2022 йил март ойида Брюс Уиллиснинг барча мухлислари кутилмаган янгиликдан ҳайратда қолди: ОАВ афсонавий актёр фаолиятини якунлаётгани ҳақида хабар тарқатди. Кейинчалик маълум бўлишича, сабаб фронтотемпорал демансенция (ФТД) касаллиги бунга сабаб бўлган.
Фронтотемпорал деменция нима?
Бу деменция турининг бошқача номи — Пик касаллиги. Бу деменциянинг эрта бошланишига олиб келадиган нейродегенератив касаллик бўлиб, 70-75 фоиз ҳолларда 40 ёшдан 65 ёш оралиғида кузатилади.
Статистик маълумотларга кўра, ФТД барча деменция ҳолатларининг 20 фоизини ташкил қилади. Пик касаллигини даволаб бўлмайди, бемор охир-оқибат тилдан тўғри фойдаланиш, мантиқий фикрлаш ва мустақил ҳаракат қилиш қобилиятини йўқотиши мумкин. Биринчи босқичда бемор кўпинча ахлоқий тамойилларни йўқотади — масалан, у жамоат жойида ноўрин ҳаракатлар қилиши ёки дўкондаги нарсалар орасидан ўзига ёққанини ўғирлаши мумкин.
Фронтотемпорал деменциянинг иккита белгиси: Брюс Уиллис ҳолати
Бироқ Уиллислар оиласи бошқа нюансларни пайқашди. Унинг қизи Таллула интервьюсида отасига ташхис қўйилишдан кўп йиллар олдин, у “нимадир нотўғри эканлигини” пайқаганини айтди. Қизнинг сўзларига кўра, отасининг касаллиги “қандайдир ноаниқ бефарқлик”дан бошланган – узоқ вақт давомида Таллула отаси фақат унга нисбатан бефарқ бўлиб, иккинчи хотини Эмма Хеминг билан янги муносабатларига берилиб кетган деб ўйлаган.
Эшитиш қобилиятининг йўқолиши касалликнинг яна бир аломати бўлган. Уни ҳам ҳеч ким жиддий қабул қилмаган: актёрнинг оила аъзолари Брюснинг кўп йиллик суратга олиш майдончасида ишлагани, жуда баланд шовқин бўлганлиги сабабли эшитиши қийинлигига амин эди. Уиллис турли когнитив тестлардан ўтди, аммо Таллуланинг сўзларига кўра, муаммо нимада эканлигини ҳеч ким аниқлай олмаган.
Пик касаллигининг бошқа белгилари
Мayo Clinic маълумотларига кўра, ФТДни ташхислаш ҳақиқатан ҳам жуда қийин — унинг белгилари кўпинча бошқа касалликларга ўхшайди. Буларга қуйидагилар киради:
- режалаштириш муаммолари;
- приотетларни белгилашда қийинчиликлар;
- ижтимоий кўникмаларни йўқотиш;
- ҳаддан ташқари импулсивлик;
- апатия, ҳаётга қизиқишнинг йўқолиши,
- меҳрни ҳис қилиш қобилиятини йўқотиш.
Шундан сўнг касалликнинг бошқа кўринишлари ривожлана бошлайди — ёзма ва оғзаки тилни тушуниш ва ишлатиш билан боғлиқ муаммолар, нарсаларни номлашда қийинчиликлар, иккиланувчан ва хира нутқ, сўз танлаш ва жумлаларни қуришда хатолар.
ФТДни даволаш иложсиз, лекин унинг ривожланишини секинлаштириш ва беморнинг ҳаёт сифатини яхшилаш мумкин — масалан, физиотерапия ҳаракат билан боғлиқ муаммоларни ҳал қилишга ёрдам беради ва нутқ терапевтлари беморга янги мулоқот усулларини таклиф қилишлари мумкин.
Изоҳ (0)