Маълум бўлишича, беморларнинг ярмидан кўпи ўзининг ташхиси ҳақида тўлиқ маълумотга эга бўлмайди. Мутахассис қандли диабетнинг хавф омиллари ва у билан қандай яшаш кераклиги ҳақида маълумотлар бериб ўтди, деб ёзади Wday.
Илк аломатлар
Биринчи тоифа диабетнинг классик белгилари ташналик, заифлик, терининг қичиши ва тез-тез ҳожатга чиқишдир. Аммо, афсуски, бу белгилар қонда глюкоза даражаси аллақачон жуда юқори бўлган бир вақтда пайдо бўлади. Иккинчи тоифа қандли диабет белгиларсиз кучайиб боради ва узоқ вақт давомида, баъзан 10 йилгача бемор соғлиғидан шикоят қилмайди, сабаби унинг ўзи ҳам касалликдан бехабар бўлади. Яъни иккинчи тоифа қандли диабетга чалинганларнинг 54 фоизи ўз касаллиги ҳақида ҳеч нарсани билмайди.
Овозсиз душман
Биринчи тоифа қандли диабет — бу иммунитет тизими муваффақиятсизликка учраган ва ўз ҳужайраларига ҳужум қиладиган касаллик. Одатда болалар, ўсмирлар ва ёши катта инсонларда учрайди. Қисқа вақт ичида инсулин ишлаб чиқарадиган бета-ҳужайралар организмдан йўқолади.
Иккинчи тоифа диабет кўпроқ учрайди. Организмда бошқа муаммолар пайдо бўлади. Улар семизлик билан боғлиқ бўлиб, бу инсулин таъсирининг заифлашишига олиб келади. Натижада қондаги глюкоза даражаси кўтарилади.
Ҳомиладорлик қандли диабети ҳам мавжуд. Бу фақат ҳомиладор оналарда болани туғиш пайтида ривожланади, туғруқдан кейин муаммо йўқолади. Ҳомиладорликнинг 24-ҳафтасида касалликни аниқлаш учун махсус тест ўтказилади. Қандли диабетнинг бошқа турлари ҳам бор, аммо улар жуда кам учрайди.
Хавф омиллари
Биринчи тоифа диабетнинг олдини олиш мумкин эмас, чунки бу аутоиммун муаммодир. Иккинчи тоифа диабетнинг сабабларини иккита катта гуруҳга бўлиш мумкин: ташқи ва ички.
Биринчисига ирсий мойиллик (тўғридан-тўғри қариндошларда иккинчи тоифа диабет касаллиги ташхиси мавжудлиги), қорин бўшлиғидаги семириш натижасида келиб чиққан метаболик касалликлар киради. У билан ёғ тўқимаси қорин бўшлиғини эгаллайди.
Ташқи омиллар орасида кўп миқдордаги ҳайвонларнинг ёғлари, нотўғри овқатланиш, тўйиб овқатланмаслик ва ҳаракатсиз турмуш тарзи киради. Қизиғи шундаки, психо-эмоционал ҳолат ҳам касалликнинг пайдо бўлишига таъсир қилиши мумкин.
Американинг сўнгги тадқиқотига кўра, сурункали стресс иккинчи тоифа диабет хавфини 25 фоизга ошириши мумкин.
Қандли диабетда парҳез
Агар касаллик бошланган бўлса, эндокринологнинг барча тавсияларига амал қилиш керак. Парҳезга риоя қилиш муҳимдир. Потенциал зарарли маҳсулотларни истисно қилиш керак: ҳайвон ёғлари, тозаланган углеводлар. Рацион қанчалик табиий бўлса, шунча яхши. Бемор ширинлик истеъмол қилмаслиги кераклиги ҳақида шундай кенг тарқалган нотўғри тушунча мавжуд. Аслида биринчи навбатда, қайта ишланган маҳсулотлардан эҳтиёт бўлиши керак.
Ортиқча вазнга мойил бўлганлар озиқ-овқатларнинг калория таркибини кузатиши керак. Агар бемор махсус ва жарроҳлик усуллари ёрдамида тана вазнини камайтиришга муваффақ бўлса, қандли диабет хавфини камайтириш мумкин.
Тез ёрдам
Нотўғри даволаниш ёки шифокорнинг тавсияларига риоя қилмаслик билан беморда хуруж пайдо бўлади. У турли сабабларга кўра юзага келиши мумкин. Энг кенг тарқалган вариантлардан бири гипогликемия — қонда шакар даражасининг пасайиши билан тавсифланадиган ҳолат.
Асосий аломатлар терлашнинг кучайиши, тартибсизлик, бош айланиши, титроқ, ўткир очлик ҳисси. Бундай вақтда шакарни кескин кўтариш керак. Агар бу вақтида бажарилмаса, бемор ҳушини йўқотиши ва комага тушиши мумкин.
Бу глюкоза таблеткаларини ёки тозаланган шакарнинг бир қисмини қабул қилиш деганидир. Агар бирор бемор ҳушидан кетган бўлса, унга овқат беришга уринмаслик лозим, бу бўғилишга олиб келиши мумкин. Шунинг учун дарҳол шифокорни чақириш керак, у беморни ҳушига келтириш учун уколдан фойдаланади.
Иккинчи мумкин бўлган ҳолат — диабетик кома (кетоацидоз). Қонда ацетон пайдо бўлиши ҳаёт учун хавфли ҳолат. Унинг ҳиди сезила бошлайди. Бундай ҳолда, дарҳол тез ёрдам чақириш керак. Ацетон даражаси махсус тест ёрдамида ўлчанади. Агар кўрсаткичлар хавфли бўлса, беморни касалхонага ётқизиш ва инсулин билан даволаш керак бўлади.
Изоҳ (0)