Кун давомида инсоннинг нафас олиш тизимига турли хил ифлослантирувчи моддалар ва чанг киради. Улардан қутулиш учун бронхлар балғам ажрата бошлайди, у уйқу пайтида чиқарилади. Бирор кишининг кечаси бир-икки йўталиши одатий ҳолдир. Йўтал кундузи безовта қилмай фақат кечаси доимий намоён бўлиши организм касалликка чалинганидан дарак беради. Қуйида икки хил: қуруқ ва нам йўтал ҳолатларини кўриб чиқамиз.
Нима учун тунда қуруқ йўтал қўзғайди?
Қуруқ йўталнинг белгиларига томоқ оғриғи, кўнгил айниши, бўғилиш ва нафас қисилиши киради. Хонадаги совуқ қуруқ ҳаво ва ухлаб ётган одамнинг ноқулай ҳолати нафас олиш йўлларини тўсиб қўяди ва улар шиллиқ пардаларини безовта қилади.
Кечаси инсон организмидаги барча жараёнлар секинлашади, шунинг учун балғам тўпланади. Йўтални келтириб чиқарадиган жиддий касалликларга қуйидагилар киради:
- бронхит;
- астма;
- юрак муаммолари;
- аллергия;
- ошқозон-ичак трактида бузилишлар.
Турли касалликларда йўтал қандай кечади?
- Кислород етишмаслиги сабабли бўғувчи йўтал юзага келади. Юрак етишмовчилиги ташхисида нафас қисилиши ва юрак уришининг тезлашиши кузатилади. Бундай ҳолатда бурун ва лаб соҳаси кўкариб кетади.
- Сил (туберкулёз) ёки кўкрак қафасидаги ўсимта аорта кенгайиши ва лимфа тугунларининг катталашиши туфайли учрайдиган жиддий касалликлардир. Бунда йўтал ҳам қуруқ, ҳам нам бўлиши мумкин.
- Астмадан азият чекадиганлар ва аллергияси бор беморларда чанг, пат, турли ҳидлардан кечаси йўтал бошланади. Баъзиларда кўз ёшланади, юз қизариб кетади.
Томоқ оғриб, балғам тўпланиши ва нам йўтал пайдо бўлиши қуйидаги ҳолларда содир бўлади:
- ЎРВИ;
- вирусли ва бактерияли касалликлар;
- астма;
- ўпка саратони;
- сил касаллиги;
- шиллиқ қаватнинг яллиғланиши;
- ошқозон-ичак тракти касалликлари.
Агар сабаб вирусли ва бактерияли касалликлардан бўлса, у ҳолда йўтал билан бирга қусиш, юқори тана ҳарорати, заифлик ва бош айланиши кузатилади. Сил ва онкологик касалликлар қонли балғам, титроқ ва иситма билан намоён бўлади.
Хўш, катталарда тунги йўтални қандай тўхтатиш керак?
Аввало, ётоқдан туринг ва бир оз олдинга эгилинг. Кейин тик туриб, қўлларни баланд кўтаринг. Агар уйда доривор ўсимликларнинг қуритилган гуллари ва барглари бўлса, улардан дамлама тайёрланг. Масалан, мойчечакли чой балғам кўчишига ёрдам беради ва оғриқни енгиллаштиради. Шунингдек, хонани шамоллатиш ва нам тозалаш ишларини бажариш лозим. Балғам йиғилмаслиги учун ухлашда баланд ёстиқ қўл келади. Тунги кийим нафасни қисмаслиги ва кенг бўлиши мақсадга мувофиқ.
Қўшимча тариқасида истеъмол содасидан ингаляция қилиш мумкин: идишга 2-3 ош қошиқ истеъмол содаси ва 1 литр қайноқ сув қуйилади, сочиқ билан ёпиб, иссиқ буғдан нафас олинади.
Кечаси йўтал хуружи ўтиб кетмаса ва уй шароитида даволаниш ёрдам бермаса, тез ёрдам чақириш тавсия этилади. Йўтал безовта қилмаганда ҳам, тиббий кўрикдан ўтиб туриш лозим.
Изоҳ (0)