14 февраль оқшомида Ўзбекистоннинг Россиядаги элчиси Ботиржон Асадов Россия ТИВга чақирилди. Қайд этилишича, бунга Ўзбекистон Журналистика ва оммавий коммуникациялар университети ректори Шерзодхон Қудратхўжанинг блогер Кирилл Альтман муаллифлигидаги “Alter Ego” дастурига берган интервьюси сабаб бўлган. Суҳбатда Ш. Қудратхўжа ўзи яшайдиган мамлакат тилини билмайдиганларни машҳур иқтибосга таяниб “босқинчилар ёки аҳмоқлар” деб атаган.
Россия ТИВ ушбу фикрни “ўта ҳақоратомуз ва мутлақо қабул қилиб бўлмас” деб баҳолаган. Бу ҳам етмаганидек, Москва Тошкентдан расмий изоҳ ҳам сўрамоқда. “Дарё” шу мавзуда жамоатчилик фаоли ва блогер Никита Макаренко билан суҳбатлашди.
– Интервьюда Шерзодхон Қудратхўжа Россия тўғрисида ёки рус тилига қарши фикр билдирмаган. Шундай бўлса-да, Россия нима учун Қудратхўжанинг сўзларини “ҳақоратомуз ва мутлақо қабул қилиб бўлмас” деб баҳоламоқда?
– Биринчи галда, Шерзодхон Қудратхўжа бу бизнинг ички ишимиз эканлигини таъкидлади. Россия эса ушбу сўзларни Захар Прилепиннинг сўзларига жавоб сифатида кўрмоқда. Бироқ Прилепин Ўзбекистонни тўғридан тўғри босиб олиш ҳақида гапирган эди. Бу Шерзодхон аканинг шахсий фикрлари. У Россияга нисбатан ҳеч қандай жавоб эмас. Россия ўзини рус тилининг “ҳимоячиси” сифатида кўради. Мен учун рус тили она тил ҳисобланади. Лекин менга рус тилини “ҳимоя” қилаётган Россиянинг ёрдами керак эмас. Ҳозирда бутун дунё бу “ҳимоячи”ларнинг Украина шаҳарларида қандай ишлар қилаётганига гувоҳ бўлмоқда.
Ўзбекистонда ҳеч қандай тил масаласида можаро йўқ. Бизнинг ўзбек миллати жуда ҳам тинчликпарвар миллат ҳисобланади. Ўзбекистонда истаган тилда суҳбатлашиш мумкин. Масалан, Самарқанд ва Бухорода тожик, инглиз, ўзбек ва рус тилларида бемалол суҳбатлаша оласиз. Ўзбекистон суверен мамлакат. Ҳозир кўряпсизки, дунёда жуда ёмон жараёнлар содир бўлмоқда. Сўнгги вақтларда рус пропагандистлари Ўзбекистонга кўп марта ҳужум қилмоқда. Бунга қарши бизга стратегия зарур ва Россия ҳамда бошқа давлатларнинг бизга маслаҳатлари керак эмас!
Шерзодхон Қудратхўжа сиёсатчи эмас, у университет ректори. Ва у кишининг чиқишларида мен ҳеч қандай ҳақорат кўрмаяпман. Жамиятда турли хил одамлар бўлади.
– Ўзбекистон Россиянинг сўровига жавоб бериши керакми?
– Мен Ўзбекистон ташқи ишлар вазирлиги қандай йўл тутишини билмайман. Лекин ўйлашимча, Россияга ҳеч қандай расмий жавоб беришимиз керак эмас. Бу бизнинг ички ишимиз. Захар Прилепин билан Қудратхўжанинг чиқишлари бир-бирига боғлиқ эмас. Шерзодхон Қудратхўжа гаплари умумий, унинг сўзлари Россияга йўналтирилмаган.
– Сиз кўпинча рус тилида пост ёзасиз. Лекин Ўзбекистоннинг Россиядаги элчиси Россия ташқи ишлар вазирлигига чақиртирилганидан кейин, Telegram каналингизда ўзбек тилида пост ёздингиз. Сизни ўзбек тилида пост ёзишга нима илҳомлантирди?
– Ўзбекистоннинг 95 фоиз аҳолиси ўзбек тилида сўзлашади. Бу шу юртга ва миллатга бўлган ҳурмат. Мен кўчада бирор-бир ўзбек билан танишсам, биринчи навбатда ўзбек тилида гаплашаман. Бу мен учун муаммо эмас. Агар сиз кимдир билан суҳбатлашмоқчи бўлсангиз, биринчи галда ўша юртнинг она тилида сўз бошлайсиз.
Ўзбекистонда хорижликлар учун ўзбек тилини ўрганишга яхши дарслик йўқ. Бу муаммо ҳақида мен бир неча маротаба ўз каналимда ёзганман. Энг қизиғи, ўзбек тилини ўргатадиган мактаблар ҳам йўқ. Мана шу катта муаммо.
– Сўнги вақтларда рус пропагандаси жуда кучайиб кетди. Ўзбекистон ҳукумати рус пропагандасига қарши курашиш учун нима қилиши керак?
– Ташқи пропагандага қарши фақат биттагина дори мавжуд. Бу – кучли медиа. Агар давлатда кучли медиа бўлмаса, жамиятда катта бўшлиқ юзага келади. Ташқи пропаганда эса шу бўшлиқдан фойдаланишга ҳаракат қилади. Ҳозир Ўзбекистонда цензура бор ва журналистика анча мураккаб касб.
Пропагандага қарши кураш учун мафкура ҳам керак. Ўзбекистон биринчи президенти даврида (1991—2016 йиллар) “Маънавият ва маърифат” деган мафкура бор эди. Бугун бу мафкура жуда эскирди. Бу ҳеч кимга қизиқ эмас.
– Сизнингча, Ўзбекистонда жамиятни жипслаштирадиган қандай мафкура бўлиши керак?
– Ўзбекистонликларга кучли мафкура ва бунинг ичида кучли бир қанча йўналишлар зарур. Кучли бўлиш учун қобилият, меҳнатсеварлик ва интеллектуаллик жиҳатлари керак. Мен Ўзбекистон фуқаросиман. Россия менга ватан эмас. Ўзбекистон тарихида Россия босқини мавзусида кўп очилмаган сирлар мавжуд. Бизга тарих борасида дискуссия керак.
Агар менинг талаффузимда айрим хатолар юз берган бўлса, бунинг учун узр сўрайман. Ўзбек тили жуда ҳам чиройли ва бой тил. Кейинги сафар ҳам сиз билан ўзбек тилида суҳбат қиламиз, — деди суҳбат сўнгида блогер Никита Макаренко.
Суҳбатни журналист Сардор Али олиб борди
Изоҳ (0)