«Дарё» колумнисти, ҳуқуқшунос Саидали Мухторалиев 10 ноябрь кунидан кучга кирган «Давлат фуқаролик хизмати тўғрисида»ги қонунга кўра, давлат фуқаролик хизматчиси мақомини тугатиш масаласи қандай кўриб чиқилишини шарҳлаб берди.
Битта савол туғилади — шу пайтгача ўша давлат фуқаролик хизмати соҳасида фаолият юритиб келаётган, ишлаётган ходимлар нима бўлади?
Албатта, бу қонун кучга кириши билан улар қандай тартибда ишлаб келаётган бўлса, худди шундай тартибда ишлашда давом этади. Фақат 10 ноябрдан бошлаб, шу билан бирга президент томонидан реестр тасдиқланган кундан бошлаб, улар билан давлат фуқаролик тўғрисидаги қонунда кўрсатилган талаблар ҳамда нормалар уларга татбиқ этилади.
Керак бўлса, улар билан тузилган меҳнат шартномаларига ўзгартиришлар киритилади. Улар билан давлат фуқаролик хизматлари тўғрисидаги қонунга киритилган ҳамда шу кунларда давлат хизматларини ривожлантириш агентлиги томонидан тасдиқланиши кутилаётган махсус намунадаги меҳнат шартномалари тузилиши кутиляпти.
Қонунда аниқ айтиляпти: давлат фуқаролик хизматчилари тадбиркорлик фаолияти билан шуғилланиши ман этилади, ҳар қандай шаклда бўлмасин.
Демак, бу талаб ҳам ҳозирги давлат фуқаролик хизмати, давлат органларида ишлаб келаётган хизматчиларга татбиқ қилинади. Агар бу талабларга ишлаб турган давлат фуқаролик хизматчилари риоя қилмайдига бўлса, улар давлат фуқаролик хизматчиси мақомини йўқотади. Яъни улар хизматдан, ишдан бўшатилади.
Давлат фуқаролик хизматчиси мақомини тугатиш деган алоҳида модда бор. Белгиланган чекловларга риоя қилмаётган бўлса, тўғридан-тўғри давлат органининг қарори билан уларни давлат фуқаролиги хизматчиси мақоми тугатилади. Яъни оддий тил билан айтганда, лавозимидан бўшатилади. Бундай ҳолатларда уларга алоҳида конпенсация тўловлари тўланиши белгиланмаган. Уларнинг айби билан хизматдан бўшатилаётган ва мақомини йўқотаётган бўлади.
«Давлат фуқаролик тўғрисида»ги қонуннинг 50-моддасида давлат фуқаролиги хизматчиси мақомини тугатишнинг муҳим асослари кўрсатилган.
- Биринчиси, у билан тузган меҳнат шартномаси меҳнат қонунчилигида белгиланган тартибда бекор қилинган тақдирда, бу меҳнат кодекси билан боғлиқ ҳолда амалга оширилади.
- Иккинчиси, давлат фуқаролик хизматчиси Ўзбекистон фуқаролигини йўқотган тақдирда. Бу ҳам муҳим жиҳатлардан биттаси.
- Учинчичи, суд ҳукми билан фуқаро давлат фуқаролик хизматчиси лавозимида ишлаш ҳуқуқидан маҳрум қилинганда ёки унга нисбатан тиббий йўсинда мажбурлов чораси бўйича суд ажрими қабул қилинган тақдирда.
- Тўртинчиси, давлат фуқаролик хизматчиси бу лавозимни эгаллаш учун иш берувчига ёлғон маълумот тақдим этган тақдирда ҳам давлат фуқаролик хизматчиси мақоми тугатилади.
Яна битта муҳим жиҳат ҳақида айтишим керак давлат фуқаролик хизматчилари ўзларини бузилган меҳнат ҳуқуқларини тиклаш учун, албатта, судларга мурожаат қилиш ҳуқуқига эга бўлади.
Биринчи ҳолатда ўзини меҳнат ҳуқуқларини бузилган деб ҳисоблайдиган бўлса, давлат органининг ноқонуний хатти-ҳаракатлари, давлат органи мансабдор шахсни қарорини ҳақиқий эмас деб топиш бўйича маъмурий судларга ариза, шикоят билан мурожаат қилиши мумкин бўлади.
Ходим меҳнат ҳуқуқи бузилганлик факти юзасидан моддий ва маънавий зарарлар ундириш масаласида эса, фуқаролик судларига Фуқаролик процессуал кодексида кўрсатилган тартибда мурожаат қилишлари мумкин бўлади.
Изоҳ (0)