Ўзбекистонда 2023 йил 1 январдан қўшилган қиймат солиғи (ҚҚС) 15 фоиздан 12 фоизга пасайтирилмоқда. Бунинг оқибатида давлат бюджетига қарийб 14 триллион сўм маблағ тушмай қолади. Давлат солиқ қўмитаси мазкур маблағлар ўрнини қандай қопламоқчи? Қўмита раисининг биринчи ўринбосари Мубин Мирзаев «Дарё» мухбири билан суҳбатда ушбу саволга жавоб қайтарди.
«ҚҚС 2023 йилда 2022 йилдагидан кўпроқ йиғилади»
Қўшилган қиймат солиғи дастлаб 20 фоиз эди. 2019 йилда янги «Солиқ кодекси» қабул қилингач, ҚҚС 15 фоизга туширилди. 2023 йилнинг 1 январидан эса 12 фоизгача туширилмоқда. Бу 14 триллион сўмдан ортиқ маблағлар корхона, ташкилотлар ва аҳоли қўлида қолишига имкон яратади. Мазкур ўзгариш бюджет йўқотишларини олдини олиш учун жуда кўп меҳнат қилишимиз ва унинг ўрнини қоплайдиган тизим яратишимизни тақозо этади.
Солиқ маъмурчилигини такомиллаштириш орқали йўқотишлар қопланади. Бунинг учун биринчи навбатда айрим солиқ имтиёзларини бекор қилиш кўзда тутилмоқда.
Иккинчидан, хуфиёна иқтисодиётга қарши курашиш бўйича катта ишларни амалга оширишимиз керак. Бу осон бўлмайди. Агар билим ва интеллект билан ишланса, ўрнини қопласа бўлади.
Биз 2023 йилда ҚҚС тушумларини 2022 йилга нисбатан кўпроқ йиғишни режа қилганмиз. Бу фақат рақамлаштириш орқалигина бўлади.
2020 йилда пандемия бўлишига қарамай электрон ҳисоб-фактураларни мажбурий киритдик. Ҳозир тўлиқ барча ҳисоб-фактуралар электрон тақдим этилади. Шунинг ўзи иқтисодиётни рақамлаштириш ва корхоналарни тўғри ҳамда қонуний ишлашига дастлабки қадам бўлди.
2023 йилда электрон юк хатлари ва транспортда ташилувчи ҳужжатларни ҳам электронлаштирмоқчимиз. Бунинг натижасида ҚҚС бўйича 2 триллион сўм, фойда солиғи бўйича 2 триллион сўм ва умуман олганда, 6,5 триллион сўмга яқин қўшимча маблағлар солиқ маъмурчилигини такомиллаштириш орқали ундириш чоралари кўрилади. Албатта, бу режалар амалга ошса, давлат бюджети тушумлари барқарор бўлади.
«Норасмий ишловчилар фаолияти легаллаштирилади»
Ишчи ўринларини легаллаштириш бизда 2023 йил учун белгилаб олинган муҳим йўналишлардан бири. Аҳолига янги иш ўринларини яратиб, уларга муносиб даромад олишини таъминлашимиз лозим.
Барча иш ўринларини солиқ органларига ҳисобга қўйиш, шартнома асосида ишлайдиганларни рўйхатга олиб, уларни тўлақонли қонуний ишлашини таъминлашни олдимизга мақсад қилиб қўйганмиз.
Ишлайдиган ходимларини солиқ органларида ҳисобга қўйиши ва ҳисобини юритиш бўйича тадбиркорлар билан ҳамкорлик қиламиз. Уларни рағбатлантириш механизмларини ҳам ўйлаб кўришимиз керак. Тадбиркорлар ўзларида ишлайдиган ходимларни тўлақонли легал ишлайдиган тизимни яратамиз.
Ҳозир 14 миллион нафардан ортиқ Ўзбекистон аҳолиси меҳнатга лаёқатли ҳисобланади. Шундан иш ҳақи ва даромад оладиганлари етти миллион, мигрантлар уч миллиондан ортиқни ташкил этади. Биз қолган 4 миллион киши фаолиятини легаллаштиришимиз керак. Уларни пенсия ёшига етганда пенсия олишларини, тиббиёт ва бошқа хизматлардан тўлақонли фойдаланишлари учун солиқ органларидан солиқ тўловчи ҳисобида рўйхатдан ўтказишимиз лозим.
Албатта, барча ишчи-ходимлар фаолиятини бир кунда легаллаштириб бўлмайди. Масалани тадбиркорларга тушунтириб, уларнинг иқтисодий саводхонлигини ошириш орқали босқичма-босқич легаллаштирса бўлади. Бунинг учун жамоатчилик назорати ҳам жуда кучли бўлиши керак. Одамлар ишладими меҳнатига яраша иш ҳақи олиши зарур. Қонуний ишлашга шарт-шароит яратиб, уларнинг имкониятини кенгайтириш керак.
Ҳозирда тиббий суғурта тизимини жорий этиш ишлари кетмоқда. Бу ҳам ходимларга легал ишлаш имконини яратади. Ходим легал ишласа, келгусида тиббий суғурта хизматидан бемалол фойдаланиши мумкин. Мана шунга ўхшаш имкониятлар ярацак, улар ҳам легал ишлашга ҳаракат қилади.
Изоҳ (0)