Европада газ нархи минг куб метр учун 2,5 минг доллардан ошди ва март ойининг бошидаги қийматлардан ошиб, мутлақ рекордга эришди. «Коммерсантъ» нашри қитъада газ нархи нега бу даражада кўтарилиб кетганини таҳлил қилди.
Газ нархининг ошишига асосан иссиқ ҳаво ва қурғоқчилик сабаб бўлди. Юқори ҳарорат ортидан дарёлар саёзлаша бошлади ва бу улар орқали кўмир ташиш қийинлашди.
Бунинг ортидан электр энергиясини ишлаб чиқариш учун газга бўлган талаб ошиб кетди.
Бундан ташқари, Норвегиядан газ етказиб бериш ишлаб чиқариш объектларида режали таъмирлаш ишлари олиб борилиши туфайли камайди.
Нархларнинг кескин кўтарилиши август ойида газга бўлган талаб йилнинг бошқа ойларига қараганда пастроқ бўлганлиги, Европа иситиш мавсумида дуч келиши мумкин бўлган муаммоларни кўрсатади.
ICE биржаси маълумотларига кўра, 15 августдаги савдолар чоғида ТТФ индекси бўйича сентябрь ойидаги фьючерслар нархи бир кун ичида 11,5 фоизга ошиб, бир МВт/соат учун 229,8 евродан (1 минг куб метр учун 2,5 минг доллар) ошди.
Бу Европа газ бозори тарихидаги энг юқори кўрсаткич бўлиб, 7 мартдаги қийматдан ошиб, савдолар якунида нарх МВт/соат учун 227 еврога етган.
Нархларнинг ошишига Норвегиядан етказиб берилаётган газнинг кунига 13 миллион куб метрга камайиши, мамлакатдаги энг йирик Тролл конида режалаштирилган техник хизмат кўрсатиш тўхтатилиши туфайли етказиб бериш 307 миллион куб метргача қисқаргани сабаб бўлди.
Россиядан етказиб бериш барқарорлигича қолмоқда ва рекорд даражада паст — кунига 41 миллион куб метр Украина орқали етказиб берилмоқда, яна 33 миллион куб метр эса 20 фоиз қувватда ишлаётган «Шимолий оқим» орқали етказилмоқда.
Шу билан бирга, «Турк оқими» орқали Европага (Греция, Сербия, Венгрияга) етказиб бериш қувур қувватининг 87 фоизини ташкил этади — кунига тахминан 41 миллион куб метр.
Шундай қилиб, умумий ҳисобда «Газпром» Европа мамлакатларига кунига қарийб 115 миллион куб метр етказиб беради.
Бу Норвегиядан уч баравар ва «Газпром»нинг 2021 йил август ойида етказиб берганидан қарийб 3,5 баравар кам.
Август одатда энг кам газ сарфланадиган йилнинг ойи бўлса-да (асосан, дам олиш мавсуми туфайли, жумладан, саноат корхоналарида), ҳозирда Европада иссиқ об-ҳаво ва қурғоқчилик туфайли вазият мураккаблашди.
Юқори ҳарорат совитиш учун электр энергиясига бўлган талабни оширади, қурғоқчилик эса Европада ички сув йўллари орқали кўмирни ташишни қийинлаштиради.
Шундай қилиб, Bloomberg маълумотларига кўра, 15 август куни Франкфурт яқинидаги Кауб шаҳридан оқиб ўтадиган Рейн дарёсида сув сатҳи 30 см гача тушиб кетган, бу 1990 йилдан бери энг паст кўрсаткичдир.
Газ импорти нархининг ошиши Европа расмийларини истеъмолчилар учун нархларни ошириш йўлларини излашга мажбур қилмоқда.
Германияда парламент июль ойида янги газ солиғини тасдиқлади, уни 1 октябрдан бошлаб барча истеъмолчилар, шу жумладан аҳоли ҳам тўлайди.
Ҳукумат 15 августда эълон қилганидек, у бир кВт/соат учун 2,4 еврони ташкил қилади. Бу тўрт кишилик оила учун йилига 450-500 евро атрофида бўлади.
Ушбу маблағлар Россиядан етказиб беришнинг қисқаришидан зарар кўрган газ импортчилари фойдасига қайта тақсимланади.
Аввало бу чора «Газпром» энг йирик газ етказиб берувчиси бўлган Uniper’ни қутқариш учун мўлжалланган.
«Шимолий оқим» орқали етказиб беришнинг қисқариши Uniper’ни банкротлик ёқасида қолдирди ва уни Германия расмийларидан молиявий ёрдам сўрашга мажбур қилди.
Германия Бош вазири ўринбосари Роберт Хабек 15 август куни янги солиқни бу вазиятда мумкин бўлган энг адолатли чора деб атади.
Шунингдек, у Германия арзон рус газидан фойдаланишга қайтмаслигини айтди.
«Германия асосан арзон рус газига қарамликка асосланган бизнес моделини яратди. Бу модель муваффақиятсизликка учради ва унга қайтиб бўлмайди», — деди у.
Шу билан бирга, Хабек Россия газининг мамлакатга етказиб бериш бутунлай тўхтаб қолмаслигига умид билдирди.
Германия бошқа Европа давлатлари каби қиш учун газ омборларини фаол равишда тўлдирмоқда.
Изоҳ (0)