“Дарё” мухбири Давлат активларини бошқариш агентлиги матбуот котиби Илёс Абдужамбуловдан жамоатчилик муҳокамаларига сабаб бўлаётган айрим масалаларга изоҳ сўради. Дастлаб у саволларга жавоб олиб беришни ваъда қилди. Аммо орадан 22 кун ўтди ҳамки маълумот берилмади. Илёс Абдужамбулов жавоблар юзасидан раҳбариятдан изн сўраш жараёнини чўзишда давом этмоқда.
Беписанд матбуот котиби
Президент қарори билан давлатга қарашли 29 та йирик корхона 2025—2026 йилларда сотувга чиқарилиши белгиланди. Улар орасида миллиардлаб доллар ташқи қарз (кредит) эвазига қурилган Uzbekistan GTL заводи ҳам бор. Жорий йил 23 апрель куни “Дарё” Давактив агентлиги масъули Илёс Абдужамбуловдан мазкур завод сотилишининг сабаблари, кредитлар тақдири нима бўлиши ва унинг бошланғич қиймати қанча экани тўғрисида саволлар юборди. Чунки 2023 йилда “Ўзбекнефтгаз” АЖ раиси Баҳодир Сиддиқов завод қурилиши учун 10 йиллик кредит олинганини айтган. Ўшанда қарз узилишига 9 йил қолганини таъкидлаган.
Қолаверса, бу мавзу жамоатчилик фаоллари томонидан турли муҳокамаларга сабаб бўлмоқда. Масалан, иқтисодчи Отабек Бакиров завод хусусийлаштирилиши борасида хавотирли фикр билдирган.
“Нархи каррасига шиширилган, очилганидан буён зарарда ўтирган, ваъда қилинган ишлаб чиқариш, экспорт ва солиқ тушумлари умуман таъминланмаган, бўғзигача қарзга ботирилган, технологик юраги “лизингга” сотиб юборилган Uzbekistan GTL заводи оммавий савдоларга чиқариладиган корхоналар рўйхатига киритилган. Заводнинг 100 фоиз улуши сотилади ва бир неча йиллар аввал прогноз қилганимиздек, Резинотехника заводи, Hyatt отели кабиларнинг тақдирини такрорлайди. Фақат жуда катта миқёсда. Балки завод каррасига қиммат тарзда қурилаётгандек шундай якун билан ҳалқани ёпиш мўлжал қилинган бўлгандир”, деб ёзган иқтисодчи Telegram’даги каналида.
Davletov.uz каналида эса йирик давлат корхоналари сотилиши юзасидан матбуот анжумани ташкил этилмаганига эътибор қаратилган.
“Ўтган ҳафта мамлакат иқтисодий ҳаёти учун катта аҳамиятга эга бўлган муҳим ҳужжатлар — 2025 йил учун хусусийлаштириш дастури ҳамда 29 та йирик компанияни оммавий савдоларга чиқариш тўғрисидаги қарор қабул қилинди. Одамларда хавотир, саволлар туғилди. Лекин ҳукумат жамоатчиликка жўяли тушунтириш, изоҳ бергани йўқ, на ОАВ учун матбуот анжумани ўтказилди. Муҳим ҳужжат қабул қилинганда зарур бўлган ахборот кампанияси яна унутилди”, деб ёзган канал муаллифи.
Илёс Абдужамбулов “Дарё”га масала юзасидан агентлик изоҳ беришини маълум қилган, лекин жараён пайсалга солиняпти.
Қарорда “давлат улушлари ишончли бошқарувга берилган бўлса, улар баҳоланган қийматда дастлаб ишончли бошқарувчига таклиф этилади”, деб ёзилган. Агентлик масъулларига йўлланган саволлардан бирида ушбу жумлани изоҳлаш ҳам сўралган. Ҳозир ишончли бошқарувдаги корхоналар нега аукционга чиқарилмай, аввал бошқарувчига сотиш таклифи билдирилади? Бундай талаб “Давлат мулкини хусусийлаштириш тўғрисида”ги қонунга зид эмасми?
Отабек Бакиров таҳлилига кўра, GTL заводи яширин қарор билан Air Pruducts ёки Saneg’га ишончли бошқарувга берилган. Бу мазкур компания истаса, GTL заводини ким ошди савдоларисиз тўғридан тўғри сотиб олиши мумкин дегани.
“Оммавий ахборот воситалари тўғрисида”ги қонуннинг 35-моддасида ОАВнинг давлат ҳокимияти ва бошқаруви органлари фаолияти тўғрисида ахборот олишга доир, шунингдек мансабдор шахсларнинг интервьюсини ташкил этиш тўғрисидаги сўрови кўпи билан етти кун муддатда кўриб чиқилиши кўрсатилган. Мазкур нормада сўров рад этилган тақдирда, асослантирилган жавоб берилиши кераклиги ёзилган.
“Ахборот олиш кафолатлари ва эркинлиги тўғрисида”ги қонунда сўров олинган санадан бошлаб 15 кундан кечиктирмай жавоб қайтарилиши лозимлиги белгиланган.
Сўров юборилганига 22 кундан ошди. Агентлик жавоб қайтаришга шошилмаяпти. Матбуот котиби 24 апрелдаги ёзишмаларда журналистга “телевидениедан ортмаяпмиз, навбати билан раҳбариятдан жавоб олиб берамиз”, дея маълум қилган.
Агентлик директори ўринбосарлари интервьюни фақат давлат телеканаллари, масалан “Ўзбекистон 24” га берадими? Ҳарқалай, “телевидениедан ортмаяпмиз”, деганда шу канал назарда тутилган чоғи, агентлик Telegram саҳифасида апрель ойида фақат мазкур телеканал лавҳалари ва интервьюлари жойлаштирилган. Жамоатчиликни ўйлантирган ва эътирозларга сабаб бўлаётган масалаларга қачон жавоб қайтарилади?
Саволлар йўлланганидан беш кун ўтиб (28 апрель куни), матбуот котибига бу ҳақда эслатилган. “Саволларни раҳбариятга етказдим, жавобга қараб иш тутамиз”, деб ёзган агентлик масъули.
Сўнг яна Илёс Абдужамбулов билан боғланишга уринишлар бўлди. Лекин у сўровларга жавоб беришни кечиктиришда давом этяпти. Бугун 16 май санаси. Жавобдан ҳам, интервью берадиган мутахассисдан ҳам дарак йўқ.
Бу биринчиси эмас
Бундай ҳолат Илёс Абдужамбулов билан биринчи марта юз бераётгани йўқ. 2024 йил март ойида ҳам шунга ўхшаш вазиятга дуч келинган. Ўшанда, 4 март куни Дониёр Комиловга қарашли компания “Ўзбекнефтгаз”нинг 78 та заправкасини ҳеч қандай очиқ ва шаффоф савдоларсиз сотиб олгани жамоатчилик муҳокамаларига сабаб бўлган. Манфаатлар тўқнашувини келтириб чиқариши мумкин бўлган бу ҳолат юзасидан “Дарё” Давактив агентлиги матбуот котибига мурожаат қилган. Агентлик хабарни тасдиқлайдими ёки йўқлиги сўралган. Шу билан бирга, Комилов эгалигидаги компания “Чиноз нефтни қайта ишлаш заводи” МЧЖни ҳам яширин тарзда сотиб олгани тўғрисида хабар тарқалган. Орадан 1 йилдан ортиқ вақт ўтди ҳамки, агентлик матбуот котиби мазкур масала бўйича изоҳ бермади.
Матбуот котибига чора кўриладими?
Давактив агентлиги сайтига кирилса, матбуот котибига ўнлаб вазифалар юклатилганини кўриш мумкин. Мисол учун, бу лавозимдаги шахс агентлик фаолияти ҳақида оммавий ахборот воситаларига тўлиқ ва тезкор ахборот бериб бориши кераклиги ёзиб қўйилган. Унинг яна бир вазифаси сифатида ОАВда мунтазам равишда агентлик раҳбарлари чиқишларини ташкил этиш зарурлиги кўрсатилган.
Матбуот котибига танқидий ва кенг муҳокама қилинаётган ахборот хуружларига тезкор муносабат билдириш вазифаси ҳам юклатилган. Лекин агентлик ахборот хизмати муҳокамаларга сабаб бўлган юқоридаги каби муҳим мавзуларга муносабат билдирмай келмоқда.
Қонунчиликда давлат мулкини хусусийлаштиришда очиқлик ва шаффофлик, ҳисобдорлик, тенг рақобат муҳитини таъминлаш, коррупцияга йўл қўймаслик каби принципларга амал қилиниши белгиланган. Бу норма ижроси қай даражада таъминланмоқда? Саволлар эса юқорида ёзилганидек, очиқ қолдириляпти.
Давлат органлари оммавий ахборот воситаларини тенг кўриши, улар билан нормал муносабатда бўлиши аввало жамият учун муҳим. “Олдин телеканалга, кейин бошқаларга ахборот берамиз”, қабилида иш тутиш ҳеч бир мезонга тўғри келмайди. Давлат органлари халққа хизмат қилаётган экан, ахборотни ҳам халқ учун беради. Журналистларнинг барча саволларига имкон қадар жавоб қайтариш ҳар бир давлат тузилмасининг бурчи эмасми?
Давлат активларини бошқариш агентлиги раҳбарияти жамоатчиликни қизиқтирган ва хавотир уйғотаётган масалалар юзасидан матбуот анжумани ўтказадими? Ўз вазифасига масъулият билан ёндашмаётган матбуот котибига нисбатан чора кўрармикан? Буни энди вақт кўрсатади.
Исломбек Умаралиев
Изоҳ (0)