Қашшоқлик, камситилиш ва синган қалб: барча даврларнинг энг яхши комик актёри Луи де Фюнес ҳаётидаги фожиалар ҳақида

Луи де Фюнес буюк актёр саналса-да, жуда ғалати одам бўлган. Ғалатилигига сабаб, у экранда қандай бўлса, ҳаётда ҳам шундайлигича қолган.

Французлар актёрнинг келиб чиқиши испан эканига мутлақо эътибор бермай, уни миллат фахри деб билишган. Жиззаки, жанжалкаш, кекчи бу кичкина одам суратга олиш майдончасида у ёқдан бу ёққа юрар, олдидан чиққан ҳар бир кишини бир оғиз аччиқ сўз билан чертиб олишга уринарди. Шу билан бирга, у ҳаммага афтини бужмайтирадиган боладек доим юзини буриштирарди. Ҳа, бу инсон буюк актёр Луи де Фюнес эди — оркестр-одам, комиссар Жюв, жандарм ва бошқа ёрқин комедик образларини кўрган томошабин юзига ҳар сафар кулги югуради.

Луи де Фюнес 1914 йил 31 июлда Франциянинг кичик Курбевуа шаҳрида туғилган. Болалигидаёқ катталарни шундай усталик билан пародия қилардики, ҳамма ҳайратда қоларди.

Аммо у машҳурликка осонликча эришмаган. Ялтироқ кўзли, юз ифодаси жуда ҳаракатчан, тепакал пакана одам шахсий фожиалари оралаб эзгу мақсад сари қадам ташларди.

Улардан бири унинг отаси билан боғлиқ бўлиб, у ҳамма пулларни олиб, Венесуэлага қочиб кетган ва ўлимини сохталаштиради. У ерда ота эски оиласини бутунлай унутиб, қайтадан турмуш қуради. Луи отасининг бу қилмишидан дарров хабар топмаган, лекин қашшоқлик ва йўқчилик тақдири унинг бошига тушгани кундек равшан эди.

У бошдан кечирган воқеа таъсирида бўлса керак, буюк актёр ниҳоятда зиқна ва тежамкор бўлиб қолади. Ҳаттоки баъзида бозорда сотувчи билан соатлаб савдолашиб, уни жазавага туширишгача олиб борарди.

Унинг тежамкорлиги ҳамда хўжайинлик феъл-атвори оилани қўрқувда ушлаб турар, унинг розилигисиз қилинган ҳар қандай харид катта жанжал билан тугарди. Бироқ ҳар Янги йил байрамида Луи де Фюнес гонорарларини меҳрибонлик уйидаги болаларга совға учун сарфларди. Унинг ноаниқ феъли ва инжиқлиги, афтидан, ҳар доим шахсий кўнгилсизликларга сабаб бўлган. Буюк комедиячи жаҳон кинематографиясида юлдузлик чўққисига кўтарилгунга қадар жуда кўп  касбларда ишлаган.

Темирчи, витриналарни безовчи, пойабзал тозаловчи — қандай иш бўлмасин Луидан тезроқ қутулишга ҳаракат қилишарди. Чунки  у ёки бу лавозимда қисқа муддат ишлаганидан кейин ҳамиша, муболаға қилиб айтганда, буткул вайронагарчилик юз берарди. Луи хайрлаша туриб бирор шумлик ёки шўхлик қилиб кетиши аниқ эди.

Онаси туфайли у пианино чалишни ўрганиб олади. Ресторанда пианиночи бўлиб ишлайди, бу анча сердаромад касб эди. Лекин одамлар бу ерга Луи де Фюнеснинг моҳирона чалган куйи учун тўпланишмасди. Клавишларни боса туриб Луи беихтиёр шундай афтини буриштирардики, йиғилганлар беихтиёр мириқиб куларди. Ўзининг хатти-ҳаракати билан у ҳатто ўз тўйини бузилишига ҳам сабаб бўлган.

Келиннинг қариндошлари куёвнинг масхарабозлигидан норози бўлишади. Биринчи никоҳи узоқ давом этмайди, иккинчи рафиқаси Жан Бартоломей де Мопассан (машҳур ёзувчи Ги де Мопассаннинг невараси) билан эса умрининг сўнгигача бахтли яшайди.

40 йиллик оилавий ҳаёт Луига тиним ва вазминлик бахш этади, у ўзининг шиддатли ва тиниб-тинчимайдиган феъл-атворидан бир амаллаб қутулиш учун доимо ана шундай хотиржамлик ва остойишталикка муҳтож эди. У келишган бўлмаса-да, аёллар борасида омадли эди. Унинг бошқа эркакларда бўлмаган ўзига хос жозибаси бор эди. Луи де Фюнес 55 ёшида француз радиоси бошловчиси Маша Беранжени телбаларча севиб қолади. Ундан икки баравар ёш оташин малласоч қиз ҳам унга бефарқ эмасди. Бу муносабатлар ҳақида бутун мамлакат билар эди.

Албатта, Жанна машҳур эрининг ишқий саргузаштларидан хабардор эди. Лекин у эрини жуда яхши кўрар ва керакcиз жанжаллар билан унга озор бермасликка қарор қилганди. Бу вақтга келиб буюк комедиячи юрак хуружини бошдан кечирганди. Луи умрининг сўнгги кунларигача иккала аёлга нисбатан ҳис-туйғулари орасида яшайди. Кичик, лекин буюк одамнинг яна бир катта фожиаси ҳам, эҳтимол, мана шунда бўлса керак.

Жиззаки ва бадгумон Луи де Фюнес ўзининг қўполлиги, жанжалкашлиги ва бадфеъллигига қарамай, нозик, таъсирчан қалб эгаси бўлган. Уни севадиган аёллар буни яхши тушунарди. Шундай қилиб, Луи де Фюнес ҳатто умрининг сўнгги йилларида ҳам баъзи режиссёрларнинг уни актёр эмас, масхарабоз деб айтган гапларини кечира олмаган. Қирқ ёшдан ошганида ҳам кўнглида алам билан бунинг аксини исботлашга ҳаракат қилади.

Оламшумул машҳурлик Луи де Фюнесга кеч, лекин бир умрга келди. У ўтган асрнинг энг яхши комик актёрларидан бирига айланди. Буюк комик 1983 йил 23 январь вафот этди. Бутун Франция севимли кичкинагина кулгили кишиси, одамларни хурсанд қилиш, уларнинг ҳаётига яхшилик ва кулги олиб киришдек улкан истеъдодига эга бўлган актёрга мотам тутди.