Инсультга дучор бўлган бемор айнан қандай касалликка чалинганини дарҳол сезмаслиги мумкин. Қон ивиши туфайли миядаги қон томирида тромб ҳосил бўлиши унинг баъзи қисмларини ишдан чиқишига олиб келади. Аммо яққол аломатларнинг йўқлиги яширин инсультнинг хавфсиз эканлигини англатмайди.
Энг ачинарлиси, инсультни олдиндан тахмин қилиш мушкул. Уни бекорга тиббиётда зарба деб аташмайди: ўткир мия бузилишлари тўсатдан ва тез ривожланади. Ҳеч қандай аломатсиз: ҳозиргина кулиб, ҳазиллашиб турган одамга 2 дақиқадан сўнг тез ёрдам чақиришингиз мумкин.
Инсульт қандай касаллик?
Инсульт — мия қон айланишининг ўткир бузилиши бўлиб, бу касаллик ўчоқли ёки умумий неврологик белгиларнинг пайдо бўлиши билан тавсифланади. Касаллик ўлим кўрсаткичи бўйича юрак-қон томир ва онкологик касалликлардан сўнг учинчи ўринни эгаллайди. Инсульт қўл-оёқлар ҳаракати, ақлий томондан эса сўзлашишнинг бузилишига олиб келади. Инсульт бўлган беморларнинг 70-80 фоизи ногирон, уларнинг 30-35 фоизи эса бошқаларнинг доимий парваришига муҳтож бўлади.
Кўп ҳолларда бу касаллик секин, яширинча ривожланади ва деярли ҳеч қандай белги бермайди. Агар инсульт жараёни аллақачон бошланган бўлса, мия шикастланиши кучаяди ва касаллик энг хавфли босқичга ўтади. Натижада қуйидаги белгилар пайдо бўлади:
- Бемор тўлиқ табассум қила олмайди (фақат оғиз бурчаги ҳаракатланади)
- Бир қўлни кўтариш қийин ёки имконсиз бўлади
- Нутқда бузилиш пайдо бўлади — одам жуда тушунарсиз гапиради ва баъзида у ҳатто исмини ҳам айта олмайди).
Агар бирор кишида шундай ўзгаришларни сезсангиз, иккиланмасдан тез ёрдам чақиринг. Аломатлар пайдо бўлган пайтдан бошлаб фақат 4-4,5 соат ичида беморни қутқариш мумкин.
Инсультнинг дастлабки босқичлардаги белгилари: беморни қутқариш учун қандай аломатларга эътибор бериш лозим?
Оғриқлар
Биз турли оғриқлари одатий ҳол сифатида қабул қилишга ўрганганмиз. Аммо улар жиддий касалликнинг асосий белгиси бўлиши мумкин. Инсульт бошланганда бўйин ва бошнинг орқа қисми оғрий бошлайди. Бошнинг орқа томонида мияни озиқлантириш учун жавоб берадиган томирлар мавжуд. Уларга шикаст етганда томирлар конвулсив равишда қисқаради. Оғриқ бошнинг орқа қисмидан юқори жағ томонга ёки чаккага ўтиши мумкин.
Титроқ
Мия тўқималарининг ишдан чиқиши мушакларнинг қисқариш функциясини бажарадиган баъзи нейрон алоқаларнинг узилишига олиб келади. Бундай вазиятда бемор координацияни йўқотади: тик тура олмайди, қоқилиб, мустақил равишда ҳаракатланиши қийин кечади.
Уйқучанлик
Доимий уйқучанлик ҳисси нафақат чарчоқ ва уйқусизликни, балки инсультнинг бошланишини ҳам англатиши мумкин. Ушбу ҳодиса миянинг энергия етишмаслиги билан изоҳланади. Чунки мия ҳаётий фаолиятни қандайдир тарзда сақлаб қолиш учун ўз ресурсларни тежай бошлайди.
Кўнгил айниши ва қайт қилиш
Аксарият одамлар қусишни мигрен билан боғлашади, айниқса аломатлар ичида бош оғриғи ҳам келса. Бироқ инсульт касаллигида ҳам кўнгил айниши кузатилади, чунки инсульт миянинг қон томирларига, жумладан, ошқозон-ичак трактини озиқлантириш учун масъул бўлган томирларга ҳам салбий таъсир қилади.
Ҳиқичоқ ва нафас олишда муаммолар
Миянинг баъзи қисмлари шикастланганда беморда кучли ҳиқичоқ пайдо бўлиши ёки уйқу пайтида нафас олишдан тўхташи мумкин. Шуниси эътиборга лойиқки, ҳиқичоқ жуда узоқ вақт — ҳатто 2 кунгача давом этиши мумкин.
Хулоса қилиб шуни таъкидлаш керакки, инсульт ҳаёт учун жуда хавфли ҳодиса бўлиб, ундан ҳеч ким иммунитетга эга эмас. Агар соғлиғингизга эътиборли бўлмасангиз ва огоҳлантирувчи белгиларга аҳамият бермасангиз, миянинг катта қисми шикастланади. Шикастланган бош мияни тиклаш ва унинг ўрнини қоплаш имконсиздир.
Инсультнинг олдини олиш учун вазнни назорат қилиш, организм сувсизланишига йўл қўймаслик, зарарли одатлардан воз кечиш, мунтазам жисмоний машқларни канда қилмаслик ҳамда қон босимини назорат қилиш зарур.
Изоҳ (0)