Yangi qonun loyihasi nega ayrim mansabdorlarga tatbiq qilinmaydi? Adliya vazirligi izoh berdi  

“Daryo” muxbirining xabar qilishicha, Adliya vaziri o‘rinbosari Bahrom Qo‘chqorov vazirlikda tashkil etilgan brifingda “Davlat fuqarolik xizmati to‘g‘risida”gi yangi qonun loyihasi nega ayrim mansabdorlarga tatbiq qilinmasligiga izoh bergan.

Jumladan, loyihaning 3-moddasida qonun O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti, O‘zbekiston Respublikasi Qonunchilik palatasi deputatlari va Oliy Majlis Senati a’zolari, O‘zbekiston Respublikasi Markaziy saylov komissiyasi, O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Inson huquqlari bo‘yicha vakili (Ombudsman), Qoraqalpog‘iston Respublikasi Jo‘qorg‘i Kengesi va davlat hokimiyati vakillik organlari deputatlari hamda sudyalardan tashqari barcha O‘zbekiston Respublikasi davlat fuqarolik xizmatchilariga tatbiq etilishi belgilab qo‘yilgan.

Qo‘chqorov buni dunyo tajribasiga ko‘ra, yuqoridagi mansabdor shaxslar fuqarolik xizmatchilariga emas, siyosiy xizmatchilar toifasiga kirishi bilan izohladi.

Ta’kidlanishicha, umumiy qoidaga ko‘ra, deyarli barcha mamlakatlarda davlat xizmatchilari fuqarolik va siyosiy xizmatchilarga bo‘linadi (Buyuk Britaniyada ommaviy va fuqarolik, AQShda tanlov asosidagi va patronaj, Germaniyada esa federatsiya bilan xususiy-huquqiy yoki ommaviy-huquqiy munosabatlarga kirishgan mansabdor shaxslar va h.k.). Ommaviy sektor xizmatchilari sirasiga kiruvchi siyosiy xizmatchilar (parlamentariylar, sudyalar, hukumat a’zolari va h.k.), oliy ijro hokimiyati organlari rahbarlari ishini tashkil qilishni ta’minlovchi ishonchli shaxslar odatda davlat xizmati to‘g‘risidagi namunaviy qonunlarning tartibga solish doirasidan chetlashtirilgan.

Ularning maqomi maxsus hujjatlar bilan tartibga solinadi. Davlat xizmatchilari bilan taqqoslaganda davlatning siyosiy lavozimlariga nisbatan doim ham mehnat qonunchiligi amal qilavermaydi, chunki ular xalq yoki deputatlar tomonidan saylanadi yoki yuqori turuvchi organlar tomonidan tayinlanadi, mos ravishda mehnat qonunchiligida ko‘zda tutilmagan asoslarga ko‘ra lavozimidan ozod etilishi mumkin. Boshqacha aytganda, davlat fuqarolik xizmatini tartibga soluvchi normalar siyosiy xizmatchilarga nisbatan qo‘llanilmaydi.

Brifingda ishtirok etgan mutaxassislar fikricha, qonun loyihasida davlat xizmatchilarining qandaydir toifalarini o‘z daromadi va mulkini majburiy ravishda deklaratsiya qilish tizimidan mustasno qiluvchi normalar mavjud emas. Loyihaning 3-moddasi faqatgina uning qo‘llanish sohasini belgilab beradi, chunki deklaratsiya qilish bilan birga, loyiha davlat xizmati bilan bog‘liq boshqa keng ko‘lamli masalalarni ham tartibga soladi. Biroq bu hech qanaqasiga mansabdor shaxslarni ma’lum bir toifasini majburiy deklaratsiya tizimi yoki davlat xizmatining boshqa umumiy tamoyillaridan chiqarib tashlanishidan dalolat bermaydi. Bundan tashqari, loyihada hukumat a’zolari, Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi raisi va a’zolari, hokimlarga nisbatan u boshqa qonunchilik hujjatlari bilan tartibga solinmagan qismida amal qilishi ko‘zda tutilgan.

Shu bilan bir qatorda, davlat fuqarolik xizmatini kompleks ravishda huquqiy jihatdan tartibga soluvchi to‘g‘ridan to‘g‘ri amal qiluvchi qonun, jumladan, nomzodlarni mustaqil ravishda tanlov asosida saralab olish, davlat fuqarolik xizmatchilari faoliyatini baholash mezonlari va uning vakolatlarini belgilab beruvchi tartib-taomillar, ularning malakasini oshirishga qo‘yilgan talablar mavjud emasligi bildirildi.

Dunyo tajribasida davlat xizmatchilari daromadi va mulkini deklaratsiya qilish bilan bog‘liq masalalar alohida qonunchilik hujjatlari yoki korrupsiyaga qarshi kurash bilan bog‘liq hujjatlar bilan tartibga solinishi alohida ta’kidlandi. O‘zbekiston Prezidentining 2019-yil 3-oktabrdagi “O‘zbekiston Respublikasida kadrlar siyosati va davlat fuqarolik xizmati tizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi farmoniga muvofiq davlat xizmatchilari tomonidan o‘z daromad va mulkini majburiy ravishda deklaratsiya qilish tizimini izchil joriy etish bo‘yicha me’yoriy-huquqiy hujjatlar tayyorlanayotgani aytildi.

“Davlat fuqarolik xizmati to‘g‘risida”gi qonun loyihasi 22-maydan 6-iyungacha regulation.gov.uz saytida umumxalq muhokamasiga qo‘yilgan edi.