Думскроллинг (инглизча «doom» — қиёмат, тақдир, қисмат ва «scrolling» — айлантириш) салбий ҳис-туйғуларни келтириб чиқариши, тушкунликка тушиши, хафагарчилик ва руҳий тушкунликка олиб келишига қарамай, ёмон хабарларни кўриш ва ўқиш тенденциясидир. Бу атама пандемия бошида нисбатан кенг қўлланила бошланди ва ҳозирда дунёдаги беқарор вазият фонида яна долзарб бўлиб қолди. Хўш нега инсон ёмон янгиликлардан узоқлаша олмайди ва бу психо-эмоционал ҳолатга қандай таъсир қилади? Elle нашри қуйида ушбу саволга жавоб берди.
Назоратсиз думскроллингнинг асосий сабаби — муҳим янгиликларни йўқотиш қўрқуви. Безовта онг дунёда нима содир бўлаётганини ва бу инсонга шахсан қандай таъсир қилиши мумкинлигини тушунишга интилади. Бундай ҳолда, думскроллинг вазиятни назорат қилиш ҳиссини беради. Интуитив равишда одам потенциал таҳдидларга тайёрланишга ҳаракат қилади.
Нима учун бу зарарли?
Вазиятни назорат қилиш иллюзияси, умуман олганда, ҳеч қандай афзаллик бермайди. Думскроллинг ташвиш ва стресснинг ривожланишига ҳисса қўшади, ваҳима хуружлари эҳтимолини оширади ва концентрацияни камайтиради. Ақлли ижтимоий медиа тобора кўпроқ ёмон янгиликларни таклиф қилмоқда, қўрқинчли мақолаларни топиш ва ўқиш эҳтиёжга айланади, одам ўз фикрлари ва ҳис-туйғуларига эътибор бермайди. Кейинчалик, салбий янгиликларни ўқиш ҳам уйқусизлик ва асаб тизимининг чарчашига олиб келиши мумкин.
Думскроллинг билан қандай курашиш мумкин?
- Ётишдан олдин гаджетлардан фойдаланмаслик тавсия этилади. Кечаси коронавирус, урушлар, норозилик намойишлари ва бошқа безовта қилувчи ҳодисалар ҳақидаги янгиликларни ўқимаслик лозим. Агар буни назорат қилиш қийин бўлса, ухлашдан 2-3 соат олдин сигнал ўрнатиш ва телефонни ўчириб қўйиш керак.
- Фақат керакли маълумотларни ўқиш эътиборни бошқа янгиликларга ўтказмаслик тавсия этилади. Интернетдаги янгилик ва мақолаларни ўқишдан олдин, мақсадни аниқ белгилаб олиш зарур, таклиф қилинган мақолалар ёки ўзига тортадиган сарлавҳаларга эътибор бермаслик керак.
- Янгиликлар кетма-кетлигидан бироз танаффус қилиш ҳам фойдали. Диққатни кўпроқ қизиқарли мақолалар, интервьюлар ва шарҳларга ўтказишга ҳаракат қилиш лозим.
- Умуман бошқа фаолият билан шуғулланиш лозим. Кино, мусиқа, дўстлар билан учрашувлар — буларнинг барчаси асаб тизимига кўпроқ фойда келтиришга ёрдам беради.
Изоҳ (0)