“Daryo” internet-nashri va O‘zbekiston musulmonlari idorasining “Muslim.uz” portali o‘zaro hamkorlikda muborak oyga bag‘ishlangan “Oylar sultoni — Ramazon” loyihasini taqdim etadi.
Loyiha doirasida taniqli ulamolar va diniy soha xodimlari mohi Ramazon fazilati to‘g‘risidagi oyati karimalar, hadisi shariflar sharhi hamda ro‘za tutish bilan bog‘liq savollarga javob beradi.
Mavzuga doir:
Saxovat — jannatga yetaklovchi fazilat
Robbimiz bandalarini doimo saxovatli bo‘lishga buyuradi. Alloh taolo muhsin bandalarini sevishini bayon etib, “Oli Imron” surasining 134-oyatida: “Ular (taqvodorlar) farovonlik va tanglik kunlarida ham xayr-cadaqa qiladigan, g‘azablarini yutadigan, odamlarni (xato va kamchiliklarini) kechiradiganlardir. Alloh ezgulik qiluvchilarni sevar”, deb marhamat qilgan bo‘lsa, shu suraning 92-oyatida shunday marhamat qiladi: “Suygan narsalaringizdan ehson qilmaguningizgacha, sira yaxshilikka (jannatga) erisha olmaysizlar. Nimaniki ehson qilsangiz, albatta, Alloh uni biluvchidir”.Mo‘min banda saxovat bilan rizqim kamayib qolmaydi, balki baraka kiradi, deb ishongan holda saxovat ko‘rsatishi shart. Chunki Alloh taolo va rasuli (sallallohu alayhi va sallam)ning va’dalariga ishonadi. Alloh taolo aytadi: “Biror narsani (muhtojlarga xolis) ehson qilsangiz, bas, (Alloh) uning o‘rnini to‘ldirur. U rizqlantiruvchilarning yaxshisidir” (Saba’ surasi, 39-oyat). Payg‘ambarimiz (sallallohu alayhi va sallam) esa: “Jonim izmida bo‘lgan Zotga qasam, sadaqa bilan mol kamaymaydi”, deganlar (Imom Termiziy rivoyatlari).
Abu Zarr G‘iforiy raziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Rasululloh sallallohu alayhi va sallamdan eng afzal sadaqa haqida so‘rashdi. Shunda ul zot: ‘Muhtojga maxfiy qilinganidir’, dedilar va quyidagi oyatni o‘qidilar: ‘Sadaqalaringizni oshkora bersangiz, qandoq ham yaxshi. Agar kambag‘allarga pinhona bersangiz, o‘zingiz uchun yanada yaxshiroqdir va (U) gunohlaringizdan o‘tar. Alloh qilayotgan (barcha) ishlaringizdan xabardordir’” (Baqara surasi, 271-oyat) (Imom Ahmad rivoyatlari).
Payg‘ambarimiz sallallohu alayhi vasallamning boshqa bir hadislarida shunday deyiladi: “Kimki bir mo‘minni shu dunyodagi biror tashvishidan xalos etsa, Alloh uni oxiratdagi tashvishlaridan xalos etadi. Kimki bechorahol kishiga yordam bersa, Alloh unga ikki dunyoda yordam beradi. Kimki bir mo‘minning aybini berkitsa, Alloh uning ikki dunyodagi ayblarini berkitadi. Banda birovning yordami uchun harakat qilar ekan, Alloh ham uning yordamida bo‘laveradi” (Imom Muslim va Imom Ahmad rivoyatlari). Salmon Forsiy raziyallohu anhuning aytishlaricha, “Agar saxiy kishi vafot etsa, yer hamda odamlarning nomai a’mollarini bituvchi farishtalar bunday deydi: ‘Ey Rabbim, bandangning bu dunyoda qilgan gunohlarini avf et!’. Agar vafot etgan kimsa baxil bo‘lsa, ular: ‘Ey Allohim, bu bandani jannatdan to‘sgil, chunki u bandalaringni Sen uning qo‘liga bergan mol-dunyolardan to‘sgan edi’, deyishadi”.
Abu Hurayra raziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda esa Rasuli akram sallallohu alayhi vasallam: “Saxiy Allohga yaqindir, odamlarga yaqindir, jannatga yaqindir, do‘zaxdan uzoqdir. Baxil esa Allohdan uzoqdir, odamlardan uzoqdir, jannatdan uzoqdir, do‘zaxga yaqindir. Alloh taologa johil saxiy obid (ibodatga berilgan) baxildan suyukliroqdir” (Imom Termiziy rivoyatlari). Badruddin Ayniy rahimahulloh: “Saxovat — munosib narsani munosib bo‘lganga berish, o‘z molidan hech bir evazsiz sarflashdir. Bu chiroyli xulqlarning asosiylaridan biri. Baxillik esa buning aksidir”.
Imom G‘azzoliy: “Baxillik dunyoga bog‘lanishning mevasi, saxiylik esa zuhdning, ya’ni dunyoga ahamiyat bermaslik samarasidir. Mevaga aytilgan maqtov, shubhasiz, uni yetishtirgan daraxtga taalluqli. Saxiylik — haqiqiy tavhid va chin tavakkulga erishish natijasi. Ya’ni, Alloh taoloning sadaqa bilan mol kamayib qolmasligi, birga o‘n barobar qaytarishiga va’dasi va bandalar rizqini O‘z zimmasiga olgani haqidagi kafolatiga — samimiy ishonchdan tug‘iladi. Bular esa, hadisda ishora qilinganidek, tavhid daraxtining mevalaridir. Baxillik shirkdan tug‘iladi. Bu esa sabablarga bog‘lanib qolish va Alloh taoloning va’dasidan shubhalanish natijasidir”, deydilar.
Shu sababli, hadisda ta’kidlanganidek, Alloh taolo johil saxiyni obid baxildan ko‘proq yaxshi ko‘radi.
Bir kishi do‘stining yoniga kelib, 400 dirham qarz bo‘lib qolganini aytib, undan yordam so‘radi. Do‘sti unga darhol aytilgan miqdordagi pulni topib jo‘natdiyu uyiga qaytib kirgach, yig‘lab yubordi. Xotini unga: “Bunchalar qiynalar ekansiz, nega berdingiz?”, dedi. Shunda u kishi: “Pul berganimga emas, uning holidan xabar olmay, uyimga yordam so‘rab kelishgacha majbur qilganim uchun azoblanib yig‘layapman”, deb javob berdi.
Saxiylik va baxillikning bir necha darajalari bo‘lib, saxiylikning eng oliy darajasi o‘zining mol-dunyoga hojati bo‘lsa-da, qo‘lidagi hamma narsani saxiylik bilan boshqalarga tarqatib yuborishdir. Baxillikning eng yuqori pog‘onasi esa kishining molga hojati bo‘laturib, uni o‘ziga sarflashda baxillik qilishidir.
Xalqimiz orasida shunday maqol bor: “Xasisning yonidan moli chiqquncha, tanidan joni chiqadi”. Darhaqiqat, baxil inson mol-dunyoga shunchalar harisligidan qarindosh-urug‘lari, hatto, aka-ukalarini ham unutib qo‘yadi. Bu esa silai rahmning uzilishi va natijada ikki dunyo saodatidan bebahra qolishga sabab bo‘ladi.
Izoh (0)