Сўнгги 6 йилда амалга оширилган 13 дан ортиқ ўзаро ташрифлар, 2 млрд доллардан 4 млрд долларгача ўсган ўзаро савдо, йилдан йилга ривожланаётган маданий-гуманитар ҳамкорлик. Ўзбекистон—Қозоғистон ўртасидаги муносабатлар ҳақида

21 декабрь куни Шавкат Мирзиёевнинг таклифига биноан Қозоғистон президенти Қосим-Жўмарт Тўқаев давлат ташрифи билан Ўзбекистонга келди. «Тошкент» халқаро аэропортида олий мартабали меҳмонни Ўзбекистон етакчиси кутиб олди.

Ташриф доирасида давлат раҳбарлари бир қатор йирик инвестиция лойиҳаларини бошлаб бериши режалаштирилмоқда. 

«Дарё» икки мамлакат ўртасидаги муносабатлар ҳақида сўз юритади.

 Икки томонлама сиёсий алоқалар

Ўзбекистон – Қозоғистон ўртасида 2016 йилдан буён олий даражада 13 дан ортиқ ўзаро ташрифлар амалга оширилган. (Таққослаш учун: 1991 йилдан 2016 йилга қадар 23 марта ташрифлар бўлиб ўтган). Ўзбекистон етакчиси Қозоғистонга икки марта давлат ташрифи билан борган (2017 йил 22-23 март, 2021 йил 5-6 декабрь). Тўқаевнинг Ўзбекистонга мазкур давлат ташрифи сўнгги уч йилдаги иккинчиси бўлади (2019 йил 14-15 апрель).

Сўнгги беш йил мобайнида Ўзбекистон ва Қозоғистон раҳбарлари 30 мартадан зиёд учрашганлар. 2022 йилнинг ўзида Ўзбекистон ва Қозоғистон президентлари бир қатор икки томонлама тадбирларда иштирок этди.

Хусусан: қишки Олимпия ўйинларининг очилиш маросими (4-5 февраль, Пекин), Марказий Осиё давлатлари раҳбарларининг тўртинчи маслаҳат учрашуви (21 июль, Чўлпон-Ота), МДҲнинг норасмий саммити (7-октябр, Санкт-Петербург), ШҲТ, ТДТнинг Самарқанддаги саммитлари, Остонада бўлиб ўтган Марказий Осиё + Европа Иттифоқи ОҲИЧК ва бошқалар.

Ўзбекистон ва Қозоғистон ўртасидаги ҳамкорлик ривожланган шартномавий-ҳуқуқий базага эга бўлиб, 245 та ҳужжатни ўз ичига олади. Шу жумладан: давлатлараро характердаги 12 та халқаро шартнома, ҳукуматлараро характердаги 82 та халқаро шартнома, идоралараро характердаги 65 та халқаро шартнома, 86 та бошқа ҳужжатлар.

Асосий ҳужжатлар:

• 2013 йил 14 июнда қабул қилинган Ўзбекистон ва Қозоғистон ўртасидаги стратегик ҳамкорлик тўғрисидаги шартнома;
• 2021 йил 6 декабрда қабул қилинган Иттифоқчилик муносабатлари тўғрисидаги декларация.

Қозоғистон – Ўзбекистоннинг Марказий Осиёдаги энг йирик савдо ҳамкори

Қозоғистон ва Ўзбекистон ўртасида савдо-иқтисодий муносабатларни ривожлантириш икки томонлама ҳамкорликнинг «юраги» ҳисобланади. Сўнгги беш йилда Қозоғистон Ўзбекистоннинг Марказий Осиёдаги энг йирик савдо ҳамкорига айланди. 2020 йилдан буён Ўзбекистоннинг Хитой ва Россиядан кейинги учинчи етакчи савдо шериги ҳисобланади. Бу эса икки мамлакат иқтисодиётининг аҳамияти ва ўзаро боғланганлигини тасдиқлайди.

2017 йилда икки мамлакат ўртасида 2017–2019 йилларга мўлжалланган Иқтисодий ҳамкорлик стратегияси қабул қилинди ҳамда у иқтисодиёт ва товар айланмасининг ўсишига туртки берди. Бунинг натижасида, 2017 йилдан буён икки мамлакат ўртасидаги ўзаро савдо икки бараварга, яъни 2 миллиарддан 4 миллиард долларгача ўсди ва у изчил ошиб бормоқда.

Хусусан, 2021 йилда давлатлар ўртасидаги икки томонлама савдо ҳажми 3,9 млрд долларни ташкил қилган бўлса (2020 йилга нисбатан 30,4 фоизга кўп), 2022 йил январь ноябрда – 4,2 млрд доллар (+18,8%): экспорт – 1,27 млрд доллар  (+20,2%), импорт – 2,93 млрд доллар  (+18,1%)га етди.

Экспортнинг асосий позициялари: транспорт воситалари (27,8%), озиқ-овқат товарлари (19,1%), хизматлар (14%), пластмасса ва ундан ясалган буюмлар (5%), тўқимачилик маҳсулотлари (4,5%), қора металлар (4,2%) ва бошқалар.

Импорт: ун маҳсулотлари (27,3%), қора металлар улардан ясалган маҳсулотлар (17,8%), энергия маҳсулотлари (10,5%), руда ва шлак (12,7%), қурилиш материаллари (5%), транспорт воситалари (4,6%) ва бошқалар.

Ўзбекистоннинг Марказий Осиё мамлакатлари билан умумий ҳисобда 7 млрд АҚШ долларига тенг ўзаро савдосининг 60 фоизи Қозоғистонга тўғри келади. Айни пайтда Ўзбекистон ва Қозоғистон ўртасидаги ўзаро савдо Марказий Осиёдаги ҳудудий ички савдонинг 25 фоизини ташкил қилади. (16,5 млрд).

Ўзбекистон ва Қозоғистон авиакомпаниялари томонидан ҳафтасига 32 та рейс амалга оширилмоқда

Минтақавий муносабатларни ривожлантириш учун Марказий Осиёдаги қўшни мамлакатлар ўртасида транспорт-логистика алоқаларини яхшилаш зарурати юзага келмоқда. 2021 йилда халқаро темир йўл юк ташувлари ҳажми 20,6 млн тоннага етди. 2022 йил январь-октябр ойларида – 15,8 млн тонна (+0,3%). 2021 йилда халқаро автомобиль юк ташувлари ҳажми 1,5 млн тоннага етди (+41%). 2022 йил январь-октябр ойларида – 1,4 млн тонна (+22,3%).

Ўзбекистон ва Қозоғистон авиакомпаниялари томонидан қуйидагилар йўналишларда парвозлар (ҳафтасига 32 рейс) амалга оширилмоқда: Тошкент – Остона (6 та рейс), Тошкент – Олмаота (14), Урганч – Актау (4), Самарқанд – Олмаота (4), Тошкент – Туркистон (2), Нукус – Актау (2).

Ўзбекистонда 803,4 минг этник қозоқлар истиқомат қилади 

Маданий-гуманитар соҳадаги ҳамкорлик 1994 йил 10 январда қабул қилинган Маданият, соғлиқни сақлаш, фан, таълим, туризм ва спорт соҳаларида ҳамкорликни чуқурлаштириш тўғрисидаги ҳукуматлараро келишув асосида амалга оширилади.

• 2021 йил сентябрь ойида Хива шаҳрида «Хива жаҳон цивилизациялари чорраҳасида» Халқаро Форуми бўлиб ўтди, унда Қозоғистон маданият вазири ўринбосари иштирок этди;
• 2021 йил 6-8 декабрь кунлари Остона шаҳрида «Ўзбек киноси кунлари» ташкил этилди, жорий йилнинг ноябрь ойида Қозоғистон шаҳарларида «Ўзбек маданияти кунлари» бўлиб ўтди;
• 2022 йил 19 декабрида Тошкентдаги Ўзбекистон Тасвирий санъат галереясида атоқли қозоқ ёзувчиси, файласуфи, шоири ва бастакори Абай Қўнонбоев меросига бағишланган кўргазма очилди.

Ўзбекистонда 803,4 минг этник қозоқлар истиқомат қилади (аҳолининг 2,6 фоизи). 2020 йил 1 январь ҳолатига кўра, Қозоғистондаги ўзбеклар сони 614 минг нафардан ошди (3,2 фоиз).