Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputati Doniyor G‘aniyev ikkilamchi bozordan avtomobil xarid qilinganda uni boshqa shaxs nomiga notarial rasmiylashtirish hamda DYHXXda ro‘yxatdan o‘tkazishda to‘lanadigan davlat boji va yig‘imlar stavkalarining yuqoriligi ko‘plab fuqaro va saylovchilarning noroziligiga sabab bo‘layotgani haqida yozdi.
Ma’lum qilinishicha, amaldagi “Davlat boji to‘g‘risida”gi qonunga asosan avtomobil oldi-sotdi shartnomasini rasmiylashtirish uchun undiriladigan davlat boji transport vositasining dvigatel quvvati (ot kuchi) va ishlab chiqarilgan sanasidan kelib chiqqan holda BHMning 2 barobari (hozirda 540 ming so‘m)dan 10 barobari (2,7 million so‘m)gacha etib belgilangan. Bundan tashqari, notarius pullik xizmatlari uchun BHMning 65 foiz miqdorida (175,5 ming so‘m) qo‘shimcha to‘lovlar bor.
Shuningdek, sotib olingan avtotransport vositasini DYHXXda ro‘yxatdan o‘tkazish uchun ham transport vositasining ot kuchi va ishlab chiqarilgan sanasidan kelib chiqqan holda yig‘im belgilangan. Avtotransport yig‘imidan tashqari, fuqarodan sotib olingan avtomobilga yangi qayd etish guvohnoma (“texpasport”)si, davlat raqam belgisi va ro‘yxatdan o‘tkazish xizmati uchun jami 621 ming so‘m qo‘shimcha to‘lovlar undiriladi.
Misol uchun, ot kuchi 105 bo‘lgan va ishlab chiqarilgan sanasi 3 yildan ko‘p bo‘lmagan Nexia avtomobilini oldi-sotdi shartnomasini notarial rasmiylashtirish uchun 1 795 500 so‘m, DYHXXda ro‘yxatdan o‘tkazish uchun esa 3 739 500 so‘m, ya’ni jami 5 million 535 ming so‘m xarajat talab qilinmoqda.
Solishtirish uchun, avtomobilni tasarruf etish va sotish huquqi bilan begona shaxslarga beriladigan ishonchnoma (xalq tilida “gendoverennost”) uchun belgilangan davlat boji BHMning 3 barobari (810 ming so‘m) etib belgilangan. Pullik notarius xizmatlari bilan qo‘shib hisoblaganda ham bunday ishonchnoma jami 985,5 ming so‘m xarajat talab etadi. Shuningdek, ishonchnomalarni DYHXXda ro‘yxatdan o‘tkazish talab etilmaydi.
Statistik ma’lumotlarga ko‘ra, 2017-yilda begona shaxslarga tasarruf etish huquqi bilan rasmiylashgan ishonchnomalar soni atigi 20 996 ta bo‘lgan bo‘lsa, bu raqam 2020-yilda 18 barobarga oshib, 376 521 taga yetgan. 2021-yilda (2021-yil 18-sentabr holatiga) begona shaxslarga tasarruf etish huquqi bilan rasmiylashgan ishonchnomalar soni 324 721 tani tashkil etgan. Shuningdek, notarial rasmiylashgan avtomobil oldi-sotdi shartnomalarining soni ham 2018-yildagi 343 674 tadan 2020-yilga kelib 308 413 taga kamaygan.
Ushbu ishonchnomalarni katta qismi aslida oldi-sotdi shartnomasi ekani inobatga olinsa, bunday haqiqatga to‘g‘ri kelmaydigan avtobitimlar mulk huquqi va fuqarolik munosabatlarida salbiy oqibatlar keltirib chiqarmoqda.
Birinchidan, ishonchnoma 3 yildan oshmagan muddatga beriladi va xohlagan paytida ishonchnoma bergan shaxs tomonidan bekor qilinishi mumkin. Ikkinchidan, ishonchnoma bergan shaxs vafot etsa, ishonchnoma avtomatik bekor bo‘ladi. Uchinchidan, haydovchi tomonidan yo‘l harakati qoidalari buzilganda jarimalar ishonchnoma beruvchi nomiga kelib tushaveradi va turli nizolarga sabab bo‘ladi.
“Ko‘rinib turibdiki, ikkilamchi bozordan xarid qilingan avtotransportni xaridor nomiga o‘tkazish uchun belgilangan davlat boji va DYHXXda ro‘yxatdan o‘tkazish yig‘im stavkalarining qayta ko‘rib chiqish zaruriyati bor. Qolaversa, avtomobil oldi-shartnomasini rasmiylashtirish xarajatlari kamaysa, ularning soni oshib, davlat budjetiga undirilishi ko‘zlangan tushumlar miqdori ham oshadi”, — deb yozadi Doniyor G‘aniyev.
“Shuningdek, parlamentda budjet loyihasi muhokamasi boshlanganda ushbu masalaga alohida e’tibor qaratib, kun tartibiga olib chiqishga harakat qilaman”, — deydi Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputati.
Izoh (0)