AQSh prezidentlari inauguratsiyasi qanday o‘tgan?

20-yanvar kuni Vashington shahrida AQShning saylangan prezidenti Donald Trampni qasamyodga keltirish marosimi bo‘lib o‘tadi. Prezident inauguratsiyalari AQShda turli qiziqarli voqealar bilan esda qolgan. Masalan, Barak Obama qasamyoddagi xato tufayli uni ikki marta takrorlagan ilk prezident bo‘ldi, Jimmi Karter esa Kapitoliygacha bo‘lgan yo‘lni piyoda bosib o‘tgan yagona rahbar bo‘lib turibdi.

“RBK” AQSh prezidentlarining esda qolarli inauguratsiyalari haqida hikoya qiladi.

Eng uzun qasamyod

1841-yili prezidentlikni boshlagan Uilyam Genri Garrison AQSh tarixidagi eng uzun inauguratsion qasamyod bilan mashhur. Qasamyod 1 soat 45 daqiqa davom etgan. Bu payti qor yog‘ayotgan edi, Garrisonning paltosi yo‘q edi. Bir oydan so‘ng prezident pnevmoniya tufayli olamdan o‘tdi. Tarixchilar uning xastaligini qasamyod chog‘ida sovuq qotish bilan bog‘laydi.

O‘lik kanareykalar

Vashingtonning kuzatuvlar davridagi eng qahraton mart kuni 1873-yil 4-martga — Uliss Grantning inauguratsiyasiga to‘g‘ri keldi. O‘sha kuni AQSh poytaxtida havo harorati minus 9 darajani tashkil etdi, ammo turli omillar sababli -25... -30 darajagacha sovuq sezildi. Xonalar juda sovuq bo‘lishiga qaramay, inauguratsion bal tashkilotchilari qafaslardan yuzlab kanareykalarni chiqarib yuborishga qaror qildi. Bu marosimning bir qismi edi. Ammo qushlar sovuqqa chiday olmay, parvoz chog‘ida nobud bo‘ldi va bal ishtirokchilarining boshlariga quladi.

AQSh prezidentlari inauguratsiyalarining yoritilishi

Prezident inauguratsiyasi ilk bor 1925-yili radio orqali yoritilgan. O‘shanda Kalvin Kulij qasamyod qabul qilayotgan edi. 1949-yili Garri Trumen qasamyodi televideniye orqali ko‘rsatilgan birinchi inauguratsiya bo‘ldi, Jon Kennedining 1961-yilgi qasamyodi esa birinchi marta rangli televideniye orqali namoyish etildi. 1997-yili Bill Klinton inauguratsiyasini internetdan orqali kuzatib borish mumkin bo‘ldi.

2009-yili Barak Obama inauguratsiyasi eng ko‘p tomoshabinlarni to‘pladi: Nielsen agentligi ma’lumotlariga qaraganda, teletranslyatsiyani 37,8 million amerikalik tomosha qildi, CNN telekanali 27 million tomoshabinni qayd qildi, yana kamida 700 ming kishi marosimni YouTube orqali ko‘rdi.

1981-yili Ronald Reyganning inauguratsiyasi translyatsiyasini 41,8 million kishi tomosha qildi. 2016-yil noyabrida Trampning g‘alabadan keyingi nutqini 71,4 million kishi ko‘rib bordi.

Qasamyod chog‘idagi xato

2009-yili Barak Obama qasamyod qabul qilish chog‘ida AQSh Oliy sudi raisi Jon Robertsning so‘zlarini takrorlar ekan, u yo‘l qo‘ygan xatolikni ham takrorladi. “Qo‘shma Shtatlar prezidenti vazifalarini sidqidildan bajaraman” so‘zlari o‘rniga “Qo‘shma Shtatlar uchun prezident vazifalarini sidqidildan bajaraman” degan Obama ertasi kuni Oq Uydagi “Xaritalar xonasi”da Roberts bilan birgalikda qasamyodni takrorlashga majbur bo‘ldi.

Takroriy qasamyod yozuvi tarqatildi. AQSh tarixida olti nafar prezident qasamyodni ikki marta takrorlashga majbur bo‘lgan, ammo faqat Obama xatosi tufayli bu ishni amalga oshirgan.

Eng ko‘p konfessiyali marosim

An’anaga ko‘ra, marosim oldidan AQShning saylangan prezidenti cherkov xizmatida bo‘ladi. Odatda xizmat Oq Uy yaqinidagi avliyo Ioann Yepiskopal cherkovida bo‘lib o‘tadi. 1977-yili bu xizmatda AQShda tarqalgan asosiy konfessiyalar diniy xizmatchilari qatnashdi. Jimmi Karter tomonidan o‘tkazilgan bunday marosim an’anaga aylanmadi.

Kapitoliygacha piyoda bosib o‘tilgan yo‘l

1977-yili yana o‘sha Jimmi Karter rafiqasi Rozalin bilan birga kortejdan voz kechib, inauguratsiya yeriga qadar piyoda borgan tarixdagi yagona prezident bo‘ldi. So‘ng inauguratsion parad chog‘ida u harbiylar bilan birgalikda Kapitoliydan Oq Uygacha yo‘l bosdi.