Markaziy bank ma’lumotlariga ko‘ra, O‘zbekistonning yalpi xalqaro zaxiralari 1-fevral holatiga ko‘ra, 34,4 mlrd dollarni tashkil etdi. Ular yanvar oyiga nisbatan 0,7 mlrd dollarga kamaygan.
Zaxiralar, asosan, oltin va xorijiy valyutalardan iborat. Birinchisi, 20,7 mlrd dollarga, ikkinchisi esa 12,5 mlrd dollarga baholanmoqda. Yana 1,1 mlrd dollar xalqaro zaxira aktividir (Xalqaro valyuta jamg‘armasi).
Oltin miqdori 11,6 mln troya unsiyasini (taxminan, 360 tonna) tashkil etadi. Xorij valyutasi, asosan, banklarda saqlanadigan naqd pullarni o‘z ichiga oladi.
Yalpi xalqaro zaxiralari yil boshidan 2 foizga kamaydi. Mazkur o‘zgarish oltin narxining yil boshidagi 1799,25 dollardan 1790,6 dollargacha tushishi (-100,4 mln dollar), banklarining Markaziy bankdagi hisobvaraqlarida qoldiq miqdorining kamayishi (-526 mln dollar) hamda Markaziy bank tomonidan amalga oshirilgan valyuta intervensiyalari bilan izohlanadi.
Oltin zaxiralari nima uchun kerak?
Oddiy til bilan aytganda, bu sug‘urta, davlatning “xavfsizlik yostig‘i”. Zaxiralar dunyoning deyarli barcha mamlakatlarida favqulodda vaziyatlar uchun mavjud.
Zaxiralar odatda yuqori likvidli, ya’ni tez sotiladigan aktivlarda saqlanadi. Oltin va xorijiy valyuta ushbu talablarga javob beradi — ulardan istalgan vaqtda qarz to‘lash yoki investitsiyalar uchun foydalanish mumkin.
Zaxiralardan qanday maqsadlarda foydalanish mumkin va o‘rni qanday to‘ldiriladi?
Zaxiralardan turli mamlakatlarda turlicha foydalaniladi. Bu odatda to‘lov balansi taqchilligini moliyalashtirish, valyuta bozorida intervensiyalar o‘tkazish, milliy valyuta kursini ushlab turish, tashqi qarzlarni qoplash va hokazolarni o‘z ichiga oladi.
Zaxiralar mamlakatda qazib olingan oltin, xalqaro bozorga qimmatli qog‘ozlar chiqarilishi, savdo balansi profitsiti va boshqalar hisobiga to‘ldiriladi.
Masalan, O‘zbekistonda zaxiralar, jumladan, OKMK yoki NKMK tomonidan qazib olingan oltin hisobiga to‘ldiriladi. Oltin chetga sotilganda mamlakatdagi zaxiralar ham kamayadi.
34,4 milliard dollar — bu ko‘pmi yoki kam?
Boshqa mamlakatlar bilan taqqoslansa, unda Xitoy katta farq bilan birinchi o‘rinda — 3,3 trln dollar. Ikkinchi o‘rinda Yaponiya (1,3 trln dollar), uchinchi o‘rinda esa Shveysariya (1 trln dollar) turadi.
Yon qo‘shnilar haqida gapiradigan bo‘lsak, Qozog‘iston zaxiralari 35 mlrd dollarni, Qirg‘izistonniki 2,8 mlrd dollarni, Tojikistonniki esa 1,4 mlrd dollarni tashkil etadi.
Rivojlanayotgan mamlakatlarga, shu jumladan, O‘zbekistonga ham xalqaro tashkilotlar uch oylik importni moliyalashtirish uchun yetarli bo‘lgan zaxiralarni saqlashni tavsiya qiladi.
34,5 mlrd dollar hozir O‘zbekistonga 15 oydan ortiq importni moliyalashtirish uchun yetarli. Bunday ko‘rsatkich ishonchli hisoblanadi.
Avvalroq 2022-yilda oltin narxlari O‘zbekistonga qanday ta’sir o‘tkazashi xaqida xabar berilgan edi.
Izoh (0)