Янги қонун лойиҳаси нега айрим мансабдорларга татбиқ қилинмайди? Адлия вазирлиги изоҳ берди  

«Дарё» мухбирининг хабар қилишича, Адлия вазири ўринбосари Баҳром Қўчқоров вазирликда ташкил этилган брифингда «Давлат фуқаролик хизмати тўғрисида»ги янги қонун лойиҳаси нега айрим мансабдорларга татбиқ қилинмаслигига изоҳ берган.

Жумладан, лойиҳанинг 3-моддасида қонун Ўзбекистон Республикаси Президенти, Ўзбекистон Республикаси Қонунчилик палатаси депутатлари ва Олий Мажлис Сенати аъзолари, Ўзбекистон Республикаси Марказий сайлов комиссияси, Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Инсон ҳуқуқлари бўйича вакили (Омбудсман), Қорақалпоғистон Республикаси Жўқорғи Кенгеси ва давлат ҳокимияти вакиллик органлари депутатлари ҳамда судьялардан ташқари барча Ўзбекистон Республикаси давлат фуқаролик хизматчиларига татбиқ этилиши белгилаб қўйилган.

Қўчқоров буни дунё тажрибасига кўра, юқоридаги мансабдор шахслар фуқаролик хизматчиларига эмас, сиёсий хизматчилар тоифасига кириши билан изоҳлади.

Таъкидланишича, умумий қоидага кўра, деярли барча мамлакатларда давлат хизматчилари фуқаролик ва сиёсий хизматчиларга бўлинади (Буюк Британияда оммавий ва фуқаролик, АҚШда танлов асосидаги ва патронаж, Германияда эса федерация билан хусусий-ҳуқуқий ёки оммавий-ҳуқуқий муносабатларга киришган мансабдор шахслар ва ҳ.к.). Оммавий сектор хизматчилари сирасига кирувчи сиёсий хизматчилар (парламентарийлар, судьялар, ҳукумат аъзолари ва ҳ.к.), олий ижро ҳокимияти органлари раҳбарлари ишини ташкил қилишни таъминловчи ишончли шахслар одатда давлат хизмати тўғрисидаги намунавий қонунларнинг тартибга солиш доирасидан четлаштирилган.

Уларнинг мақоми махсус ҳужжатлар билан тартибга солинади. Давлат хизматчилари билан таққослаганда давлатнинг сиёсий лавозимларига нисбатан доим ҳам меҳнат қонунчилиги амал қилавермайди, чунки улар халқ ёки депутатлар томонидан сайланади ёки юқори турувчи органлар томонидан тайинланади, мос равишда меҳнат қонунчилигида кўзда тутилмаган асосларга кўра лавозимидан озод этилиши мумкин. Бошқача айтганда, давлат фуқаролик хизматини тартибга солувчи нормалар сиёсий хизматчиларга нисбатан қўлланилмайди.

Брифингда иштирок этган мутахассислар фикрича, қонун лойиҳасида давлат хизматчиларининг қандайдир тоифаларини ўз даромади ва мулкини мажбурий равишда декларация қилиш тизимидан мустасно қилувчи нормалар мавжуд эмас. Лойиҳанинг 3-моддаси фақатгина унинг қўлланиш соҳасини белгилаб беради, чунки декларация қилиш билан бирга, лойиҳа давлат хизмати билан боғлиқ бошқа кенг кўламли масалаларни ҳам тартибга солади. Бироқ бу ҳеч қанақасига мансабдор шахсларни маълум бир тоифасини мажбурий декларация тизими ёки давлат хизматининг бошқа умумий тамойилларидан чиқариб ташланишидан далолат бермайди. Бундан ташқари, лойиҳада ҳукумат аъзолари, Қорақалпоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши раиси ва аъзолари, ҳокимларга нисбатан у бошқа қонунчилик ҳужжатлари билан тартибга солинмаган қисмида амал қилиши кўзда тутилган.

Шу билан бир қаторда, давлат фуқаролик хизматини комплекс равишда ҳуқуқий жиҳатдан тартибга солувчи тўғридан-тўғри амал қилувчи қонун, жумладан, номзодларни мустақил равишда танлов асосида саралаб олиш, давлат фуқаролик хизматчилари фаолиятини баҳолаш мезонлари ва унинг ваколатларини белгилаб берувчи тартиб-таомиллар, уларнинг малакасини оширишга қўйилган талаблар мавжуд эмаслиги билдирилди.

Дунё тажрибасида давлат хизматчилари даромади ва мулкини декларация қилиш билан боғлиқ масалалар алоҳида қонунчилик ҳужжатлари ёки коррупцияга қарши кураш билан боғлиқ ҳужжатлар билан тартибга солиниши алоҳида таъкидланди. Ўзбекистон Президентининг 2019 йил 3 октябрдаги «Ўзбекистон Республикасида кадрлар сиёсати ва давлат фуқаролик хизмати тизимини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги фармонига мувофиқ давлат хизматчилари томонидан ўз даромад ва мулкини мажбурий равишда декларация қилиш тизимини изчил жорий этиш бўйича меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатлар тайёрланаётгани айтилди.

«Давлат фуқаролик хизмати тўғрисида»ги қонун лойиҳаси 22 майдан 6 июнгача regulation.gov.uz сайтида умумхалқ муҳокамасига қўйилган эди.