АҚШ президентлари инаугурацияси қандай ўтган?

20 январь куни Вашингтон шаҳрида АҚШнинг сайланган президенти Дональд Трампни қасамёдга келтириш маросими бўлиб ўтади. Президент инаугурациялари АҚШда турли қизиқарли воқеалар билан эсда қолган. Масалан, Барак Обама қасамёддаги хато туфайли уни икки марта такрорлаган илк президент бўлди, Жимми Картер эса Капитолийгача бўлган йўлни пиёда босиб ўтган ягона раҳбар бўлиб турибди.

«РБК» АҚШ президентларининг эсда қоларли инаугурациялари ҳақида ҳикоя қилади.

Энг узун қасамёд

1841 йили президентликни бошлаган Уильям Генри Гаррисон АҚШ тарихидаги энг узун инаугурацион қасамёд билан машҳур. Қасамёд 1 соат 45 дақиқа давом этган. Бу пайти қор ёғаётган эди, Гаррисоннинг пальтоси йўқ эди. Бир ойдан сўнг президент пневмония туфайли оламдан ўтди. Тарихчилар унинг хасталигини қасамёд чоғида совуқ қотиш билан боғлайди.

Ўлик канарейкалар

Вашингтоннинг кузатувлар давридаги энг қаҳратон март куни 1873 йил 4 мартга — Улисс Грантнинг инаугурациясига тўғри келди. Ўша куни АҚШ пойтахтида ҳаво ҳарорати минус 9 даражани ташкил этди, аммо турли омиллар сабабли -25... -30 даражагача совуқ сезилди. Хоналар жуда совуқ бўлишига қарамай, инаугурацион бал ташкилотчилари қафаслардан юзлаб канарейкаларни чиқариб юборишга қарор қилди. Бу маросимнинг бир қисми эди. Аммо қушлар совуққа чидай олмай, парвоз чоғида нобуд бўлди ва бал иштирокчиларининг бошларига қулади.

АҚШ президентлари инаугурацияларининг ёритилиши

Президент инаугурацияси илк бор 1925 йили радио орқали ёритилган. Ўшанда Калвин Кулиж қасамёд қабул қилаётган эди. 1949 йили Гарри Трумэн қасамёди телевидение орқали кўрсатилган биринчи инаугурация бўлди, Жон Кеннедининг 1961 йилги қасамёди эса биринчи марта рангли телевидение орқали намойиш этилди. 1997 йили Билл Клинтон инаугурациясини интернетдан орқали кузатиб бориш мумкин бўлди.

2009 йили Барак Обама инаугурацияси энг кўп томошабинларни тўплади: Nielsen агентлиги маълумотларига қараганда, телетрансляцияни 37,8 миллион америкалик томоша қилди, CNN телеканали 27 миллион томошабинни қайд қилди, яна камида 700 минг киши маросимни YouTube орқали кўрди.

1981 йили Рональд Рейганнинг инаугурацияси трансляциясини 41,8 миллион киши томоша қилди. 2016 йил ноябрида Трампнинг ғалабадан кейинги нутқини 71,4 миллион киши кўриб борди.

Қасамёд чоғидаги хато

2009 йили Барак Обама қасамёд қабул қилиш чоғида АҚШ Олий суди раиси Жон Робертснинг сўзларини такрорлар экан, у йўл қўйган хатоликни ҳам такрорлади. «Қўшма Штатлар президенти вазифаларини сидқидилдан бажараман» сўзлари ўрнига «Қўшма Штатлар учун президент вазифаларини сидқидилдан бажараман» деган Обама эртаси куни Оқ Уйдаги «Хариталар хонаси»да Робертс билан биргаликда қасамёдни такрорлашга мажбур бўлди.

Такрорий қасамёд ёзуви тарқатилди. АҚШ тарихида олти нафар президент қасамёдни икки марта такрорлашга мажбур бўлган, аммо фақат Обама хатоси туфайли бу ишни амалга оширган.

Энг кўп конфессияли маросим

Анъанага кўра, маросим олдидан АҚШнинг сайланган президенти черков хизматида бўлади. Одатда хизмат Оқ Уй яқинидаги авлиё Иоанн Епископал черковида бўлиб ўтади. 1977 йили бу хизматда АҚШда тарқалган асосий конфессиялар диний хизматчилари қатнашди. Жимми Картер томонидан ўтказилган бундай маросим анъанага айланмади.

Капитолийгача пиёда босиб ўтилган йўл

1977 йили яна ўша Жимми Картер рафиқаси Розалин билан бирга кортеждан воз кечиб, инаугурация ерига қадар пиёда борган тарихдаги ягона президент бўлди. Сўнг инаугурацион парад чоғида у ҳарбийлар билан биргаликда Капитолийдан Оқ Уйгача йўл босди.