
Milimoning aytishicha, O‘zbekiston va Zambiya o‘rtasida o‘xshash, ayni paytda, farqli jihatlar ko‘p. Aytaylik, Zambiyaning ham dengizga chiqish yo‘li yo‘q, asosiy daromadi esa qishloq xo‘jaligi, xususan, paxtadan. Xorijdan sayyohlar oqimi tinmaydi, mamlakat hududida dunyodagi eng yirik Viktoriya sharsharasi joylashgan. Milliy park va qo‘riqxonalar ko‘p, ularning eng qadimiysi — Kafue, hududi jihatidan Sloveniyadan ham katta.
“Palov tayyorlash bo‘yicha professional bo‘lib boryapman”
Milimo institut hududidagi talabalar turar joyida istiqomat qiladi. Uch kishiga mo‘ljallangan xonani uning o‘zi uchun ajratib berishgan. Yotoqxonada yashagani sababli bu yerdagi talabalar bilan muloqotda bo‘lib, o‘zbek va rus tillarini o‘rganyapti. O‘z navbatida, ularga ingliz tilini egallashlarida ko‘maklashadi. Eng asosiysi, o‘zbek urf-odatlari va taomlariga ko‘nikib boryapti.
— Taomlardan palovni yaxshi ko‘raman, yana sho‘rva va qatlamani ham. Bularni yurtimga qaytganimda yaqinlarimga, albatta, tayyorlab beraman. Zambiyaning milliy taomi “shima” deb ataladi. Uning turlari ko‘p: mol go‘shtili shima, baliqli shima. Sizlarda ham shima bor, ammo uni boshqa nom bilan ataysizlar. Vatanimdagi taomlarni sog‘insam, u yoki bu shimani tayyorlayman. Aslida, sizlarda deyarli hamma mahsulotlar borligi sabab ko‘p ham Afrika taomlarini sog‘inavermayman. Qaytanga, yurtingiz taomlarini o‘zim uchun kashf qilishni afzal ko‘raman. Palov tayyorlash bo‘yicha esa professional bo‘lib boryapman, — deydi Milimo.
“Afrikalik yoshlarga O‘zbekistonda o‘qishni tavsiya qilaman”
Milimoning otasi sobiq harbiy, onasi esa o‘qituvchi. Oilada uch nafar qiz bo‘lib, Milimo ularning to‘ng‘ichi. Unga buvisining nomini qo‘yishgan, bu ism “ish, mehnat” degan ma’noni berar ekan. Chunki Milimo may oyida, Zambiyada hosil olish aynan qizg‘in pallaga kiradigan vaqtda tug‘ilgan.
— Namangandagi yagona zambiyalikman, lekin yagona afrikalik emas. Bu yerda qit’amizning boshqa davlatlari, masalan, Keniya, Nigeriya, Burundidan kelgan talaba va mutaxassislar bilan ko‘rishib turamiz. Balki, poytaxt Toshkent yoki boshqa viloyatlarda zambiyaliklar bordir, ammo hozircha ularni uchratmadim. O‘zbekiston ikkinchi uyimga aylanib ulgurdi. Vatanimdan juda uzoqda bo‘lsam ham, har kuni oilam bilan WhatsApp orqali aloqadaman. Menga ta’lim berayotgan professor va o‘qituvchilar bilan istalgan payt turli masala yoki muammolar yuzasidan maslahatlasha olaman. Bu yerdagi birinchi o‘quv yilim natijalariga kelsak, barcha baholar a’lo darajada. Zambiya, umuman, Afrikaning boshqa davlatlaridagi bo‘lajak talaba va magistlarga ham O‘zbekistonda o‘qishni tavsiya qilgan bo‘lardim, chunki bu yerda ta’lim sifati yuqori, to‘lov haqi va yashash xarajatlari esa qiyinchilik tug‘dirmaydigan darajada, — deydi Milimo.
NamMTI xalqaro aloqalar bo‘limi boshlig‘i Ahror Tursunovning bildirishicha, Janubiy Afrikadan yana bir talabgor institutda o‘qish istagini bildirgan. Hozirda uning hujjatlari ko‘rib chiqilmoqda. Institutda uning istagi amalga oshishini eng sabrsizlik bilan kutayotgan Milimo Mundia bo‘lsa ajab emas...
