Украинадаги уруш жаҳон савдосига қандай таъсир қилади? 5 хил сценарий

Таҳлилчилар уруш ва янги санкциялар фонида жаҳон савдоси қандай ривожланиши мумкинлиги ҳақида бешта фаразни илгари сурди. Булар ичида сулҳ тузилган тақдирда Россия билан муносабатларни тиклашдан тортиб, дунёнинг рақобатдош блокларга бўлинишигача бўлган тахминлар бор.

Жаҳон иқтисодий форуми (WEF) Россиянинг Украинадаги ҳарбий амалиётининг жаҳон савдосига таъсирининг мумкин бўлган вариантларини тавсифлади. 

Маълум бўлишича, можаро «мисли кўрилмаган савдо ва бошқа иқтисодий санкциялар»га олиб келди. Геосиёсий зиддиятнинг кучайиши унинг глобал савдо тизимига таъсири ҳақида саволлар туғдирмоқда.

Таҳлилчилар мамлакатлар ўртасидаги савдо алоқаларини ривожлантиришнинг бешта мумкин бўлган сценарийларини аниқлади:

Биринчиси — «Россияни бойкот қилиш». Бу вариант билан санкциялар фақат Россия ва Беларусга нисбатан қўлланилади, Украинадаги уруш чўзилса, чекловлар кенгаяди ва глобал компаниялар мамлакатни тарк этишда давом этади.

Иккинчиси - «реабилитация» сценарийси. Агар Украинада сулҳга эришилса, Россиянинг бошқа давлатлар билан савдо алоқалари аста-секин тикланиши мумкин. Бу глобал савдо тизимининг янада парчаланиш хавфини камайтиради.

Учинчиси — «реактив парчаланиш». Бунда Россияни молиявий қўллаб-қувватловчи Жаҳон савдо ташкилоти (ЖСТ) мамлакатларига иккиламчи санкциялар қўлланилади.

Тўртинчиси — ҳамкор давлатлар ўртасидаги алоқаларни чуқурлаштириш, масалан, рақамли иқтисодиёт ёки экология соҳасида янги умумий қоидалар ишлаб чиқилиши мумкин.

Бешинчиси — «Камбағал иттифоқдош бўлмаганлар. Бундай ҳолда ЖСТдаги ҳамфикр давлатлар «Либерал жаҳон иқтисодиёти тартиби» қадриятларига эга бўлган давлатлар билан савдо ҳамкорлигини давом эттиради. Бунинг оқибатида бошқа давлатлар савдо имтиёзларидан маҳрум бўлади.

Иқтисодчиларнинг таъкидлашича, дунёни бир-бирига қарама-қарши бўлган иқтисодий блокларга бўлиш нотўғри стратегия, чунки рақобатдош давлатлар ҳозир бир-бирига жуда боғлиқ. 

Шунинг учун, миллий хавфсизлик нуқтаи назаридан савдо санкциялари қўлланилганда, улар халқаро ҳуқуқнинг энг қўпол бузилиши туфайли санкциялар билан чекланиши керак, — дейди WEF.

G7 давлатлари Россия билан энг қулай давлат режимини тўхтатиш ниятини эълон қилди. Жаҳон савдоси учун асосий бўлган ушбу режим, маълум бир давлат билан савдо қилганда, ушбу режим амал қилаётган барча мамлакатлар бир хил имтиёзлардан фойдаланади ва бир хил мажбуриятлар қўлланилади.

Аввалроқ Россия уруши Осиёда очликни келтириб чиқариши мумкинлиги ҳақида хабар берилган эди.