Илм-фандаги ютуқларга қарамай, тиббиётда ҳали ҳам кўплаб тасдиқланмаган маълумотлар мавжуд, жумладан, ер юзида энг кенг тарқалган касалликлардан бири бўлган кариес ҳақида. «Домашний очаг» нашри энг машҳур янглиш фикрлар ва тишларга қандай қилиб оқилона ғамхўрлик қилиш борасида сўз юритди.
Одатда мақолалар кўпинча нима соғлом ва нима нотўғри эканлиги ҳақида тушунчаларни беради ва уларнинг орасида тишлар ҳақида кўплаб янглиш фикрлар мавжуд. Хўш, бунга тиш шифокорлари нима дейди?
Кариес фақат ширинликлар туфайли пайдо бўлади
Ушбу маълумот аслида ўз тасдиғини топмаган. Тиш чиришининг сабаби ширинлик ва шоколадлардан эмас, балки тишлар орасига тушган озиқ-овқат қолдиқларидандир. Ажабланарлиси шундаки, олмали қанд тишларнинг емирилишига олиб келиши мумкин. Бундай хулосалар Британия стоматология ассоциацияси мутахассислари томонидан қилинган. Кариоген деб аталадиган маҳсулотларга мураккаб углеводлар киради. Соғлом табассумни сақлаб қолиш учун стоматологлар профилактикага комплекс ёндашувни тавсия қилади:
- йилига камида икки марта шифокорга мажбурий ташриф;
- эрталаб нонуштадан кейин ва кечки овқатдан кейин камида икки дақиқа давомида тишларни чўткалаш;
- овқатдан кейин дарҳол оғиз ювиш, тиш иплари ва шакарсиз сақич чайнаш;
- касалликларининг олдини олиш учун қўшимча воситалардан фойдаланиш.
Кариес ҳатто бутунлай соғлом одамда ҳам пайдо бўлиши мумкин. Шуни эсда тутиш керакки, кариес билан касалланган тиш организмдаги сурункали инфекциянинг манбаи бўлиб, келажакда юрак-қон томир тизими ва бўғимларнинг касалликларини, шунингдек, аллергик реакцияларни келтириб чиқариши мумкин. Мисол учун, Ел университети мутахассислари кариес пневмонияга олиб келиши мумкинлигини исботлади. Ривожланган пневмония туфайли кўпроқ касалхонага ётқизилган одамларнинг оғиз бўшлиғи — тиш ва милклари пневмония билан касалланмаганларга қараганда ёмонроқ эканлиги аниқланди. Муаммонинг олдини олиш учун йилига камида уч марта тиш шифокорига ташриф буюриш ва болаларга эрта ёшдан бошлаб оғиз бўшлиғини тўғри парвариш қилишни ўргатиш лозим.
Агар тишлар оғримаса, демак соғлом
Яширин кариес жуда кенг тарқалган бўлиб, у тишлар орасида пайдо бўлади, унинг дастлабки босқичи оғриқсиздир ва ноқулайлик кариес аллақачон тиш тўқималарига чуқур таъсир қилганлигининг белгисидир. Бундан ташқари, ҳар бир инсоннинг оғриқ чегараси индивидуалдир, яъни шифокор касалликнинг ўчоғини қанчалик тез аниқласа, оқибатларини бартараф этиш шунча осон бўлади.
Тиш пастаси қанча кўп бўлса, шунча яхши
Тиш касалликларининг олдини олиш учун тиш пастаси миқдори эмас, тишларни қанчалик яхши ювиш муҳим. Албатта, ҳамма тишларни чўткалашнинг асосий қоидаларини билади: тахминан уч дақиқа давомида чўткани 45 даража бурчак остида, юқоридан пастга ёки аксинча ҳаракатлантириш керак.
Кариес замонавий инсоннинг муаммосидир
Тош даври қаҳрамонларининг голливудча дабдабали табассумини кўрсатадиган фильмларга ишонманг. Археологларнинг таъкидлашича, милоддан аввалги 3000-2000 йилларда яшаган одамлар ҳам кариесдан азият чекишган. Бугунги кунда кариес бошқа касалликлар орасида етакчи ҳисобланади, одамларнинг 99 фоизи у билан таниш.
Муаммонинг олдини олиш учун тишларни қандай қилиб тўғри ювиш керак?
Айтганча, тишларни қандай қилиб тўғри ювиш кераклигини тушунтириш ва кўрсатишнинг энг яхши усули — бу болалар мультфильмларидир. «Фикциклар»нинг қаҳрамонлари буни аниқ кўрсатган ва бу ҳатто катталар учун ҳам фойдалидир.
Изоҳ (0)