“Yangi ko‘chib kelganlarni kutamiz!”: Dam olish kunlarini qanday qilib qiziqarli va foydali o‘tkazish mumkin?

Nima bo‘ldi?

Endi Toshkentning har bir fuqarosida Murad Buildings kompaniyasi tashabbusi ostida O‘zbekiston Qushlarni muhofaza qilish jamiyati bilan hamkorlikda o‘tkazilayotgan “Yangi ko‘chib kelganlarni kutamiz!” ekologik aksiyasida ishtirok etish imkoniyati paydo bo‘ldi. Ushbu aksiya doirasida 2015-yil yozidan beri Toshkent xiyobonlarida, oliy ta’lim muassasalari va turar joy mavzelarining hovlilarida kamyob turdagi qushlar uchun bir necha yuzlab uychalar o‘rnatildi. Aksiya davom etmoqda, tashkilotchilar esa sun’iy qush uychalari sonini ikki mingtagacha ko‘paytirishni maqsad qilgan.

Bu uychalarda har qanday qush yashay oladimi?

O‘zbekiston Qushlarni muhofaza qilish jamiyati tavsiyasi asosida, Murad Buildings kompaniyasi mazkur aksiya doirasida bir necha yuzta maxsus uychalar tayyorladi: mayda boyqushlar uchun inlar va chittaklar uchun cho‘zinchoq uyalar. Mayda boyqushlar O‘zbekistonga qishni o‘tkazgani shimoliy hududlardan keladi, chittaklarning ba’zi turlari esa yo “shu yerlik” bo‘ladi, yoki uzoq parvozlar vaqtida uya soladi. Ornitologlarning xavotir bilan ma’lum qilishlaricha, Toshkent uchun odatiy hisoblangan bu qushlar borgan sari kamroq uchramoqda. Bu turlar xilma-xilligini saqlab qolish uchun ularning sonini ko‘paytirishga harakat qilish har birimizning burchimizdir.

Qushlar o‘zi mustaqil ravishda in solishni bilsa, ular uchun alohida uycha qurishning nima keragi bor?

Yog‘ochdan yasalgan uychalar bilan qush o‘zi solgan uya o‘rtasidagi farq zamonaviy xonadon bilan muvaqqat yog‘och uy o‘rtasidagi farqlar bilan bir xil. Shunchaki, qushlar mustahkam uycha yasay olmaydi. Aslida, boyqush va chittaklar tabiatda faqat daraxt kovaklari va teshiklariga in soladi — inson qo‘li bilan yaratilgan uychalar ham qaysidir ma’noda shu inlarga o‘xshab ketadi. Qo‘shimchasiga, qushlarning qulay “uychalari” ko‘rinishidan ancha ko‘rkam, polaponlarni nogahoniy qulashlardan va uycha egalarini mayda bezori hamda yirtqichlarning hujumlaridan muhofaza qila oladi. Aytmoqchi, maynalar bunday uychalarni yoqtirmaydi.

Mayli, ko‘ndirdingiz. Aksiyada ishtirok etish uchun nima qilish kerak?

“Yangi ko‘chib kelganlarni kutamiz!” aksiyasida har bir ko‘ngilli bepul ishtirok etishi mumkin. Uychalarni kompaniya vakillaridan olib, ma’lum qoidalarga rioya etgan holda, xonadon oldidagi xiyobon, hovli yoki dala-hovliga o‘rnatish mumkin.

Yana qanaqa qoida? “O‘ntalik” mix bilan daraxtga qoqib qo‘ysa bo‘ldi-da!

Aslo! Yodingizda bo‘lsin — daraxtlar va ekologiyaga zarar yetkazish mumkin emas. Qoidalar esa atigi uchta:

1) Uycha o‘rnatiladigan joy tinch va xavfsiz bo‘lishi kerak — qushlarning bu yerga ko‘chib kelishi ko‘p jihatdan shunga bog‘liq. Uychani bog‘ning tinch tomoniga, tongda quyosh nuri tushib, kunning qolgan vaqtida soya bo‘ladigan qismiga o‘rnating. Uychani istalgan bargli daraxtga, uch metrdan kam bo‘lmagan balandlikka o‘rnatish darkor, toki ularga mushuklar hujum qila olmasin.

2) Chittaklar uchun mo‘ljallangan uychalarning orqa devoriga uzun taxta qoqilgan. Taxtaning ikki uchini, yumshoq sim bilan daraxt poyasiga bog‘lash orqali, mustahkam qilib o‘rnating.

Boyqush inlari esa biroz boshqacharoq o‘rnatiladi: bunday uychaning ikki chetiga burama mix mahkamlangan. Daraxt poyasi bo‘ylab yumshoq simni yaxshilab o‘rab, ikki uchini aynan burama mixga qotiring.

Sim egiluvchan, temirdan tayyorlangan va izolyatsiyasiz bo‘lishi muhim ahamiyatga ega. Shunda u zanglab, 3—4 yilda uzilib ketadi va daraxtning o‘sishiga to‘sqinlik qilmaydi.

3) “Uychani o‘rnatdim, ishim bitdi” degan aqida o‘tmaydi. O‘rnatilgan uychalarni muntazam kuzatib borish, ularning soz holatda bo‘lishini ta’minlab turish kerak. 2—3 yil davomida foydalanilmagan uychalarni qushlar uchun mosroq boshqa joyga ko‘chirish lozim. Har bir uychani raqamlash va maxsus jurnal yuritib, unga uychalarning raqami, o‘rnatilgan joyi, yo‘nalishi va balandligi haqidagi ma’lumotlarni kiritib borish mumkin.

Aksiya bo‘yicha yana savollarim bor, kimga murojaat qilsam bo‘ladi?

Murad Buildings “Yangi ko‘chib kelganlarni kutamiz!” aksiyasi bo‘yicha istalgan savolga mamnuniyat bilan javob beradi! Batafsil ma’lumotni 200-88-22 telefon raqamiga qo‘ng‘iroq qilib, olish mumkin.

Reklama huquqi asosida