Aktyor, rejissor Alisher Uzoqov “Daryo” internet-nashriga eksklyuziv intervyu berdi. Intervyuni “Daryo” muxbiri Feruz Muhammad tashkillashtirdi. Intervyu Dubay shahrida bo‘lib o‘tdi.
Suhbat davomida Alisher Uzoqov “bugungi kundagi kino, teatr va san’atning darajasini qanday bilsa bo‘ladi?” mazmunidagi savolga quyidagicha javob berdi.
Alisher Uzoqov: Hozirgi kunda o‘zbek san’atida yoshi ulug‘ san’atkorlardan kimlarni bilasiz?Ma’lumot uchun, Alisher Uzoqov “Janob hech kim”, “Uylanish”, “Tundan tonggacha”, “So‘nggi lahza”, “Islomxo‘ja”, “Elparvar”, “Mening akam bo‘ydoq”, “Endi dadam bo‘ydoq” kabi filmlarda bosh rollarni ijro etgan.Feruz Muhammad: To‘ti Yusupova, Rixsixon Ibragimova, Yodgor Sa’diyev, Erkin Komilov, Xayrulla Sa’diyev, Saida Rametova va boshqalar.
Alisher Uzoqov: Ulardan bir avlod avvalgi ijodkorlardan kimlarni bilasiz?
Feruz Muhammad: Nabi Rahimov, G‘ani A’zamov, Shukur Burhonov, Zaynab Sadriyeva, Hojiakbar Nurmatov…
Ko‘p ular. Darajasiga yetib kelamiz, qarang. Oxirgi ta’kidlab o‘tgan san’atkorlarimiz, aktyor-aktrisalarimiz hozirgi sanab o‘tgan aktyor-aktrisalarimiz yoshida qanday rollarni ijro qilishgan? G‘ani A’zamovda qanday rollar bor edi: ‘Oltin devor’, ‘Temir xotin’, ‘Suyunchi’dagi obrazlar; Zaynab Sadriyeva ‘Kelinlar qo‘zg‘aloni’, Shukur Burhonovlar sahnada, teatr, kinolarda qanday rollar ijro etishgan?
Hozirgi sanatkorlardachi? Yodgor Sa’diyev, To‘ti Yusupova, Erkin Komilovlarga qanday rollar berishmoqda?!. Darajani shundan bilsa bo‘ladi. Ancha achinarli holat. Men ustozlarimni juda yaxshi ko‘raman, hurmat qilaman. Lekin ular avvalgi ustozlari ijro etgan rollar darajasidagi rollarni ijro etishyaptimi? ‘Oltin devor’ni aytamizmi, ‘Kelinlar qo‘zg‘aloni’ni aytamizmi, o‘sha davrdagi san’at darg‘alari va ular ijro etgan rollar, ular ulug‘, keksa yoshida shunday rollarni ijro etishgan!
Biz o‘sha asarlarni tomosha qilib, shulardan tarbiya olib, katta bo‘ldik.
Bular hozir qanday rolni ijro etishadi? O‘zbekistondagi san’atning darajasini shundan bilsak bo‘ladi. Qanchaligini emas, yo‘qligini. Qo‘rqmay ayta olaman: Yo‘q bizda san’at, darajasi nol. Lekin joyi kelganda ustozlarimizni ko‘klarga olib chiqib qo‘yamiz. Yodgor Sa’diyev deymiz, Erkin Komilov deymiz, To‘ti Yusupova deymiz, boshqa san’atkorlarni ham, hamma hurmat qiladi, hamma yaxshi ko‘radi. Lekin ular aktyor, ular ijodkor, nega ular shuncha yildan beri rol ijro etishmadi?
Tarixda qoladigan rol qani ularda? Qani? Qayerga qarayapmiz? Ular nimalar bilan band? Nimaga biz bulardan foydalanmayapmiz? Mukambar Rahimova, eski dublyajchilardan qolgan bitta-yu bitta, yagona ijodkor. Nega foydalanmaymiz ? Eski dublyaj maktabidan bitta shu kishi qolgan. Afzal Rafiqov borlar, lekin ular Mukambar opadan keyin chiqqanlar. Mukambar opa To‘lqin Tojiyev, Obid Yunusov, Hamza Umarov, Hojiakbar Nurmatov, hammasini ko‘rgan odam. Eski maktabni bitta-yu bitta biladigan odam shu, nimaga biz ulardan foydalanmaymiz?
Men-ku 37 yoshman. Bo‘lib qolar, menga nasib qilib qolar, hozir o‘ynamayotgan bo‘lsam ham keyinroq nasib qilar.
Lekin kattalarimiz, buyuklarimiz nima bilan band hozir? Ular qani? Qayerda ko‘ryapmiz ularni? Zaynab Sadriyevani ‘Kelinlar qo‘zg‘aloni’da ko‘rarmidik? ‘Suyunchi’da ko‘rarmidik? G‘ani A’zamovni ‘Oltin devor’da ko‘rarmidik? Obid Yunusovni ‘Parvona’da ko‘rarmidik? Rimma opalarni ko‘rarmidik? Ko‘rardik-ku! Ular 20 yoshdayam o‘ynagan, 30 da ham, 40 da ham, 50 da ham, 60 da ham, 70 da ham, 80 da ham rol o‘ynagan-ku. Kerak bo‘lsa, 90 yoshida ham Zikr Muhammadjonov rol ijro etgan. Rahmatli Po‘lat Saidqosimov ham ijro etgan.
O‘zbekistondagi san’atning darajasini mana shu yerdan bilsa bo‘ladi.
Men achinaman, ular buyuk odamlar. Bizdagi buyuk ijodkorlar hech narsa qilmayaptimi, demak, bizlarga yo‘l bo‘lsin!
Men 3—4 yil kinoga tushmadim, sog‘indim. Men rol o‘ynashni qanchalik sog‘inganimni bilasizmi, bilasizmi shuni? Ularni tasavvur qiling endi?
Mening onam 30 yildan ziyod ijod qilib, O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan artist unvonini oldilar, onajonimni shu yerga olib kelaman desam, sog‘inganlarda, menga qaysidir kanaldagi bir ko‘rsatuvni olib borishim kerak deyaptilar. Tushunyapsizmi?
Nimaga shuncha yil ijod qilgan odam qanaqadir ko‘rsatuv olib borishi kerak?
Yodgor aka Milliy teatrda direktor bo‘ldilar, Fathulla akadan keyin, lekin ular direktor emaslar-da, ustoz xafa bo‘lmang. Umrlari uzoq bo‘lsin. Tarixda qoladigan, butun jamiyat uchun naf bo‘ladigan rol qilib berishsin, ilohim.
Agar biz ulardan nimadir olib qololmasak, keyingi avlod nol, o‘lik avlod bo‘ladi. Ta’lim nol. Kamida 50—60 yilga o‘ladi. Kunimiz mayda elementar narsalarga qolib ketadi. Natijada, birinchidan, ma’naviyat, ikkinchidan milliyligimiz, o‘zimizning shoh asarlarimiz, shoh spektakllarimiz bo‘lmaydi. Hech narsamiz bo‘lmaydi. Keyin turk serialini dublyaj qilishga majbur bo‘lamiz. Majbur bo‘lamiz, bolalarimizga Turkiya madaniyatini o‘rgatishga, Amerika madaniyatini o‘rgatishga majbur bo‘lamiz. Bizda faqat cheklash bor. Mumkin emas ekan. Xo‘p, nima mumkin? Nega o‘sha mumkin bo‘lgan narsalarni qilmaymiz? Biz nimani taklif beramiz? Bizda nima bor?
‘Ayamga yuring, Dubayga aylanib kelasiz’, desam, ishlarini yaxshi ko‘radilar-da, ‘Yo‘q bolam, men shartnoma qilib qo‘ydim bir yillik, haftada bitta-ikkita ko‘rsatuv qilishimiz kerak’, deydilar. Bu aslida fojia!
Bu insonlar san’atning fidoyilari, ular haqiqiylari, asllari ular. Ularning oldiga ‘Shaytanat’dek, ‘Oltin devor’, ‘Kelinlar qo‘zg‘aloni’dek asar olib borsangiz, ular gonorar so‘rashmaydi. Men shunga javob beraman.
Bu gaplarni baribir kimdir gapirishi kerak. Shu savolingizga javob, san’atning darajasini mana shulardan bilsa bo‘ladi.
Alisher Uzoqov, aktyor, rejissor, prodyuser
“Muzlagan”, “Kuzda gullagan daraxt”, “Mening akam bo‘ydoq”, “Endi dadam bo‘ydoq” kabi filmlarga rejissorlik qilgan. Alisher Uzoqov hozirgi kunda Dubay shahrida Smart bolla deb nomlangan xalqaro IT-kompaniyada faoliyat yuritmoqda.
Izoh (0)