Ижтимоий тармоқлар ва ОАВларда Қора денгизда дельфинлар оммавий равишда нобуд бўлаётгани билан боғлиқ постлар тез-тез учрамоқда. Дельфинларнинг жасадлари Украина, Россия, Руминия, Болгария ва Туркия қирғоқларида топилмоқда, деб ёзади Meduza.
Севастополдаги «Осуда денгиз» дельфинларни реабилитация қилиш маркази май ўрталарида 2022 йил бошидан буён 282 та ўлик ва 41 та тирик жонивор қирғоққа чиқиб қолгани ҳақида маълум қилганди. Сочидаги «Делфа» дельфинларни қутқариш маркази маълумотларига кўра, беш ой ичида 400 дан зиёд ўлик ва 50 та тирик дельфин топилган. Ўтган бир йил мобайнида эса марказ ходимлари бундай воқеалардан 350 тасини қайд этган.
Турли мамлакатлардан мутахассислар ҳодиса сабаблари бўйича бир нечта версияларни айтмоқда. Баъзилар дельфинларнинг ҳалокатини балиқчилик оқибати деб ҳисобласа, бошқалар инфекция тарқалгани ёки заҳарланиш юз берганини тахмин қилмоқда, аммо айримлар даъво қилишича, дельфинларнинг ҳалокатига Россия Украинага қарши олиб бораётган уруш сабабчи бўлган.
Одессалик эколог Иван Русев — айнан уруш Қора денгиз ҳавзасига шундай салбий таъсир ўтказаётгани ҳақидаги версия тарафдори. У Facebook’да пост ёзиб, россиялик ҳарбийларни дельфинларнинг ҳалокатида айблади. Унинг сўзларига кўра, Россия Ҳарбий-денгиз кучлари кемаларида кучли гидролокаторлар қўлланилади, шу туфайли дельфинларда маконда мўлжал олиш бузилади, улар ов қилолмай қолади ва ҳалок бўлади. Шунингдек, Русевнинг қайд этишича, нобуд бўлган дельфинларнинг аниқ сонини ҳозир белгилаш имконсиз, чунки соҳилга миналар ўрнатилган, ҳайвонларнинг жасадларини эса йиртқичлар ва қушлар тез еб кетмоқда.
Болгариялик олим Атанас Русев (одессалик эколог Иван Русевнинг фамилиядоши) қирғоқда ётган дельфин суратини жойлади. Жониворнинг баданида куйиш оқибатидаги катта жароҳатни кўриш мумкин. Олимнинг фикрича, фақат бомба портлаши оқибатида бундай яраланиш мумкин. Қирғоқдан ярадор дельфиндан ташқари яна иккита жонивор топилган. Экспертлар фото ва видеоларни ўрганиб чиқиб, ҳайвонлар камида 10 кун озиқланмаган деган хулосага келди, бу эса шовқинли ифлосланиш туфайли уларнинг мўлжал олиш қобилияти бузилиши оқибатида юз берган деб тахмин қилинмоқда.
Русевнинг маълумотларига кўра, дельфинлар билан юз берган ҳолат ягона эмас. Руминиянинг Мангалия шаҳрида ҳам бошқа жониворлар шундай аҳволда топилган.
Сочидаги «Делфа» дельфинларни қутқариш илмий-экологик маркази директори Татяна Белей дельфинлар ҳалокати сабаблари борасида бошқача фикрда. «Апрелдан буён Қора денгиз ҳавзасида, шу жумладан, Сочида ҳам кицимонларнинг жуда юқори ўлим даражаси кузатилмоқда. Тўрт йилдан буён статистика олиб бораётган бўлсак, ҳали бунақасига дуч келмагандик. Ушбу мавсумда дельфинларнинг бундай сондаге ўлимларининг асосий сабаби, бизнинг фикримизча, бу — эпизоотия (ҳайвонларда бирор юқумли касалликнинг кенг тарқалиши), эҳтимол вирусли инфекция», — деди Белей.
«Делфа» маркази ходимлари тахмин қилишича, дельфинлар инфекцияга чалинган бўлиши, у жониворларнинг иммун тизимини тушириб юборган бўлиши мумкин.
Дельфинларнинг оммавий ҳалокатига яна бир сабаб сифатида Татяна Белей балиқ овчилигини келтирди. Топилган дельфинлар орасида баъзиларининг думи кесиб ташланган. Экспертнинг сўзларига кўра, балиқчилар дельфинларни тўрдан чиқариб олиш учун шундай қилади.
Ҳайвонлар касаллиги ҳақидаги версияни Қоратоғ илмий станцияси ходими Ирина Логоминова ҳам қўллаб-қувватламоқда. Унинг айтишича, бу ҳодисаларда ҳеч қандай аномал нарса йўқ. «Баҳорда ва кузда ҳароратлар кескин ўзгариши юз беради, бу даврларда дельфинлар тери касалликларига, замбуруғли инфекцияларга чалинишга жуда мойил бўлади. Бу фанга азалдан маълум бўлган факт. Бу қандайдир ёппасига тарқалган ўткир касаллик деб айта олмаймиз — бизнинг илмий муассаса бундай маълумотга эга эмас», — деди Логоминова.
Дельфинларнинг оммавий нобуд бўлиши сабаблари ҳақидаги баъзи версияларни Туркия денгиз тадқиқотлари фонди ўз баёнотида бирлаштирди. Таъкидланишича, уруш шундоқ ҳам балиқларнинг ҳаддан зиёд овланиши, одам фаолияти билан боғлиқ иқлим ўзгаришлари ва ифлосланишлардан зарар кўрган нозик экотизимга ўта ҳалокатли таъсир ўтказмоқда. Фонд экспертлари қайд этишича, уруш оқибатлари, у хоҳ заҳарли моддаларнинг сувга тушиши бўлсин, хоҳ шовқинли ифлосланиш ёки денгиз миналари портлаши бўлсин, минтақа биохилма-хиллигига сўзсиз таъсир ўтказади.
Изоҳ (0)