Ушбу мақолада биринчи марта китоблар ва фильмларда пайдо бўлган ва кейин ҳақиқатга кўчиб ўтган энг машҳур технологияларни тўпладик.
Видеоқўнғироқ
Телефон алоқаси ихтиро қилинганида, узоқда бўлган қариндошлар бир-бирларини кўришлари учун уни тасвир билан тўлдиришни хоҳлашади. Биринчи марта “телефоноскоп” деб номланган бундай қурилма Томас Эдисон томонидан тасвирланган. Бироқ замонавий видеоқўнғироққа ўхшаш технология яратиш учун олимлар кўп иш қилишлари керак эди.
Шунга ўхшаш нарса 1920 йилларда синовдан ўтказила бошланди. Бу келажак шаҳри ҳақида ҳикоя қилувчи “Метрополис” фильми экранларга чиққан пайтда содир бўлди.
Фильм сюжет и камбағал қиз Мери ва шаҳар ҳукмдорининг ўғли Фредер ўртасидаги муносабатлар атрофида қурилган. Қаҳрамон эга бўлган футуристик технологиялар орасида деворга ўрнатилган видеотелефон ҳам бор эди.
Унинг шакли ихтирочи Георг Шубертни илҳомлантирган бўлиши мумкин - атиги 10 йил ўтгач, Германияда шунга ўхшаш қурилмалар пайдо бўлади. Улар почта бўлимига ўрнатилган, видео билан боғланиш мумкин эди.
Лазерли қурол
Дунёлар уруши — марсликларнинг Ерга ҳужуми ҳақидаги худди шу номдаги роман асосида яратилган фильм. Воқеалар ХХ аср ўрталарида Калифорнияда бўлиб ўтади. Ўзга сайёраликлар қўшини бир неча кун ичида сайёранинг мудофаасини осонгина ёриб ўтиши мумкин. Уларнинг асосий қуроллари космик кемаларга ўрнатилган лазер тўпларидир.
Бу технология илмий-фантастик жанрга тезда кириб келди ва лазер қуроллари деярли ҳар бир илмий-фантастик фильмда пайдо бўла бошлади. Масалан, уларни “Юлдузлар жанги” ва “Қора либос кийган одамлар” фильмларида кўриш мумкин.
Бироқ “Дунёлар уруши” нафақат кино саноатини илҳомлантирди, балки бу ихтиро ҳақиқий лазер қуролининг прототипи бўлиб хизмат қилди. Гап биринчи марта 2014 йилда қўлланилган Америка лазерли қурол тизими (LaWS) ҳақида бормоқда. Синовлар давомида у бир неча сония ичида машинани ёндириб, дронни уриб тушира олган.
Йиғма телефон
“Юлдузли йўл” узоқ давом этган илмий-фантастик франшиза космик миқёсдаги муаммоларни ҳал қилувчи сайёралар Бирлашган федерацияси ходимларига бағишланган.
Режалаштирилганидек, воқеалар келажакда, технология энг юқори чўққига чиққанда содир бўлади. Фильмларда қўлланиладиган фантастик гаджетлар эса олимларнинг кўплаб ихтироларига илҳом берган. Улардан энг машҳури букланадиган телефондир.
Фильмда тасвирланган афсонавий коммуникатор Motorola моделининг прототипига айланади. 1996 йилда компания “Юлдузли йўл” қурилмасига ўхшаш StarТАC телефонини чиқаради. У нафақат биринчи йиғма телефон, балки вибрацияли биринчи қурилма ҳам бўлди, шунингдек, энг кичиги ва енгили эди.
Планшет
“2001: Космик Одиссей” — Стенли Кубрикнинг 1968 йилги илмий-фантастик фильми бўлиб, у ҳанузгача култ классикалардан бири ҳисобланади. Сюжет тарихни ўзгартириб юборадиган сирли қора монолитлар билан одамларнинг тўқнашувлари ҳақида ҳикоя қилади. Айнан шу фильмда томошабинлар биринчи марта сунъий интеллект ва криоген камера қандай ишлашини кўришди.
Бу газета ўқишга мўлжалланган кема столига ўрнатилган тўртбурчак интерактив экран эди. Ҳозирда бундай гаджетни планшет деб атаймиз. Айримларнинг фикрича, айнан “Космик Одиссей” фильми ихтирочиларни планшет яратишга илҳомлантирган.
Фильм ҳатто 2011 йилда суд жараёнига ҳам тортилган. Apple Samsung компаниясини планшет ғоясини ўғирлагани учун судга беради. Айбланувчининг адвокатлари узр сифатида 1968 йилдаги “Коинот Одиссей” фильмидан саҳна кўринишини кўрсатадилар. Натижада Apple суд ишида ютқазади.
“Ақлли” кўзойнак
“Келажакка қайтиб 2” фильмида Макфлайнинг ўғли замонавий смартфон вазифасини бажарадиган “ақлли” кўзойнакда овқатланади. Кўзойнакларда реалликни яратувчи дисплейлар ўрнатилган бўлади.
Бу ғоя Google Glass ижодкорларини илҳомлантирган бўлиши мумкин. 2013 йилда компания видео ёзиб оладиган ва смартфон функцияларини қисман бажарадиган янги ақлли кўзойнакларни тақдим этади. Фойдаланувчи улар билан овозли буйруқлар ёрдамида мулоқот қилади. “Ок, Glass” иборасидан сўнг, ундан вазифани бажаришни сўрашингиз мумкин.
Google Glass бир вақтнинг ўзида учта ҳаракатни таъминлаши керак эди: кенгайтирилган реалликни яратиш, интернетга кириш, шунингдек, видеокундалик юритиш имконини беради. Ишлаб чиқувчилар ҳали ҳам ўз ихтироларини такомиллаштирмоқда ва кўриш қобилияти паст одамлар учун эшитиш воситаси устида ишламоқда.
Дронлар
Ҳозирда дронларни учувчи қурилмалар деб аталишига аллақачон ўрганиб қолганмиз. Бироқ биринчи намуналарида қанотлар бўлмаган ва радио орқали бошқариладиган кичик қайиқ шаклида ясалган. У 1898 йилда таниқли ихтирочи Никола Тесла томонидан яратилган.
Фақат кейинроқ Чарльз Кеттеринг “ҳаво торпедаси”ни яратади — самолёт керакли вақтда қанотларини ташлаб, душманнинг бошига тош каби қулайди. Кейин технология яхшиланади ва дронлар ҳарбий мақсадларда қўлланила бошланади.
“Терминатор”да бу ғоя янада ривожланади: масалан, Сара Коннорни қутқариш учун келажакдан келган Кайл Ризнинг эсдаликларида SkyNet учувчисиз учиш аппаратлари – одамлар душманлари пайдо бўлади.
Бироқ ҳозирда дронлардан фуқаролик мақсадларида ҳам фойдаланилади: улар суратга олиш, озиқ-овқат ва почта жўнатиш учун ишлатилади. “Келажакка қайтиб – 2” фильмида ҳам итни сайт қилдириб юрган дронни кўриш мумкин.
Ҳайдовчисиз автомобиль
“Хотиралар оғушида” фильми воқеалари 2084 йилда содир бўлади. Одамларнинг кўнгилочар машғулотлари ўзгаради: энди таътилга чиқолмайсиз, шунчаки ажойиб вақт ҳақидаги сунъий хотираларни хотирангизга ёздириб, ўша ерга боргандек бўласиз. Дуглас Куаид ҳам Марсга “саёҳат” қилиш учун Рекалл хизматларидан фойдаланишга қарор қилади. Бироқ “янги хотира”ни имплантация қилиш жараёнида кутилмаган воқеа юз беради ва қаҳрамон ҳақиқий хотираларини йўқотади.
Бундай хизматлар пайдо бўлишига ҳали вақт бордир, бироқ фильмда кўрсатилган бошқа технология аллақачон мавжуд. Бу — ўзи бошқариладиган автомобиллардир. Бир куни Дуглас такси рулидаги ҳақиқий одамнинг ўрнига манекенни кўради. Машина ўзини ўзи бошқаради.
1990 йилда бу ғоя жуда футуристик кўринарди. Бироқ бугунги кунда Google, Tesla ва Ford тадқиқотчилари туфайли ўзини ўзи бошқарадиган автомобиль фантазияси ҳақиқатга айланмоқда. Масалан, Хитойда шу каби таксига буюртма бериш аллақачон йўлга қўйилган.
Рақамли реклама экранлари
1982 йилда чиқарилган “Тиғ устида югурувчилар” биринчи киберпанк фильмлардан биридир. Унда космик станцияни ноқонуний тарк этган ва Ерга етиб келган репликантларни қидириш ҳақида ҳикоя қилинади. Бош қаҳрамон Рик Деккардга қочқинларнинг мақсадини аниқлаш ва уларни йўқ қилиш вазифаси юклатилади.
Фильмда тақдим этилган киберпанк жуда футуристик: неон ва осмонўпар бинолар улкан рақамли реклама экранлари билан тўла. Аслида, ташқи реклама учун бундай қурилмалар 2007 йилга келибгина АҚШда Watchfire Signs туфайли пайдо бўлган. Эҳтимол, улар ҳам мазкур фильмдан илҳомлангандир.
Изоҳ (0)