Ўзбекистонда 2018 йилдан ҳозиргача АҚШ долларининг ўзбек сўмига нисбатан қиймати сезиларли ўзгарди. “Дарё” Марказий банк маълумотлари асосида ўтган беш йил давомида курс ўзгаришларини таҳлил қилди.
Марказий банк хорижий валюталарнинг сўмга нисбатан 2023 йил 15 ноябрда амалда бўладиган қийматини эълон қилди. Унга кўра, бир долларнинг сўм билан алмашув курси 12 290 сўмни ташкил этади. Бугун (15 ноябрь) банклар долларни ўртача 12 340 сўмдан сотмоқда. Хўш, бундан беш йил илгари мамлакатда доллар қиймати қанча бўлганди?
Марказий банк эълон қилган валюта курсларига қараганда, 2018 йил 20 ноябрда бир долларнинг алмашув курси 8 277 сўм бўлган.
Орадан бир йил ўтиб, 2019 йил 19 ноябрда бу қиймат 9 500 сўмга етган. Яъни бир йил давомида сўмнинг долларга нисбатан алмашув қиймати деярли 15 фоизга (1 223 сўм) қадрсизланган.
Мамлакатда 2020 йил 17 ноябрь куни бир долларнинг сўмга нисбатан алмашув курси 10 390 сўм бўлган.
2021 йил 16 ноябрда эса бу рақам 10 721 сўмга етган.
Ўтган 2022 йилнинг 16 ноябрь куни эса доллар қиймати 11 170 сўмга тенг экани маълум қилинган.
Таҳлилларга кўра, ўзбек сўми хорижий валюталарга нисбатан йилига 6–7 фоизга қадрсизланмоқда.
“Тўрт йилдан ортиқ вақт давомида миллий валютамиз ўртача 6–7 фоизга қадрсизланяпти. Асосий савдо ҳамкорларимизга қарайдиган бўлсак, сўмимиз ўтган 6 ой давомида долларга нисбатан 3,2 фоизга қадрсизланди”, — дея маълум қилган Марказий банк раиси Мамаризо Нурмуродов шу йилнинг июль ойида журналистлар билан мулоқотда.
Аммо сўм 11 августда, бир кун ичида ярим йиллик кўрсаткичдан кўпроқ — 3,5 фоизга қадрсизланди. Яъни 10 августдаги 11 667 сўмлик курс 11 августда 12 075 сўмга кўтарилди.
Марказий банк мазкур ҳолат юзасидан расмий баёнот бериб, курснинг кескин кўтарилиши сўмнинг реал алмашув курсидаги мустаҳкамланиш эканини маълум қилди.
“Асосий савдо-ҳамкор давлатлар миллий валюталарининг сезиларли қадрсизланиши ташқи савдо ва пул ўтказмалари канали орқали сўмнинг реал самарали алмашув курсининг мустаҳкамланишига олиб келди. Бу, ўз навбатида экспорт ва пул ўтказмалари тушумлари каналлари орқали мамлакатимизга валюта тушумларига ва ички валюта бозоридаги таклиф ҳажмига салбий таъсир кўрсатди. Натижада ички валюта бозорида сўм алмашув курси девалвацияси суръатининг бир оз тезлашиши – фундаментал омиллар таъсирида тўғриланиши кузатилди”, — дея қайд этган регулятор.
Шу билан бирга, баёнотда Марказий банк келгусида алмашув курсининг кескин қадрсизланишининг олдини олиш бўйича етарли инструментларга эга экани, зарур ҳолларда қўшимча интервенсиялар амалга ошириш орқали тебранишлар юмшатиб борилиши таъкидланган.
Прогнозларга қараганда, реал самарали алмашув курси йил охиригача ва ўрта муддатли истиқболда нисбатан барқарор бўлади.
Эслатиб ўтамиз, “Валюта сиёсатини либераллаштириш бўйича биринчи навбатдаги чора-тадбирлар тўғрисида”ги президент фармони билан 2017 йил 5-сентябрьдан Ўзбекистон банкларида аҳоли ва тадбиркорлар учун чет эл валютаси эркин ва чекланмаган миқдорда сотила бошланган.
Изоҳ (0)