Doniyor G‘aniyev ikkilamchi bozordagi avtomobillar oldi-sotdisidagi bojlarni pasaytirishni so‘rab deputatlik so‘rovi yubordi

Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputati Doniyor G‘aniyev ikkilamchi bozordan avtomobil xarid qilinganda uni boshqa shaxs nomiga notarial rasmiylashtirish hamda DYHXXda ro‘yxatdan o‘tkazishda to‘lanadigan davlat boji va yig‘imlar stavkalarining yuqoriligi ko‘plab fuqaro va saylovchilarning noroziligiga sabab bo‘layotgani haqida yozdi.

Ma’lum qilinishicha, amaldagi “Davlat boji to‘g‘risida”gi qonunga asosan avtomobil oldi-sotdi shartnomasini rasmiylashtirish uchun undiriladigan davlat boji transport vositasining dvigatel quvvati (ot kuchi) va ishlab chiqarilgan sanasidan kelib chiqqan holda BHMning 2 barobari (hozirda 540 ming so‘m)dan 10 barobari (2,7 million so‘m)gacha etib belgilangan. Bundan tashqari, notarius pullik xizmatlari uchun BHMning 65 foiz miqdorida (175,5 ming so‘m) qo‘shimcha to‘lovlar bor.

Shuningdek, sotib olingan avtotransport vositasini DYHXXda ro‘yxatdan o‘tkazish uchun ham transport vositasining ot kuchi va ishlab chiqarilgan sanasidan kelib chiqqan holda yig‘im belgilangan. Avtotransport yig‘imidan tashqari, fuqarodan sotib olingan avtomobilga yangi qayd etish guvohnoma (“texpasport”)si, davlat raqam belgisi va ro‘yxatdan o‘tkazish xizmati uchun jami 621 ming so‘m qo‘shimcha to‘lovlar undiriladi.

Misol uchun, ot kuchi 105 bo‘lgan va ishlab chiqarilgan sanasi 3 yildan ko‘p bo‘lmagan Nexia avtomobilini oldi-sotdi shartnomasini notarial rasmiylashtirish uchun 1 795 500 so‘m, DYHXXda ro‘yxatdan o‘tkazish uchun esa 3 739 500 so‘m, ya’ni jami 5 million 535 ming so‘m xarajat talab qilinmoqda.

“Natijada avtomashina oldi-sotdisi uchun belgilangan yuqori boj va yig‘imlar bois aksariyat hollarda fuqarolar oldi-sotdi shartnomasini rasmiylashtirishni chetlab o‘tib, uni ishonchnoma orqali rasmiylashtirishni ma’qul ko‘rmoqda. Oxirgi yillarda notarial idoralar orqali begona shaxslarga avtomobillarni tasarruf etish va sotish huquqi bilan berilgan ishonchnomalar soni keskin oshgani ham buni tasdiqlamoqda”, — deya ta’kidlaydi deputat.

Statistik ma’lumotlarga ko‘ra, 2017-yilda begona shaxslarga tasarruf etish huquqi bilan rasmiylashgan ishonchnomalar soni atigi 20 996 ta bo‘lgan bo‘lsa, bu raqam 2020-yilda 18 barobarga oshib, 376 521 taga yetgan. 2021-yilda (2021-yil 18-sentabr holatiga) begona shaxslarga tasarruf etish huquqi bilan rasmiylashgan ishonchnomalar soni 324 721 tani tashkil etgan. Shuningdek, notarial rasmiylashgan avtomobil oldi-sotdi shartnomalarining soni ham 2018-yildagi 343 674 tadan 2020-yilga kelib 308 413 taga kamaygan.

Ushbu ishonchnomalarni katta qismi aslida oldi-sotdi shartnomasi ekani inobatga olinsa, bunday haqiqatga to‘g‘ri kelmaydigan avtobitimlar mulk huquqi va fuqarolik munosabatlarida salbiy oqibatlar keltirib chiqarmoqda.

Birinchidan, ishonchnoma 3 yildan oshmagan muddatga beriladi va xohlagan paytida ishonchnoma bergan shaxs tomonidan bekor qilinishi mumkin. Ikkinchidan, ishonchnoma bergan shaxs vafot etsa, ishonchnoma avtomatik bekor bo‘ladi. Uchinchidan, haydovchi tomonidan yo‘l harakati qoidalari buzilganda jarimalar ishonchnoma beruvchi nomiga kelib tushaveradi va turli nizolarga sabab bo‘ladi.

Shundan kelib chiqib, moliya vaziriga 2022-yil uchun davlat budjetining parametrlarini shakllantirishda avtomobil oldi-shartnomasini rasmiylashtirish uchun belgilangan to‘lovlar miqdorini pasaytirish imkoniyatini ko‘rib chiqishni so‘rab, deputat so‘rovi yuborilgan.

“Shuningdek, parlamentda budjet loyihasi muhokamasi boshlanganda ushbu masalaga alohida e’tibor qaratib, kun tartibiga olib chiqishga harakat qilaman”, — deydi Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputati.