Актёр, режиссёр Алишер Узоқов «Дарё» интернет-нашрига эксклюзив интервью берди. Интервьюни «Дарё» мухбири Феруз Муҳаммад ташкиллаштирди. Интервью Дубай шаҳрида бўлиб ўтди.
Суҳбат давомида Алишер Узоқов «бугунги кундаги кино, театр ва санъатнинг даражасини қандай билса бўлади?» мазмунидаги саволга қуйидагича жавоб берди.
Алишер Узоқов: Ҳозирги кунда ўзбек санъатида ёши улуғ санъаткорлардан кимларни биласиз?Маълумот учун, Алишер Узоқов «Жаноб ҳеч ким», «Уйланиш», «Тундан тонггача», «Сўнгги лаҳза», «Исломхўжа», «Элпарвар», «Менинг акам бўйдоқ», «Энди дадам бўйдоқ» каби фильмларда бош ролларни ижро этган.Феруз Муҳаммад: Тўти Юсупова, Рихсихон Ибрагимова, Ёдгор Саъдиев, Эркин Комилов, Хайрулла Саъдиев, Саида Раметова ва бошқалар.
Алишер Узоқов: Улардан бир авлод аввалги ижодкорлардан кимларни биласиз?
Феруз Муҳаммад: Наби Раҳимов, Ғани Аъзамов, Шукур Бурҳонов, Зайнаб Садриева, Ҳожиакбар Нурматов…
Кўп улар. Даражасига етиб келамиз, қаранг. Охирги таъкидлаб ўтган санъаткорларимиз, актёр-актрисаларимиз ҳозирги санаб ўтган актёр-актрисаларимиз ёшида қандай ролларни ижро қилишган? Ғани Аъзамовда қандай роллар бор эди: ‘Олтин девор’, ‘Темир хотин’, ‘Суюнчи’даги образлар; Зайнаб Садриева ‘Келинлар қўзғалони’, Шукур Бурҳоновлар саҳнада, театр, киноларда қандай роллар ижро этишган?
Ҳозирги санаткорлардачи? Ёдгор Саъдиев, Тўти Юсупова, Эркин Комиловларга қандай роллар беришмоқда?!. Даражани шундан билса бўлади. Анча ачинарли ҳолат. Мен устозларимни жуда яхши кўраман, ҳурмат қиламан. Лекин улар аввалги устозлари ижро этган роллар даражасидаги ролларни ижро этишяптими? ‘Олтин девор’ни айтамизми, ‘Келинлар қўзғалони’ни айтамизми, ўша даврдаги санъат дарғалари ва улар ижро этган роллар, улар улуғ, кекса ёшида шундай ролларни ижро этишган!
Биз ўша асарларни томоша қилиб, шулардан тарбия олиб, катта бўлдик.
Булар ҳозир қандай ролни ижро этишади? Ўзбекистондаги санъатнинг даражасини шундан билсак бўлади. Қанчалигини эмас, йўқлигини. Қўрқмай айта оламан: Йўқ бизда санъат, даражаси ноль. Лекин жойи келганда устозларимизни кўкларга олиб чиқиб қўямиз. Ёдгор Саъдиев деймиз, Эркин Комилов деймиз, Тўти Юсупова деймиз, бошқа санъаткорларни ҳам, ҳамма ҳурмат қилади, ҳамма яхши кўради. Лекин улар актёр, улар ижодкор, нега улар шунча йилдан бери рол ижро этишмади?
Тарихда қоладиган рол қани уларда? Қани? Қаерга қараяпмиз? Улар нималар билан банд? Нимага биз булардан фойдаланмаяпмиз? Мукамбар Раҳимова, эски дубляжчилардан қолган битта-ю битта, ягона ижодкор. Нега фойдаланмаймиз ? Эски дубляж мактабидан битта шу киши қолган. Афзал Рафиқов борлар, лекин улар Мукамбар опадан кейин чиққанлар. Мукамбар опа Тўлқин Тожиев, Обид Юнусов, Ҳамза Умаров, Ҳожиакбар Нурматов, ҳаммасини кўрган одам. Эски мактабни битта-ю битта биладиган одам шу, нимага биз улардан фойдаланмаймиз?
Мен-ку 37 ёшман. Бўлиб қолар, менга насиб қилиб қолар, ҳозир ўйнамаётган бўлсам ҳам кейинроқ насиб қилар.
Лекин катталаримиз, буюкларимиз нима билан банд ҳозир? Улар қани? Қаерда кўряпмиз уларни? Зайнаб Садриевани ‘Келинлар қўзғалони’да кўрармидик? ‘Суюнчи’да кўрармидик? Ғани Аъзамовни ‘Олтин девор’да кўрармидик? Обид Юнусовни ‘Парвона’да кўрармидик? Римма опаларни кўрармидик? Кўрардик-ку! Улар 20 ёшдаям ўйнаган, 30 да ҳам, 40 да ҳам, 50 да ҳам, 60 да ҳам, 70 да ҳам, 80 да ҳам рол ўйнаган-ку. Керак бўлса, 90 ёшида ҳам Зикр Муҳаммаджонов рол ижро этган. Раҳматли Пўлат Саидқосимов ҳам ижро этган.
Ўзбекистондаги санъатнинг даражасини мана шу ердан билса бўлади.
Мен ачинаман, улар буюк одамлар. Биздаги буюк ижодкорлар ҳеч нарса қилмаяптими, демак, бизларга йўл бўлсин!
Мен 3—4 йил кинога тушмадим, соғиндим. Мен рол ўйнашни қанчалик соғинганимни биласизми, биласизми шуни? Уларни тасаввур қилинг энди?
Менинг онам 30 йилдан зиёд ижод қилиб, Ўзбекистонда хизмат кўрсатган артист унвонини олдилар, онажонимни шу ерга олиб келаман десам, соғинганларда, менга қайсидир каналдаги бир кўрсатувни олиб боришим керак деяптилар. Тушуняпсизми?
Нимага шунча йил ижод қилган одам қанақадир кўрсатув олиб бориши керак?
Ёдгор ака Миллий театрда директор бўлдилар, Фатҳулла акадан кейин, лекин улар директор эмаслар-да, устоз хафа бўлманг. Умрлари узоқ бўлсин. Тарихда қоладиган, бутун жамият учун наф бўладиган рол қилиб беришсин, илоҳим.
Агар биз улардан нимадир олиб қололмасак, кейинги авлод ноль, ўлик авлод бўлади. Таълим ноль. Камида 50—60 йилга ўлади. Кунимиз майда элементар нарсаларга қолиб кетади. Натижада, биринчидан, маънавият, иккинчидан миллийлигимиз, ўзимизнинг шоҳ асарларимиз, шоҳ спектаклларимиз бўлмайди. Ҳеч нарсамиз бўлмайди. Кейин турк сериалини дубляж қилишга мажбур бўламиз. Мажбур бўламиз, болаларимизга Туркия маданиятини ўргатишга, Америка маданиятини ўргатишга мажбур бўламиз. Бизда фақат чеклаш бор. Мумкин эмас экан. Хўп, нима мумкин? Нега ўша мумкин бўлган нарсаларни қилмаймиз? Биз нимани таклиф берамиз? Бизда нима бор?
‘Аямга юринг, Дубайга айланиб келасиз’, десам, ишларини яхши кўрадилар-да, ‘Йўқ болам, мен шартнома қилиб қўйдим бир йиллик, ҳафтада битта-иккита кўрсатув қилишимиз керак’, дейдилар. Бу аслида фожиа!
Бу инсонлар санъатнинг фидойилари, улар ҳақиқийлари, асллари улар. Уларнинг олдига ‘Шайтанат’дек, ‘Олтин девор’, ‘Келинлар қўзғалони’дек асар олиб борсангиз, улар гонорар сўрашмайди. Мен шунга жавоб бераман.
Бу гапларни барибир кимдир гапириши керак. Шу саволингизга жавоб, санъатнинг даражасини мана шулардан билса бўлади.
Алишер Узоқов, актёр, режиссёр, продюсер
«Музлаган», «Кузда гуллаган дарахт», «Менинг акам бўйдоқ», «Энди дадам бўйдоқ» каби фильмларга режиссёрлик қилган. Алишер Узоқов ҳозирги кунда Дубай шаҳрида Smart bolla деб номланган халқаро ИТ-компанияда фаолият юритмоқда.
Изоҳ (0)