Ўзбекистоннинг «хавфсизлик ёстиғи» 34,4 млрд долларгача камайди

Марказий банк маълумотларига кўра, Ўзбекистоннинг ялпи халқаро захиралари 1 февраль ҳолатига кўра, 34,4 млрд долларни ташкил этди. Улар январь ойига нисбатан 0,7 млрд долларга камайган.

Захиралар, асосан, олтин ва хорижий валюталардан иборат. Биринчиси, 20,7 млрд долларга, иккинчиси эса 12,5 млрд долларга баҳоланмоқда. Яна 1,1 млрд доллар халқаро захира активидир (Халқаро валюта жамғармаси).

Олтин миқдори 11,6 млн троя унциясини (тахминан, 360 тонна) ташкил этади.  Хориж валютаси, асосан, банкларда сақланадиган нақд пулларни ўз ичига олади.

Ялпи халқаро захиралари йил бошидан 2 фоизга камайди. Мазкур ўзгариш олтин нархининг йил бошидаги 1799,25 доллардан 1790,6 долларгача тушиши (-100,4 млн доллар), банкларининг Марказий банкдаги ҳисобварақларида қолдиқ миқдорининг камайиши (-526 млн доллар) ҳамда Марказий банк томонидан амалга оширилган валюта интервенциялари билан изоҳланади.

Олтин захиралари нима учун керак?

Оддий тил билан айтганда, бу суғурта, давлатнинг «хавфсизлик ёстиғи». Захиралар дунёнинг деярли барча мамлакатларида фавқулодда вазиятлар учун мавжуд.

Захиралар одатда юқори ликвидли, яъни тез сотиладиган активларда сақланади. Олтин ва хорижий валюта ушбу талабларга жавоб беради — улардан исталган вақтда қарз тўлаш ёки инвестициялар учун фойдаланиш мумкин.

Захиралардан қандай мақсадларда фойдаланиш мумкин ва ўрни қандай тўлдирилади?

Захиралардан турли мамлакатларда турлича фойдаланилади. Бу одатда тўлов баланси тақчиллигини молиялаштириш, валюта бозорида интервенсиялар ўтказиш, миллий валюта курсини ушлаб туриш, ташқи қарзларни қоплаш ва ҳоказоларни ўз ичига олади.

Захиралар мамлакатда қазиб олинган олтин, халқаро бозорга қимматли қоғозлар чиқарилиши, савдо баланси профицити ва бошқалар ҳисобига тўлдирилади.

Масалан, Ўзбекистонда захиралар, жумладан, ОКМК ёки НКМК томонидан қазиб олинган олтин ҳисобига тўлдирилади. Олтин четга сотилганда мамлакатдаги захиралар ҳам камаяди.

34,4 миллиард доллар — бу кўпми ёки кам?

Бошқа мамлакатлар билан таққосланса, унда Хитой катта фарқ билан биринчи ўринда — 3,3 трлн доллар. Иккинчи ўринда Япония (1,3 трлн доллар), учинчи ўринда эса Швейцария (1 трлн доллар) туради.

Ён қўшнилар ҳақида гапирадиган бўлсак, Қозоғистон захиралари 35 млрд долларни, Қирғизистонники 2,8 млрд долларни, Тожикистонники эса 1,4 млрд долларни ташкил этади.

Ривожланаётган мамлакатларга, шу жумладан, Ўзбекистонга ҳам халқаро ташкилотлар уч ойлик импортни молиялаштириш учун етарли бўлган захираларни сақлашни тавсия қилади.

34,5 млрд доллар ҳозир Ўзбекистонга 15 ойдан ортиқ импортни молиялаштириш учун етарли. Бундай кўрсаткич ишончли ҳисобланади.

Аввалроқ 2022 йилда олтин нархлари Ўзбекистонга қандай таъсир ўтказаши хақида хабар берилган эди.