Россиядан пул ўтказмаларига энди нима бўлади ва бу Ўзбекистонга қандай таъсир қилади?

Россия-Украина можароси Ўзбекистон ва бошқа мамлакатларга амалга ошириладиган пул ўтказмалари оқимининг пасайишига олиб келади. Бу ҳақда Жаҳон банки ҳисоботида қайд этилди.

Россиядан амалга ошириладиган пул ўтказмаларининг Марказий Осиё давлатлари учун аҳамияти жуда катта – улар маҳаллий аҳолини таъминлайди ва мамлакат иқтисодиётини қўллаб қувватлайди.

Масалан, Қирғизистонда пул ўтказмалари 2020 йилда ЯИМнинг 31 фоизини ташкил қилган. Бу эса товар ва хизматлар экспорти билан деярли тенг бўлди.

Ҳозирги можаролар сабаб Қирғизистонга амалга ошириладиган пул ўтказмалари 33 фоизга, Тожикистонда – 22 фоизга, Қозоғистонда эса 17 фоизга қисқариши тахмин қилинмоқда.

Ўзбекистон билан қандай вазият?

2020 йили Ўзбекистонга 6,9 млрд доллар пул маблағлари ўтказилган. Бу мамлакат ЯИМининг 11 фоизини ташкил қилган. 

Умумий ҳажмнинг яримидан кўпроғи Россияга тўғри келди  –  55 фоиз. 2022 йилда ушбу оқим 21 фоизга қисқаради, деб ҳисоблайди жаҳон банки таҳлилчилари.

Қилинаётган тахминларда ноаниқлик мавжуд – ўзгаришлар Украинадаги ҳарбий ҳаракатларнинг қанча давом этиши ва санкцияларнинг Россиядан юбориладиган пул ўтказмаларига таъсирига боғлиқ.  

Ўзбекистондаги пул ўтказмаларига нималар таъсир кўрсатади?

Пул ўтказмалари ҳаттоки хорижда ишлайдиган ҳеч кими йўқларга ҳам ўз таъсирини кўрсатади.

• Биринчидан, пул ўтказмалари ташқи савдодаги салбий салдони қисман қоплайди – Ўзбекистон деярли доимо сотишдан кўра кўпроқ харид қилади.  2021 йилда аҳолининг иккиламчи даромадлари 21 фоизгача ўсиб, 6,3 млрд долларни ташкил қилди. Бу эса четдан кириб келаётган ўтказмалар сабаб кузатилган натижадир. 
• Иккинчидан, ўтказмалар сўм курсини қўллаб-қувватлайди. Улар туфайли 2021 йили сўм бор йўғи 3,4 фоизга қадрсизланган – бу сўнги йиллар ичидаги энг яхши кўрсаткич. Ўзбекистонга амалга ошириладиган пул маблағлари қанчалик кўп бўлса, бозордаги чет эл валютаси таклифи ҳам шунчалик юқори бўлади. Ўтган йилда мазкур таклиф 1,6 мартага ўсган эди.

Шундай қилиб, мигрантларнинг пул ўтказмалари аҳолининг тўловларни амалга ошириш имкониятини, товар ва хизматларга бўлган талабни, иқтисодий ўсишни бевосита таъминлайди. 

Европа тикланиш ва тараққиёт банкининг ҳисоб-китобларига кўра, пандемия даврида айнан ўтказмалар сабаб Ўзбекистон иқтисодиёти тез тикланган.

Аввалроқ, Россияда пул ўтказмалари ва валюта олиб чиқишга чеклов қўйилгани, ўзбекистонликлар учун нималар ўзгаргани ҳақида хабар берилган эди.