Koronavirus pandemiyasi boshlanishi bilan so‘z erkinligi bilan bir qatorda axborotdan erkin foydalanish ham tahdid ostida qoldi. Bu haqda Milliy ommaviy axborot vositalarini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish jamoat fondi Vasiylik kengashi rahbari Komil Allamjonov aytib o‘tdi.
U fond tomonidan 28-sentabr kuni Yevropa Xavfsizlik va hamkorlik tashkilotining (YXHT) O‘zbekistondagi loyihalari koordinatori bilan hamkorlikda tashkil etilgan Xalqaro axborotga umumiy kirish kuni munosabati bilan onlayn-konferensiyada so‘zga chiqdi.
Komil Allamjonovning so‘zlariga ko‘ra, pandemiya bilan shug‘ullanish tajribasi bo‘lmagan mamlakatlar yolg‘on va noaniq ma’lumotlar tarqalishining oldini olish uchun matbuot va ijtimoiy tarmoqlarni nazorat qilishga urina boshladi.
“Har bir inson uchun, uy karantinida bo‘lgan fuqarodan bemorgacha, ma’lumot hayot va o‘lim masalasiga aylandi. Har bir fuqaro o‘z vaqtida to‘g‘ri muomala, uyidan tashqaridagi haqiqiy vaziyat, xavf darajasi, davlatning kurashi va qabul qilingan yangi qoidalar to‘g‘risida o‘z vaqtida xabardor bo‘lishi kerak. Shuning uchun axborot erkinligini, matbuot sifatini va bu borada davlat organlarining javobgarligini oshirish kerak”, – dedi Allamjonov.
Jamg‘arma vasiylik kengashi rahbari to‘rt yil avval O‘zbekistondagi ommaviy axborot vositalarining holatini esladi. Unga ko‘ra, 2016-yilda mamlakat matbuoti komada edi, televizorda faqat maqtovga sazovor materiallar namoyish etilardi va gazetalarda “jannatdan yangiliklar” yoritildi.
“Bu kulgilidir hozir, lekin afsuski, holat aynan shunday edi. Davlat aholiga kerakli ma’lumotni emas, balki o‘zi to‘g‘ri deb bilgan ma’lumotlarni uzatish bilan shug‘ullangan. Butun matbuot faqat bitta insonga, u ham bo‘lsa o‘sha paytdagi davlat rahbarining ko‘ngli uchun xizmat qilgan. Odamlar tashvishlari-yu, ularning muammolari deyarli yoritilmagan. Skanvord, krossvord, munajjimlar bashorati yoki sariq matbuotdan boshqa deyarli barcha gazetalar majburiy obuna hisobiga kun ko‘rgan. Jurnalistlar dardini faqat anonim shaklda, biron ijtimoiy tarmoqda qoldirishdan boshqa iloji bo‘lmagan”, – dedi Komil Allamjonov.Uning so‘zlariga ko‘ra, o‘tgan to‘rt yil mobaynida matbuot sezilarli darajada erkinlashdi, jurnalistlar mamlakatning real ijtimoiy-siyosiy hayotidan olingan voqealarni bemalol yoritadigan bo‘ldi. Hatto, hukumatni tanqid qiluvchi materiallarni faolroq chop eta boshladi. Viloyatlardagi jurnalistlar ham ancha faollashdi. Ular inson huquqlarining buzilishi, korrupsiya va mansabdor shaxslarning beparvoligi haqida, ya’ni ilgari taqiq ostida bo‘lgan mavzular haqida ko‘proq, jasorat bilan yozishni boshladi.
Mamlakat o‘zining taniqli blogerlariga ega bo‘ldi. Bundan tashqari, blogerlarning rasmiy doiralar tarafidan e’tirof etilishi shunday pog‘onaga ko‘tarildiki, ayrim blogerlar aholi manfaati uchun bergan takliflari prezident va hukumat qarorlarida aks eta boshladi. Ular ko‘targan mavzular va muammolar tasir kuchi oshganidan davlat idoralari zudlik bilan unga munosabat bildira boshladi.
Shuningdek, u ilgari taqiqlangan xorijiy saytlarning blokdan chiqarilganini, jurnalistlarning manfaatlarini himoya qilish uchun Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi, keyinchalik esa Milliy mass-mediani qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish jamoat fondi tashkil etilganligini eslatib o‘tdi.
“Aynan shu tashkilotlar hozirda jurnalistlarni ochiqchasiga qo‘llab-quvvatlaydi va ularning huquqlarini himoya qiladi. Respublikaning barcha vazirliklari va idoralari matbuot xizmatlari faoliyati qayta ko‘rib chiqildi, ularning maqomi oshirildi va faoliyati tiklandi”, – dedi va bu jamiyatning o‘zini faollashtirishga va jamoatchilik nazoratini kuchaytirishga, so‘z erkinligini kengaytirishga olib kelganini ta’kidladi.
Ammo Komil Allamjonovning so‘zlariga ko‘ra, jurnalistlar va blogerlarda hanuzgacha qo‘rquv bor, aks holda natijalar yanada yaxshi bo‘lar edi.
“Muammo yo‘qmi? Albatta, bor, jurnalist yoki blogerda qo‘rquv yo‘qmi? Albatta, bu ham bor, aks holda natija bundan ham yaxshi bo‘lishi mumkin edi.
Ma’lum doiradagi shaxslarning senzurasi, jurnalistlar va blogerlarning o‘z-o‘zini senzura qilishi, davlat xodimlarining tahdidlari yoki bosimi. Tabiiyki, bunday omillar haligacha bor va biz ularga qarshi kurashyapmiz. Takliflar beryapmiz, ishlayapmiz, bir so‘z bilan aytganda, tinmayapmiz”, – deydi Allamjonov
Komil Allamjonovning fikricha, bunday holatlarga O‘zbekistonning ochiqlik siyosatiga tahdid solmaydigan alohida holatlar sifatida qarash kerak. Uning qo‘shimcha qilishicha, jurnalist va blogerlarning oldini olish maqsadida prezident tegishli qonunni imzolashi kerak.
Izoh (0)