«Ўғил боланинг илм олиши — бир кишига, қиз боланинг ўқитилиши эса бутун жамиятга таълим бериш билан тенг» — Германия ва Францияда ўқиб, Дюссельдорфда ишлаётган ўзбекистонлик маркетолог билан суҳбат

Кўплаб ўзбекистонлик аёл-қизлар ўз мутахассисликлари доирасида дунё таниган компанияларда ишлаб, мамлакат номини ижобий маънода танилишига ҳисса қўшмоқда.

Улардан бири Америкадаги Wellington Management халқаро компанияси мутахассиси бўлса, бошқаси минтақа бўйлаб фақат Ўзбекистонда фаолияти йўлга қўйилган Венчур фондининг ягона аёл ишчиси. Яна бири эса келажакда яратилувчи технологияларнинг мақсадли ишлашини таъминлаш учун Япония, Италия ва Швейцария институтларида илмий иш ва ўрганишлар олиб борган.

Навбатдаги қаҳрамонимиз — Франциянинг Париж шаҳрида яшаб, Германиянинг Дюссельдорф шаҳрида онлайн фаолият юритадиган 24 ёшли Севара Хосиятқулова. «Дарё» мутахассис билан аёлларнинг жамият, сиёсат ва бошқарувдаги ўрни ҳақида суҳбатлашди.

Европа компаниялари кадр танлашда кўпроқ аёлларни маъқул топади

«Европадаги компанияларда хотин-қизларнинг ўрни бошқача. Улар, асосан, аёлларни ишга олишни ёқтиради. Аёллар самаралироқ ишлашига, кўпроқ яхши натижаларга ва муваффақиятларга эришишига ишонилади» — дейди Германиянинг Henkel — маиший кимё саноати компанияси маркетологи Севара Хосиятқулова.

Мамлакатдаги аёл-қизларнинг ўқиб-ўрганишга интилувчанлиги маҳаллий нашрлар берган маълумотларда ҳам акс этади:

Энди мамлакат ҳукуматининг 50 фоизини аёллар ташкил этади. Ташқи ишлар, Ички ишлар ва Мудофаа вазирликларининг раҳбарлик лавозимлари шу жинс вакилларига юклатилган.

Шунингдек, Таълим вазирлиги, Атроф-муҳит вазирлиги ҳамда Оила ишлари бўйича вазирликларга ҳам аёллар раҳбарлик қилмоқда. Иқтисодий ҳамкорлик ва ривожланиш вазирлиги ва Қурилиш вазири лавозимларига ҳам аёллар тайинланган.

Шу тариқа, янги ҳукуматида саккиз нафар аёл ва саккиз нафар эркак вазир фаолият юритмоқда.

Германия ҳукуматини 2021 йил амалдаги канцлер Олаф Шольцга қадар 16 йил давомида бошқарган Ангела Меркель эса 2005 йилда мамлакат тарихидаги илк аёл ва энг ёш канцлер сифатида эътироф этилган.

Раҳбариятга энди келганларнинг самараси кейинроқ билинар, аммо Германия собиқ канцлер Ангела Меркель даврида қандай натижаларга эришгани-ю, бошқа мамлакатлар учун намуна даражасига етгани барчага маълум.

Аёллар иқтисодиётда

«Deutschland.de» нашрининг 2022 йил март ойидаги маълумотларига кўра, аёллар бошқарувчи, олим, ва мутахассисликдан ташқари, Германия иқтисодиётида ҳам муҳим рол ўйнайди.

Бошқарувчи лавозимидаги аёллар

Германия иқтисодиёт ва энергетика вазирлигининг маълумотларига кўра, бошқарувчи лавозимларда кўпроқ (88,4 фоиз) эркаклар фаолият юритади.

Бироқ 2022 йилда 160 нафар компания бошқарув кенгашининг аёл аъзолари сони бир йилда 20 тага кўпайиб, 94 нафар топ менежерни ташкил этди.

2016 йилнинг бошидан Германияда 30 фоизлик гендер квоталари жорий этилган. Унга кўра, юзга яқин йирик компанияларнинг кузатув кенгашида аёллар учун вакант лавозимлар яратилган.

Хориж амалиёти кўп соҳада ўз самарасини бериб келмоқда. Ўзбекистон ҳам аёл-қизлар таълими борасида ҳам Германиядан ўрнак олиб, янада кўпроқ ва жиддийроқ эътибор қаратадиган бўлса, ажаб эмаски, бу тез орада ўз ижобий натижасини кўрсатади.

Ёшлигидан билимга чанқоқ Севара ҳам болаликда отасининг маркетингга оид китобини ўқийвериб, соҳага муҳаббат қўйган.

Атрофидаги бошқа қизлар ўйин-кулги, балки уйнинг тугалмас ишларига шўнғиб кетган бир вақтда, у Ўзбекистондаги Вестминстер, Германиядаги Майнц университетларида бакалавр ва магистратура босқичларини, қўшимча билимга эга бўлиш учун Франциядаги иқтисодиёт мактабида ҳам таълим олган.

Ҳозир эса Дюссельдорф шаҳридаги Henkel компаниясида маркетолог бўлиб ишлайди. Унинг эндиги асосий мақсади — халқаро тажрибалар асосида ўз брендини яратишдир.

Ўзбекистондаги Халқаро Вестминстер университетида бакалавр босқичини ўқиётган вақтимдан Германияга келгунимга қадар маркетинг соҳасида олти йил ишладим. Кейинчалик энг машҳур DААD грантига ҳужжат топширдим ва муваффақиятли ўтиб, магистратура босқичини Германияда бошладим, — дейди мутахассис.

Унинг сўзларига кўра, Европа таълим муассасаларида ўқиш орқали у немис ва француз таълим тизимининг ҳар хиллигини ўрганиш ҳамда таққослаш имкониятига эга бўлган.

Ишга кириш жараёнлари Севарага унчалик қийинчилик туғдирмаган. Компания, мутахассисдаги қирралар айнан улар излаётган иш ўрнига жуда мос эканини таъкидлаган.

«Henkel’га ишга кириш учун аризани компаниянинг веб-сайти орқали топширганман. Кейин интервью бўлган ва бироздан сўнг телефон орқали ишга қабул қилинганимни маълум қилиб, Job offer — ишга таклиф хатини юборишган», — дейди компания маркетологи.

Чет элдаги энг асосий қийинчилик бу — соғинч. Бироқ ортга қайтиш ҳақида ўйламаганман

Ўзбекистондан узоқдалигимга бир неча йил бўлди. Чет элдаги энг асосий қийинчилик бу — соғинч. Оила аъзоларим, гўзал табиатимиз ва мазали таомларимизни жуда кўп соғинаман. Бироқ ортга қайтиш ҳақида ўйламаганман, чунки бу ерга ўқишимни муваффақиятли якунига етказиш кераклигини била туриб келганман.

Қийинчиликлар маконни ўзгартириш билан йўқ бўлиб қолмайди. Эътиборни асосий мақсадга қаратиб, унга етиш учун керак бўлган барча босқичлардан ўтиш керак деб биламан.

Ўзбекистондаги маҳаллий компаниялар мурожаат қилса, маслаҳатимни аямайман

«Ўзим узоқда бўлсам-да, Ўзбекистондаги компаниялар билан доимий алоқадаман. Ўзбекистон бозори мен учун ҳамиша қизиқ бўлган.

У ердаги мутахассислар мен билан тез-тез боғланиб туришади. Мамлакат ривожи учун мен ҳам улардан маслаҳатимни аямайман. Бу алоқалар келажакда ҳам йўқолмайди», — дейди Henkel компаниясининг маркетологи.

Менинг ўқиб, изланганларим, билим кетидан узоқ юртларда бўлганим зое кетмаётганини ҳамда фикрим ўзим фаолият юритаётган Германия компаниясидан ташқари, бошқаларга ҳам муҳим ва қизиқ эканини билиш — менга янада куч беради.

Ўғил боланинг ўқитилиши — бир кишига, қиз боланинг ўқитилиши эса бутун жамиятга таълим бериш билан тенг

Ўйлашимча, аёлларнинг таълим олишига ҳамиша катта эътибор қаратиш зарур. Бир эркак кишини ўқицак, бир кишига таълим берган бўламиз. Бир аёлни, қиз болани ўқицак — бутун жамиятни ўқитган бўламиз.

Аёллар ўз орзуларига, кучига ва билимига ишониб, орзу орзулигича қолмаслиги учун унинг масъулиятини ҳам ўз бўйниларига олишлари керак.

Асл мақсад аёл-эркак деб ажратиш эмас, ҳеч бўлмаганда имкониятларни тенг тақсимланишига туртки бўлишдир. Шундай экан, фарзанд қайси жинс вакили бўлмасин, унинг шахс сифатида ўсиб, ривожланиши учун имкон бериш, керак бўлганида эса қўллаб-қувватлаш — келажагимиз учун муҳим қадам саналади.