Brent neftining fyuchersi narxi 25 foizga tushdi, Rossiyaning Urals nefti esa yigirma yil avvalgi minimumni yangiladi. Neft narxi katta ehtimol bilan qulashda davom etadi: pandemiya oqibatida neftga bo‘lgan talab keskin tushib ketgan, may oyida xomashyoni saqlaydigan joy hech qayerda qolmaydi. Bu haqda “RBK” xabar bermoqda.
21-aprel, seshanba kuni, Shimoliy dengizning Brent markali neft narxi 25 foizdan ham ko‘proqqa tushib, barrel uchun 20,7 AQSh dollariga baholandi. Rossiyaning Urals nefti narxi esa Toshkent vaqti bilan soat 07:36 holatiga ko‘ra, 2,5 barobarga qulab, barrel uchun 7 dollar qiymatga baholandi, kun o‘rtalariga borib Argus agentligi bergan ma’lumotlarga ko‘ra, 9,5 dollarga chiqib oldi. Rossiya nefti so‘nggi bora 1998-yil dekabrida bu qadar past narxda sotilgan. 20-aprelda ham Urals neftini Shimoli-g‘arbiy Yevropa va O‘rta Yer dengiziga yetkazib berishning qiymati barrel uchun 17,5 va 17,2 dollarga baholangandi.
Neft narxining keskin tushib borayotganining sababi nima?Brent va Urals Amerikaning WTI markasidagi neft narxining may oyidagi fyuchersi dinamikasini takrorlamoqda. 20-aprelda WTI fyucherslari 17,73 dollarga baholangan, biroq shartnomadan bir necha soat o‘tgach qariyb 56 dollarga pastlab, 38 dollarlik manfiy qiymatga tushib qolgan.
“Tarixda hatto bunga yaqinroq, o‘xshashroq vaziyat kuzatilmagan”, — deya ta’kidlagan Xyuston universiteti professori Kreyg Pirrong.WTI — yetkazib beruvchi fyuchers, ya’ni shartnomaning amal qilish muddati tugagach neft egasi uni olib ketishga majbur (WTI neftini yetkazib berish AQShning Oklaxoma shtatidagi Kushing terminalida amalga oshiriladi). Pirrongning aytishicha, investorlar neft saqlaydigan joylar qolmayotgani tufayli ushbu majburiyatni bajarmaslik maqsadida fyucherslarni sotishga kirishgan. Kushingdagi neft xabida neft saqlaydigan sig‘imlar deyarli qolmagan. Ekspertning fikricha, Kushingga oz miqdorda neft yetkazilishi ham narxlarning dramatik tarzda qulashiga sabab bo‘ladi.
Kushingda neft saqlash joylari quvvatining 70 foizigina faol bo‘lib turibdi, ular hozirgi sur’atlarda, ya’ni haftasiga 6-7 million barrel neft bilan to‘ldirilaversa, 4 hafta ichida 100 foiz to‘lib qoladi, deyiladi Deutsche Bank ekspertlarining hisobotida.
Brent markasidagi neftning iyun fyuchersi 30-aprelda yakuniga yetadi va unda yetkazib berish majburiyati ko‘zda tutilmagan va neft egasi uni qaytarib olishi majburiy emas, deydi Raiffeisenbank tahlilchisi Andrey Polishuk.
Biroq treyderlar neft bozoridagi hodisalarni kuzatib, fyucherslardan teng huquqli tarzda chiqib ketishga urinishi mumkin — shu sababli ham shartnomalarning barcha yo‘nalishlarida narxlarning keskin tushishi kuzatildi. Masalan, Brent shartnomasining narxi avgust uchun 14 foizga tushgan va barrel uchun 27,2 dollarga baholanmoqda.
Urals neftining narxi esa faqat jismoniy bozorda xaridor va sotuvchi o‘rtasidagi real shartnomalarda o‘zgarmoqda.
Neft narxlari qachon eng past nuqtaga yetadi?Neftning barcha markalarining narxi turli mamlakatlardagi karantin cheklovlari tufayli pastga qulashda davom etadi, jumladan, Fransiyada ham OPEK+ kelishuvi imzolangani va uning may oyidan kuchga kirishiga qaramay ushbu shartnomaning samara berishiga ishonch yo‘q, deydi “BKS Premyer” katta tahlilchisi Sergey Suverov.
“Neft bozorida xomashyoga talab yo‘q, ‘qora oltin’ni saqlaydigan joy ham qolmagan”, — degan u.
Neft bozoridagi global beqarorlik katta ehtimol bilan yana ham yomonlashadi, deya prognoz qilgan Polishuk. Uning so‘zlariga ko‘ra, neft saqlash joylarining sig‘imi qariyb to‘lib qolgan va may oyida yana narx qulashi kuzatilishi mumkin.
“Lukoyl” vitse-prezidenti Leonid Fedun neftning muayyan narxlarida tushish kuzatilishi haqida aprel boshida prognoz qilgan va buning sababini koronavirus pandemiyasi hamda bozorda xomashyoga talab yo‘qligi bilan izohlagandi.
Aprel boshida Bank of America neft bozoridagi talab sutkasiga 30-40 million barrelga qulashini taxmin qilgandi. 15-aprelda Xalqaro energetika agentligi yana bir prognozni e’lon qildi: neftga bo‘lgan talab aprelda sutkasiga 29 million barrelga, mayda esa yana 26 million barrelga kamayadi, ya’ni bir yarim oy ichida ishlab chiqarilayotgan neftning qariyb yarmi dunyoga kerak bo‘lmay qoladi.
Rossiya prezidentining matbuot kotibi Dmitriy Peskov bunga “apokaliptik voqea” sifatida munosabatda bo‘lmaslik va ushbu hodisaga bozor sharoitida uchrashi mumkin bo‘lgan kam sonli vaziyatlardan biri sifatida qarashni tavsiya qilgan.
“OPEK+ kelishuviga ko‘ra, neft ishlab chiqarishdagi qisqartirishlar jahon bozoridagi ‘qora oltin’ning narxi o‘sishiga turtki bera olmaydi, kotirovkalar karantin cheklovlari olib tashlanib, dunyo davlatlarining iqtisodiyoti oyoqqa tura boshlaganidan keyingina o‘z holiga qaytishi mumkin”, — deya vaziyatga baho bergan Polishuk.
Izoh (0)