Пестицидлар муаммоси: ифлосланаётган сув ва тупроқ, саратон хавфи, асаб тизимининг бузилиши

Ўзбекистонда пестицидларнинг хавфсиз бошқарувига ўтилади. Бу ҳақда пестицидларни хавфсиз бошқариш мавзусида ўтказилган семинарда маълум қилинди, дея хабар бермоқда FAO’нинг Ўзбекистондаги ваколатхонаси матбуот хизмати.

БМТнинг Озиқ-овқат ва қишлоқ хўжалиги ташкилоти (FAO) тақдим этган маълумотга кўра, Ўзбекистонда пестицидларни хавфсиз бошқариш лойиҳаси — “Хавфли кимёвий моддаларни оқилона бошқариш учун техник ёрдам” лойиҳаси амалга оширилмоқда. Ушбу ташаббус мамлакатни иқлим ўзгариши таъсирини юмшатиш ҳамда атроф-муҳитнинг салбий оқибатларини камайтиришда қўллаб-қувватлашга ёрдам беради.

Маълумот учун, пестицидлар (заҳарли кимёвий моддалар) — ўсимлик зараркунандалари ва касалликлари, бегона ўтлар, шунингдек, ёғоч, пахта толаси маҳсулотлари, жун, тери зараркунандалари, уй ҳайвонларининг хавфли касалликлари қўзғатувчиларига қарши курашишда фойдаланиладиган кимёвий моддалар.

Семинарда турли турдаги пестицидларнинг атроф-муҳит ва аҳоли саломатлигига зарари ҳақида сўз юритилди. Жумладан:

Атроф-муҳитга этказилган зарар

Тупроқни ифлослантиради: тупроққа тушган пестицидлар унинг табиий таркибини бузиши, микроорганизмлар ва фойдали ҳашаротларни йўқ қилиши мумкин, бу эса тупроқ унумдорлигини пасайтиради.

Сув манбаларини ифлослантиради: пестицидлар ёмғир ёки суғориш пайтида сув ҳавзаларига кириб, дарёлар, кўллар ва эр ости сувларининг ифлосланишига олиб келади. Сув организмлари учун зарарли.

Биологик хилма-хилликка салбий таъсири: пестицидлар нафақат зараркунандаларни, балки фойдали ҳашаротларни ҳам ўлдириши мумкин. Мисол учун, ари популяциясининг камайиши экотизимга хавф туғдиради, чунки улар чанглатувчи сифатида муҳим рол ўйнайди.

Аҳоли саломатлигига зарар етказиш

Токсик таъсир: пестицидларнинг нотўғри ишлатилиши ёки қолдиқлари озиқ-овқат орқали инсон танасига кириши мумкин. Бу заҳарланиш, аллергик реакциялар, асаб тизими ва гормонал тизимга салбий таъсир кўрсатиши мумкин.

Сув билан заҳарланиш: пестицидлар инсон танасига кириб, ифлосланган сув истеъмол қилинганда соғлиқ муаммоларини келтириб чиқаради.

Сурункали касалликлар: пестицидларнинг узоқ муддатли таъсири саратон, асаб тизимининг бузилиши ва репродуктив муаммоларга олиб келиши мумкин.

Пестицидлардан хавфсиз ва ўртача фойдаланиш ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш чоралари бу зарарни камайтиришга ёрдам беради.

Ушбу лойиҳа БМТнинг Озиқ-овқат ва қишлоқ хўжалиги ташкилоти (FAO) томонидан Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги билан биргаликда Европа Иттифоқи кўмагида амалга оширилмоқда.