Oliy Majlis Qonunchilik deputati Rasul Kusherboyev o‘zining Telegram kanalida O‘zbekistonning “Fonogramma tayyorlovchilarning manfaatlarini ularning fonogrammalarini noqonuniy takrorlanishidan muhofaza qilish to‘g‘risida”gi konvensiyaga qo‘shilishi nimani anglatishi haqidagi mulohazalarini bayon qildi.
1971-yilning oktabrida Jenevada imzolangan Fonogramma tayyorlovchilarning manfaatlarini ularning fonogrammalarini noqonuniy takrorlanishidan muhofaza qilish to‘g‘risidagi konvensiya turdosh huquqlar sohasidagi kelishuv hisoblanadi.
So‘nggi yillarda ovozli yozuvlarni turli ko‘rinishdagi tashuvchilarda takrorlash imkonini beruvchi texnik vositalarning tez rivojlanib borishi arzon “qaroqchi” disklarni ishlab chiqarish va tarqatish hajmining keskin ortishiga olib keldi va bu holat fonografik sanoat uchun jiddiy xavf sola boshladi. Ya’ni turli disk va fleshkalarda musiqalarni muallifning ruxsatisiz shunchaki ko‘chirib olish amaliyotini bunga misol qilib aytsak bo‘ladi.
Ayni paytda fonogrammalardan noqonuniy tarzda nusxa ko‘chirish va O‘zbekiston hududida mazkur fonogrammalarning kontrafakt nusxalarini tarqatish, shuningdek, ularni noqonuniy tarzda tarqatish kabi holatlar tufayli fonogramma tayyorlovchilarning huquqlari buzilmoqda. Shu munosabat bilan o‘zimizning fonogramma tayyorlovchilar mahsulotlarining xorijda tarqatilishida va xorijlik fonogramma tayyorlovchilar mahsulotlarining O‘zbekiston hududida tarqatilishida har ikki toifa huquqlari himoyasini ta’minlash muhim ahamiyatga ega masala bo‘lib turibdi.
Konvensiya doirasida belgilangan asosiy majburiyatlarga ko‘ra, O‘zbekiston Respublikasi konvensiya ishtirokchisi hisoblangan boshqa davlatlarning fonogramma tayyorlovchilariga ularning fonogrammalaridan nosaksiyaviy nusxa ko‘chirilishi, shuningdek, ularni nosanksiyaviy tarzda tarqatish maqsadida respublikaga olib kirilishi va mazkur fonogrammalarning kontrafakt nusxalarini uning hududida tarqatilishidan muhofaza qilishni o‘z bo‘yniga oladi. Xuddi shu majburiyatlar konvensiyani imzolagan boshqa davlatlar uchun joriy etilgan bo‘lib, o‘z o‘rnida mazkur davlatlar hududida o‘zbekistonlik fonogramma tayyorlovchilar fonogrammalarining tarqatilishida ham yuqorida nazarda tutilgan muhofaza taqdim etiladi.
Oddiy so‘z bilan aytganda, Jeneva konvensiyasi fonogrammalarning kontrafakt nusxalarini turli tegishli moddiy jismlarda tirajlashtirilishi va tarqatilishiga qarshi kurashish uchun mo‘ljallangan.
Konvensiya 13 ta moddadan iborat bo‘lib, Jeneva konvensiyasiga ko‘ra chet ellik fonogrammaga bo‘lgan huquq egalari uchun milliy rejim miqyosida muhofaza taqdim etilishi talab etilmaydi, balki ishtirokchi-davlatlar zimmasiga fonogramma tayyorlovchilarga cheklangan xatti-harakatlar ro‘yxati bo‘yicha muhofaza taqdim etishni yuklaydi. Ya’ni:
- fonogrammalar nusxalarini fonogramma tayyorlovchilarning ruxsatisiz ishlab chiqarish (nusxalarni tarqatish), agar nusxalar omma o‘rtasida tarqatish uchun ishlab chiqarilayotgan bo‘lsa;
- ishchirokchi-davlat hududida huquq egalarining ruxsatisiz ishlab chiqarilgan shunday nusxalarni olib kirish (import qilish), agar ushbu nusxalar omma o‘rtasida tarqatish uchun olib kirayotgan bo‘lsa;
- huquq egalarining ruxsatisiz ishlab chiqarilgan fonogrammalarni omma o‘rtasida tarqatish.
Fonogrammalar to‘g‘risidagi konvensiya biron-bir maxsus qoidalarni belgilamaydi, balki qaroqchilik harakatlarining oldini olish yoki bunday harakatlar uchun jazo tayinlashning yuridik mexanizmlarini tanlashni ahdlashayotgan tomonlar ixtiyorida qoldiradi.
Izoh (0)