Югославиянинг собиқ президенти Слободан Милошевич ХХ асрнинг энг зиддиятли сиёсатчиларидан ҳисобланади. Ота-онасининг фожиали ўлимини бошдан кечирган етакчи ўзига қаршиларни йўқ қилган шахс, шу билан бирга, оилапарвар, аёли ва фарзандларига қаттиқ гапирмаган инсон сифатида ном чиқарди. Милошевич мамлакат бюджетидан миллиардлаб пулларни ўзлаштирди, атрофдагилардан ҳашаматли ҳаёт кечираётганини яширди. Шу билан бирга, кўплаб серблар учун у ҳамон қаҳрамон.
Қуйида Гаага трибуналининг энг машҳур судланувчиларидан бири бўлган Милошевич тақдири ҳақида ҳикоя қиламиз.
“Мен иккита пойга автомобилини пачоқладим, қолган ўнтасини у кечирди”
“Отам ҳеч қачон менга қаттиқ гапирмаган. Дастлабки икки пойга машинасини пачоқлаганимда унинг жаҳли чиққан, қолганларини эса кечирган”, — дея эслайди Слободан Милошевичнинг ўғли Марко. Сербларнинг собиқ етакчиси ўз оиласи — рафиқаси, қизи ва ўғлини жуда яхши кўрарди. Чунки унинг ўзини ота-онаси билан муносабатлари мутлақо бошқача кечган эди.
Слободан Милошевич жуда қаттиқ оилавий фожиани бошдан кечиради. Унга яқин бўлган уч инсон ўз жонига қасд қилади. Биринчиси отаси — черногориялик роҳиб Светозар эди. Рафиқаси билан мунтазам жанжаллар сабаб у оиласини ташлаб кетиб, депрессияга тушиб қолади. Эркак Ғарбга кетишни истарди, аммо унга хорижга чиқиш паспортини беришмайди. Шунда у қочиб ўтишга қарор қилади. Светозар Францияга қадар етиб боради, аммо у ерда ҳибсга олинади ва ватанига қайтариб юборилади. Шундан кейин у ўз жонига қасд қилиш ҳақида ўйлай бошлайди. Бу вақтда Слобадан 20 ёшда эди.
Онасининг исми Станислава бўлиб, унинг миллати серб эди ва у ҳам ўз жонига қасд қилган. Ёлғизликдан азият чеккан аёлнинг жасади ўз квартирасидан топилади. Унинг укаси ҳам ўз хоҳиши билан ҳаётдан кўз юмади. Содир бўлган воқеалар Слобадан Милошевичнинг руҳиятига қаттиқ таъсир қилади. Оқибатда айнан шу орқали у мамлакатни буткул таназзулга олиб борганини тушунтиради.
Бошга тушган кўргуликларни енгишда Слободанга рафиқаси Мира ёрдам беради. Йигит у билан 1958 йилда танишганди — қиз қўшни уйда яшар, кейинчалик биргаликда Белград университетининг юридик факультетига ўқишга кирган. Миранинг ҳам ўз оилавий сири бор эди — қизнинг онасини 1942 йилда партизанлар қатл этган. Уларнинг таъкидлашича, асирга олинган аёл партизанларнинг барча ҳарбий сирларни сотиб қўйган. Милошевич рафиқаси атрофидагилар Мирани доим бир савол қийнаб келгани ҳақида айтади: “унинг онаси ростдан ҳам хоин эдими?”
.jpg)
Аёл Слободаннинг руҳиятига қаттиқ таъсир кўрсатган. Кўпчиликнинг ҳисоблашича, айнан у эркакнинг президентга айланишида муҳим рол ўйнаган. Аслида эса Милошевичнинг омадли чиптаси Ивам Стамболич билан дўст тутинганида эди. Унинг амакиси Югославия коммунистик партияси раҳбарларидан бири бўлган. 1980 йиллар ўрталарида Стамболич Сербия Коммунистлар иттифоқи раҳбарига айланади ва дўсти Слободанни Белград партия ташкилоти раҳбарлигига тайинлайди.
Икки йилдан кейин Иван Стамболич давлат раҳбари бўлди ва Милошевични ўзининг олдинги лавозимига кўтарди: у қўл остидаги шахс иқтисодиёт билан шуғулланишига умид қилганди. Бунинг ўрнига Слободан турли фитналарни юзага келтирди ва дўстини Югославия етакчиси лавозимидан ағдарди. Стамболичнинг ўрнини эгаллаган Милошевич собиқ дўсти билан бутунлай алоқаларни узиб юборди. 2000 йил 25 август куни собиқ президент сирли тарзда йўқолиб қолади. Уч йилдан кейин уни махсус операция бўлинмаларининг саккиз нафар офицеридан иборат гуруҳ ўлдиргани аниқланади. Бу борадаги буйруқни эса шахсан Слободан Милошевич берганди.
“Сени майда майда қилиб арралаб, бўлакларингни дарёга ташлайман”
Президент этиб тайинлангач, Слободан оиласининг ҳашаматли ҳаётини таъминлашга киришади. Биринчи навбатда у Белградда улкан вилла харид қилади — бунинг учун президент 1112 доллар тўлайди холос. Аслида қароргоҳнинг қиймати 110 минг долларни ташкил этарди, аммо йирик давлат банкларидан бири нархдаги тафовутни қоплаб беради. Натижада кўплаб фирибгарликлар, катта миқдорда давлат маблағларининг ўғирланиши ошкор бўлади.
Милошевич ўз ишларини ака-ука Каричлар орқали амалга ошира бошлайди — собиқ кўча машшоқлари жуда тез молиявий империя эгаларига айланади. Кейинчалик тергов Слободан ўзига таниш бўлган шахслар, оффшор компаниялар орқали иш олиб бориб, серб валютаси девалвациясини спекуляция қилганини аниқлайди.
Швейцария ҳукуматининг маълум қилишича, Слободанга яқин бўлган шахсларнинг музлатилган ҳисобларида 100 миллион франк топилган, собиқ президент эса мамлакатдан 5 миллиард долларга яқин маблағ ўмарган — бу Милошевич 10 йил давомида бошқарган мамлакат ташқи қарзининг деярли ярмидир.
Шу билан бирга, Слободан ва унинг рафиқаси барчанинг кўз ўнгида камтар инсонлар сифатида кўриниш берарди. Улар Белградда фақатгина давлат вилласида яшашларини таъкидлар, баъзида президентнинг расмий қароргоҳида вақт ўтказишларини айтарди. Дам олиш учун фақатгина истисно — бу Грециянинг Эгей денгизи қирғоғидаги ҳашаматли виллада яшашлари эди.
Милошевичлар оиланинг асосий даромадини социология профессори ҳисобланган Миранинг кўп сонли мақолалари чоп этилишидан келаётгандек ўзини тутарди. Президентнинг рафиқаси китоблар чиқарар, Югославия ва хорижда 100 минглаб тиражли газеталарда илмий мақолалар чоп этарди.
Милошевичнинг фарзандлари — қизи Мария ва ўғли Марко — ҳеч қачон жуда бадавлат эканликларини яширмаган. Мария Югославия пойтахтидаги бадавлат инсонлар яшайдиган даҳада жойлашган ҳашаматли квартирада яшарди. Пойтахт радио ва телестанцияси унга қарарди.
Марко эса сўнгги урфдаги кийим-кечаклар билан савдо қилувчи дўконлар, новвойхоналар, кўнгилочар боғлар ва Пожаревесдаги энг катта тунги клубга эгалик қиларди. Мухолиф серб ОАВлари Марко бензин ва тамаки контрабандасига, шунингдек, гивоҳванд моддалар ва қурол савосига боғлиқлиги ҳақида ёзарди.
Милошевичнинг ўғли Марко дўстлари билан “Зарба” ҳаракатининг аъзоси бўлган бир фаол талабани ўғирлаб, унга таҳдид қилганликда айбланган. Асир бўлган йигит кейинчалик Слободаннинг ўғли “Зарба”га ким ҳомийлик қилишини аниқламоқчи бўлганини айтганди. “Ҳаракатга келтирилган бензоаррани юзим олдида ўйнатиб, ‘Ўзим сени майда бўлакларга арралаб ташлайман ва бўлакларингни дарёга оққизаман’, деганди”, — дея эслайди фаол. Охир-оқибат Маркога ҳеч қандай чора кўрилмайди, жиноят иши ёпилади.
Москвага қочиш
2000 йилда Милошевич сайловларда муваффақиятсизликка учрайди, Воислав Коштуница президентга айланади. Слободан Югославия социалистлари етакчиси сифатида сиёсий карьерасини давом эттиришни хоҳлайди. Аммо 2001 йил апрелда собиқ давлат раҳбари ўз вилласида ҳибсга олинади. Мамлакат бош вазири Зоран Жинич сиёсатчини яширин равишда ҳарбий жиноятлар бўйича Халқаро трибуналга топшириб юборади. Бу кўплаб сербларнинг, хусусан, президент Коштуницнинг ғазабини қўзғайди.
Гаагада Югославиянинг собиқ президенти 1999 йилда Косовода ҳарбий жиноятларни содир этганликда айбланади — бу инсониятга қарши жиноятлар эди. Милошевич иши бўйича жараёнлар якунланишга улгурмайди — судланувчи 2006 йилда қамоқхонада вафот этади.
Милошевич режими қулагач, Марко рафиқаси ва ўғлини олиб Москвага қочиб кетади. Бунда унга Борислав — Слободаннинг Россиядаги Югославия элчихонасига раҳбарлик қилган тўнғич акаси ёрдам беради. Марко Барвихда яшайди, кейинроқ уни Хитой, Қозоғистон ва Кубада ҳам кўришади. Оқибатда унинг изи йўқотиб қўйилади. Миш-мишларга кўра, у яна бир бор уйланган — бу сафар россиялик аёлга ва уларнинг қиз фарзанди бор.
Шунингдек, Мира ҳам Сербиядан Москвага қочиб кетади. Ватанида у давлат маблағларини ноқонуний ўзлаштириш ва Иваннинг ўлдирилишига алоқадорликда айбланади. Серб ҳукумати Интерпол орқали унинг мамлакатга топширилишига ҳаракат қилади, аммо Россия буни рад этади. Мира Милошевич 2019 йилда Москвада вафот этади.
Милошевичнинг қизи Мария Россияга ўтмайди — у Сетине деган шаҳарчадан қўним топади. 2002 йилда у ўз юртида саккиз ой муддатга озодликдан маҳрум этиш ва икки йил шартли қамоқ жазосига ҳукм этилади. У отасининг изидан бориб, сиёсат билан шуғулланмоқчи бўлади, аммо буни эплай олмайди. Бунинг учун серб фуқаролигидан воз кечиши талаб этиларди. Ҳозирда уни ватанида деярли ҳеч ким эсламайди.
Милошевичнинг ўлимидан кейин оила ўртасида низо келиб чиқади. Бунга Югославия собиқ раҳбарини қаерга дафн этиш масаласи сабаб бўлганди. Рафиқаси ва ўғли Марко Милошевични Россияда сўнгги манзилга кузатишни истайди, чунки Сербияда уларга нисбатан жиноият иши очилганди. Улар Белградга борганида, ҳибсга олиниши тайин эди. Серб ҳукумати эса собиқ етакчининг яқинларини афв этиш нияти эмаслигини билдиради.
.jpg)
Қизи Мария эса Москвага боришдан бош тортади. Бу вақтда у Черногорияда яшар ва отасининг дафн маросими шу ерда ўтказилиши керак деб ҳисобларди. Слободаннинг акаси Борислав эса унинг Сербия тупроғига кўмилишини хоҳлайди. Қаерга кўмиш борасида баҳслар давом этаётган бир пайтда барча қариндошларни фақат бир нарса бирлаштириб турарди — Милошевичнинг заҳарланган бўлиши мумкинлиги. Мурдани ёриб кўриш асносида у инфарктдан ўлгани маълум бўлади.
Изоҳ (0)