Madaminjon Solijonov O‘zbekistonda iqtisodiy sudlar faoliyati haqidagi maqolasini “Daryo”ga taqdim etdi. Quyida ushbu maqolani e’tiboringizga havola etamiz.
2018-yilda Farg‘ona viloyatidagi viloyat va tumanlararo iqtisodiy sudlariga o‘ttiz bir mingga yaqin ariza va da’vo arizalari kelib tushdi. Ularning har birida bir tomon ikkinchi tomonni zimmasiga olgan majburiyatlarni bajarmaslikda ayblar va bundan kelib chiqqan moddiy zararni undirishni talab qilar hamda o‘zini haq deb hisoblardi. Javobgar ham o‘z vajlarini pesh qilib da’voni to‘liq yoki qisman bo‘lsa-da tan olmaslikka harakat qiladi.
“Da’vogar “Qo‘qon yog‘-moy” AJ sudga davo ariza bilan murojaat etib, javobgar “Farg‘ona ozuqa yem ta’minoti” MChJdan 2016-yil uchun hisoblangan sof daromaddan uning ulushiga mos 147 750 000 so‘m dividend summasini va 5 785 427 so‘m penya undirishni so‘ragan.
Sudning 2018-yil 10-may kunidagi hal qiluv qarori bilan da’vo talabi qisman qanoatlantirilib, javobgar “Farg‘ona ozuqa yem ta’minoti” MChJ hisobidan 2016-yil uchun da’vogar “Qo‘qon yog‘-moy” AJ foydasiga dividend summasi undirilgan.
Da’voning qolgan qismini qanoatlantirish rad etilgan. Sudning mazkur hal qiluv qaroridan norozi bo‘lib, javobgar apellyatsiya shikoyati bilan murojaat qilgan. PQ-3484ga asosan MChJ tugatilayotganligi, birinchi, ikkinchi, uchinchi navbat bo‘yicha qarzdorlik to‘lanishi lozimligi, ish haqi, soliqlardan qarzdorlik borligini, Nizom bo‘yicha da’vogar uchinchi navbatda qarzni olishi mumkin bo‘lishini bildirib, hal qiluv qarorini bekor qilishni so‘ragan.
Ish hujjatlariga qaraganda, javobgar – “Farg‘ona ozuqa yem ta’minoti” MChJ ta’sischilarining 2016-yil yakunlari bo‘yicha 2017-yil 4-sentabr kuni o‘tkazilgan navbatdagi 1-sonli umumiy yig‘ilish qarorida jamiyatning 1 970 000 mln. so‘m sof foydasini ta’sischilarning ulushlariga mutanosib ravishda dividend tariqasida taqsimlashga, xususan, da’vogar “Qo‘qon yog‘-moy” AJga uning 7,5 foiz ulushi hisobiga 147 750 000 so‘m dividend to‘lashga qaror qilgan. Lekin javobgar asossiz ravishda uni to‘lamay kelgan.
Da’vogarning javobgardan dividend to‘lovini kechiktirganligi uchun O‘zbekiston Respublikasining “Aksiyadorlik jamiyatlari va aksiyadorlarning huquqlarini himoya qilish to‘g‘risida”gi qonunining 53-moddasiga asosan 5 785 427 so‘m penya undirish talabi asossiz hisoblanadi, deyiladi apellyatsiya instansiyasining qarorida. Chunki javobgarning mulk shakli MChJ bo‘lib, faoliyati “Mas’uliyati cheklangan va qo‘shimcha mas’uliyatli jamiyatlar to‘risida”gi qonun bilan tartibga solinishi ko‘rsatilgan.
Shunday qilib, sudning birinchi instansiyadagi, ya’ni da’voni qisman undirish qarori o‘zgartirishsiz qoldirilgan”.
“Tahlillar shuni ko‘rsatadiki, iqtisodiy sudga murojaat qiluvchi yoki javobgarlarning bir qismida hali huquqiy savodxonlik yetarli darajada emas. Demak viloyat iqtisodiy sudi da’vo arizalari bo‘yicha qonun ustivorligini ta’minlabgina qolmay, qonunchilik targ‘ibotiga ham alohida urg‘u bermog‘i lozim”, — deydi viloyat iqtisodiy sudi raisi Tilavoldi Atabayev.
Qonunlar targ‘ibotining samarali va ta’sirchan usullaridan biri – da’vo arizalarini sayyor sud majlislarida ko‘rib chiqishdir. Farg‘ona viloyati hamda tumanlararo iqtisodiy sudlari 2018-yilda da’vo arizalarining yigirma mingga yaqinini, yoki 74,8 foizini sayyor sud majlislarida o‘n minglab fuqarolar ishtirokida ko‘rib chiqdilar.
“Mahallamizdagi bir fermer va ta’minotchi o‘rtasidagi nizo sabab Rishton tumanlararo iqtisodiy sudi ishni shu yerga kelib aholi va qishlog‘imizdagi fermerlar ishtirokida qo‘rdi, — deydi Zoxidon MFY faoli Abubakir Yo‘ldoshev. — Keyin esa da’vo mohiyati, javobgarning qonuniy huquq hamda majburiyatlarini oddiy, hayotiy misollarda tushuntirib berdilar. Biz, hali hatto fermerlik faoliyatiga oid qonunlarni mukammal bilmas ekanmiz. Bizning iltimosimizga ko‘ra iqtisodiy sud a’zolari qishlog‘imizga vaqti-vaqti bilan kelib huquqiy mavzuda suhbatlar o‘tkazmoqda.
Darvoqe, o‘tgan yilning o‘zida viloyat iqtisodiy sudlari sudyalari tomonidan 208 ta ana shunday huquqiy targ‘ibot suhbat-uchrashuvlari tashkil etildi. 181 marta OAVlarida chiqish qilindi.
“Sud jarayonlarida elektron va kompyuter vositalari qo‘llanayotgani yangilik emas. Ammo endi da’vo arizalarini ham elektron tarzda yuborish tobora ommalashib bormoqda. Birgina o‘tgan yili 1975 ta yoki jami ishlarga nisbatan 8,2 foiz da’vo arizalari elektron tarzda qabul qilindi”, — deydi Tilavoldi Atabayev.
Izoh (0)