“Театрда ишлаб инфаркт бўлдим, аммо ҳеч ким қадримни билмади”. Уруш азобини кўрган ва Зайнаб Садриева сабаб санъатга меҳр қўйган Ноила Тошкенбоева 80 ёшда 

Ўзбекистонда хизмат кўрсатган артист Ноила Тошкенбоева бу йил 80 ёшни қаршилади. Театр, кино ва дубляж соҳасида салмоқли ижод қилган ва ҳалигача санъат ривожига ўз ҳиссасини қўшаётган актрисанинг муваффақият сири нимада?

“Зайнаб Садриева билан бир уйда турганмиз”

Ноила Тошкенбоева 1943 йилнинг 22 сентябрида Тошкент шаҳрида таваллуд топган. У оилада ёлғиз фарзанд бўлиб, болаликда ҳеч ким унинг санъаткор бўлишини хаёлига ҳам келтирмаганди.

— Болалигим у қадар чиройли ўтган деёлмайман. Чунки урушдан кейинги йилларда яшаш ҳеч кимга осон бўлмаган. Тошкентнинг “Сағбон” маҳалласида машҳур актриса Зайнаб Садриева ва уларнинг Дилбар ва Роза исмли қизлари билан бирга турганмиз. Оилада ёлғиз фарзанд бўлганман, онам 5-6 ёшимда ишга кетишдан аввал маҳалладаги дўконга навбат олиб кетарди. Мен навбатда туриб, нон олардим. Онам раҳматли бош ҳисобчи бўлган, отам эса металл идиш-товоқлар ишлаб чиқариш заводида бўлим бошлиғи бўлиб ишлаган. Санъатга меҳр қўйишимга Зайнаб Садриева билан бир ҳовлида турганим сабаб бўлди, деб ўйлайман, — дейди Ноила Тошкенбоева.

“Кино қандай олинишини билмасдим”

Оиланинг ёлғиз фарзанди бўлишига қарамай, Ноила Тошкенбоеванинг ота-онаси ниҳоятда талабчан бўлишади.

— Ота-онам зиёли инсонлар бўлишган. Аммо уруш вақтидаги вайронагарчилик сабаб кўп нарсаларидан айрилишган. У пайтлари уй-жой, қорин тўйдириш ҳам катта муаммо эди. “Биз ишлашимиз керак”, деб кўп айтишарди. Шу боис 10 ёшимдан бошлаб овқат қилишни ўрганганман.

Еттинчи синфда синфдошларим билан кинотеатрга илк марта борганман. Ўшанда ёш рус қизининг қўшиқ айтиб, уй ишларини бажараётгани ҳақидаги саҳна бор эди. Ҳар доим ишларни қилаётганда “Мени ҳам кимдир кинога олаётгандир”, деб меҳр билан ишларни қилардим. Чунки менда кино қандай олиниши ҳақида умуман тасаввур йўқ эди, — дейди актриса Ноила Тошкенбоева.

“Ота-онам санъаткор бўлишимни истамаган”

Мактабни тамомлагунча Ноила Тошкенбоевада актриса бўлиш нияти бўлмаган. Унинг санъат олийгоҳига ҳужжат топширгани дугоналари учун ҳам янгилик бўлган.

— Санобар исмли дугонам собиқ Ҳамза театрининг актрисаси Суйди Сотиболдиеванинг қизи эди. Кўпчилик у актриса бўлса керак деб ўйларди. Чунки у санъат тўгаракларига қатнар, мактаб тадбирларида ҳам фаол эди. Мактабни тамомлаб, негадир санъат олийгоҳида ўқишни истаганман. Аммо бу қарорим ота-онамга ёқмаган. Ўқишга кирганимдан кейин роппа-роса бир йил мен билан гаплашишмаган. Бир йилдан кейин “Фалон ойда жаҳон тиллари университетига ўқишимни кўчираман”, деб алдаб ўқишни якунлаганман. Учинчи курсга қадар Наби Раҳимов, ундан кейин Кожевников раҳбарлигида таҳсил олганман. Бу устозларнинг қўлида таҳсил олишни кўпчилик талабалар орзу қилишарди, — дейди актриса Ноила Тошкенбоева.

“Прокурорнинг ўғлига турмушга чиқишни истамаганман”

Актриса 1965 йили Тошкент Театр ва рассомчилик санъати институтини тамомлаб, йўлланма асосида Самарқанд театрига ишга юборилади. У вилоят театрига борганида курсдоши Асрор Тошкенбоев билан яқин муносабатда бўлади ва оила қуришга қарор қилишади.

— Оила қурмаган қизлар вилоят театрларига йўлланма асосида ишга юбориларди. Турмуш ўртоғим билан институтда бирга ўқиганмиз. Ўқиш вақтида Асрор иккимиз бир-биримиз билан унчалик яқин эмасдик. Мусофирчиликда ишлаганда одам барибир бир-бирига яқин бўлиб қоларкан. Асрор дугонам иккимизни ҳимоя қилгани учун унга меҳрим тушиб қолган. Бир куни оила қуришни таклиф қилди. Отамга у ҳақида айтсам, дарров ота-онаси ҳақида суриштириб кетди. Ўша пайтда менга прокурорнинг ўғлидан совчи келиб юрган пайтлар эди. Асрорнинг отаси йўқ, онаси бир кўзлаб катта қилган. Ҳамма нарсага ўз меҳнати билан эришган, дедим. Эртаси куни Асрор дадам билан учрашди ва бир неча соат суҳбатлашишди. Мана шу учрашувдан кейин дадам оила қуришимизга рози бўлди, — дейди актриса Ноила Тошкенбоева.

“Бемеҳр она бўлганман”

1968 йили Тошкентда янги “Ёш гвардия” театри ташкил этилади. Ёш ижодкорлар пойтахтга қайтиб, янги театрда иш бошлашади.

— Баъзан жуда бемеҳр она бўлганман деб ўйлайман. Чунки фарзандларим туғилгач, чилласи чиқиши билан ишга қайтардим. Театрни шу қадар яхши кўрганимдан, болаларим ҳам кўзимга кўринмаган экан. Раҳматли қайнонам болаларимга қараб, катта қилиб берарди. “Эр-хотин худди ижарачиларга ўхшайсизлар, фақат ухлаш учун уйга келасизлар”, деб кўп гапирарди. У пайтлари ойлаб гастрол сафарларида бўлардик. Ҳатто Қозон шаҳрига гастрол сафарига борганда олти ойлик қизалоғимни пароходда олиб кетишга ҳам қўрқмаган эканман. Театр учун жонимни бердим, аммо якун у қадар гўзал бўлмади. Кўнглим оғриди ва ундан кетишга қарор қилдим, — дейди актриса Ноила Тошкенбоева.

“Қадрсиз бўлганимга ачиндим”

Актрисанинг театрдан кетишининг сабаблари кўп. У кўнгли қаттиқ оғригани ва негадир театр ҳақида гапиришни истамаслиги ҳақида айтади.

— Театрдан кетишимнинг асосий сабаби соғлиғим билан боғлиқ бўлган. Чунки тинимсиз ҳаракат, асаббузарлик, юракка яқин олиш ҳаммаси вақт соати билан ўз таъсирини кўрсатаркан. Театримиздаги шароит у қадар яхши эмасди. Гастрол сафарларига борганда деразалари синган, эшиги йўқ клуб ва театрларда спектакл намойиш этардик. Шулар сабабми, билмадим, инфаркт бўлиб қолдим. Шифокор икки ой уйда бўлишимни ва иш ҳақида умуман ўйламаслигимни таъйинлади. У пайтда инсон атрофдагиларнинг далдасига муҳтож бўларкан. Театрнинг энг олди актрисаси эдим, аммо ҳеч ким “Нима бўлди?” деб қизиққани йўқ. Фақатгина партнёрим Қозоғистонга кетишига тўғри келганида “Ишга чиқолмайсизми?” деб сўради. Мана шу воқеадан қаттиқ дилим оғриди. Қадрсиз бўлганим учун ачиндим, — дейди актриса Ноила Тошкенбоева.

“Зерикканим учун дубляжга борганман”

Ноила Тошкенбоева бугунги кунда дубляж соҳасининг энг кўзга кўринган вакилларидан бири. У театр ва кинодан чекингач, бор эътиборини шу соҳага қаратгани ҳақида сўзлаб берди.

— Театрдан кетгач, бир йил уйда ўтирдим. Ҳамма аёллар сингари уй ишлари ва меҳмондорчилик билан овора бўлиб қолдим. Аммо зерикдим, уйда ўтириш менга эмас экан дедим. Шу орада “Ёшлар” каналига дубляжга чақиришди. Ролларга овоз берардим, аммо у қадар кўп ишламагандим. Хуллас, уйда ўтирмаслик ва нима биландир машғул бўлиш учун дубляжга эътибор қаратдим. Ҳозир ҳам дубяжга бораман ва санъатдаги соғинчимни бошқаларга овоз бериб чиқараман, — дейди Ноила Тошкенбоева.

Ноила Тошкенбоева фаолияти давомида “Шум бола”, “Суюнчи”, “Тўйлар муборак”, “Келинлар қўзғолони” каби бир қанча фильмларда роллар ижро этган. Актриса дубляждаги фаолияти мобайнида 1000 дан ортиқ бадиий фильмлар, мультфильмлар ва сериалларга овоз берган. Айниқса, овоз берган фильмларидан “Эсмералда”, “Аёл”, “Парчаланган юраклар”, “Золим Истанбул” сингари сериаллардаги дубляж ишлари алоҳида аҳамиятга эга.