«Шубҳасиз муаммо»: 100 долларлик нефть бутунжаҳон иқтисодиётига таҳдид қиляпти — Bloomberg
Нефть нархининг 2014 йилдан бери биринчи марта 100 долларгача ошиб кетиши жаҳон иқтисодиётига икки баравар зарба бериш билан таҳдид қилмоқда. Бу ҳақида Bloomberg хабар беради.
Қиммат нефть АҚШ Федерал захира тизими ва бошқа марказий банклар учун ҳам хавотирли вазиятдир. Улар пандемиядан кейинги тикланишни йўққа чиқармаган ҳолда, ўн йилликдаги нарх босимини сақлаб қолишга уринишмоқда.
Bloomberg Economics’ Shok model’га кўра, хом нефть нархининг 100 долларгача кўтарилиши йилнинг иккинчи ярмида АҚШ ва Европада инфляцияни ярим фоизга ошириши мумкин.
Нарх зарбаси
JPMorgan Chase & Cо. нефтнинг бир баррель учун 150 долларга етиши глобал ривожланишни деярли тўхтатиб қўйиши ва пул-кредит сиёсатини ишлаб чиқувчилар томонидан белгиланган кўрсаткичдан уч баравар кўпроқ бўлган, инфляциянинг 7 фоиздан ошиб кетишига сабаб бўлиши мумкинлиги ҳақида огоҳлантирмоқда.
Нефть зарбаси энди янада жиддий инфляция муаммосига сабаб бўлади, — дейди узоқ йиллик Fed компанияси вакили, ҳозирда Deutsche Bank AG’нинг иқтисодий тадқиқотлар бўйича бош раҳбари Питер Хупер. Бунинг натижасида «глобал ривожланишнинг сезиларли даражада оқсашига таъсир ўтказувчи катта муаммо» юзага келади.
Нефть нархи ўткан йилгига нисбатан тахминан 50 фоизга қимматлашиб, ушбу кўрсаткич табиий газ нархларини ҳам кўтариб юборган хом ашё товарлари кескин ошишининг бир қисмидир.
Бунга изоляция режимидан сўнг жаҳон талабининг уйғониши, Россия нефть гиганти томонидан қўзғатилган геосиёсий кескинлик ва танг аҳволдаги таъминот занжирлари каби асосий омиллар сабаб бўлган. Эрон ядровий келишувининг вақти-вақти билан янгиланиш истиқболлари бозорни мўътадиллаштириб турган.
Бироқ ўсиш даражаси пастлаб боргани қайд этилиб, икки йил аввал нефть нархлари нолдан пастга тушиб кетган эди.
Ёқилғининг нефть, шунингдек, кўмир ва табиий газ каби қазилма турлари жаҳон иқтисодиётининг 80 фоиздан зиёд энергиясини таъминлайди. Gavekal Research Ltd. консалтинг компаниясининг маълумотларига кўра, оддий ёқилғи турининг ҳозирги нархи ўтган йилга нисбатан 50 фоизга қимматдир.
100 долларга етиш
Нефть нархининг кейинчалик яна ошиш хавотири инфляция ва қайта тикланиш хавфини кучайтирмоқда.
Энергия инқирози бутун дунё таъминот занжирларида давом этаётган қисқаришларни ҳам кучайтирди, натижада харажатлар ошиб бориб, хом ашё ва тайёр маҳсулотларнинг етказиб берилиши кечикмоқда.
Гонконгда жойлашган жаҳон логистика компанияси раҳбари Вивиан Лаунинг айтишича, унинг мижозлари ёқилғи нархининг ошишини диққат билан кузатишмоқда.
Нефть нархи, шубҳасиз, муаммодир. Ўсиш ҳолати авиақатновлар нархлари айни қимматлашаётган бир вақтда содир бўляпти, – дейди Лау.
Нефть нархи учинчи чоракда 100 долларга етишини тахмин қилаётган Goldman Sachs Group Inc. компанияси ўсиш кўрсаткичини 50 фоизга баҳолаб, ўртача 60 та базавий пунктлар орқали инфляцияни оширган.
Бутунжаҳон тикланиш
IMF бутун глобал ўсиш ҳолати 2022 ва 2023 йилларда юз беришини тахмин қиляпти.
Яқинда Халқаро валюта фонди, ривожланган иқтисодиётга эга мамлакатларда жаҳон истеъмол нархларининг ўртача 3,9 фоизгача, ривожланаётган мамлакатларда эса 3,9 фоиздан 5,9 фоизгача кўтарилиши ҳақидаги ўз тахминларини тақдим этди.
Дунёнинг энг йирик нефть импортчиси ва товар экспортчиси бўлмиш Хитой давлати мўътадил инфляциядан зарар кўрмаган.
Бироқ унинг иқтисодиёти ишлаб чиқарувчиларнинг юқори кириш харажатлари ва энергия танқислиги бўйича хавф-хатарларга дуч келаётганлиги туфайли қалтис бўлиб қолмоқда. Сабаби нарх босими аввал кутилгандан-да қатъий бўлиб чиқди, марказий банклар эса талабни сақлаб туриш учун инфляцияга қарши курашишга кўпроқ эътибор беришмоқда.
Бошқа нефть ишлаб чиқарувчилар «кўчаларида ҳам байрам бўлади»
Масалан, Россия бюджети бу йил 65 млрд долларлик қўшимча даромадларни олиб келиши мумкин бўлиб, бунинг натижасида Кремлга Украинага қарши эҳтимолий санкциялардан қочишга ёрдам беради. Ривожланаётган бозорлардаги, хусусан, Канада ва Яқин Шарқдаги бошқа ишлаб чиқарувчилар ҳам бундан фойда кўради.
Бироқ кўплаб истеъмолчилар ва марказий банклар учун энергетиканинг қанчалик тез ва қанчалик узоқ боришига, айниқса, иқтисодиётнинг жаҳон миқёсида ўз импулсини йўқотишига кўп нарса боғлиқдир.
Жадал давом этаётган ўсиш суръатлари, айниқса, баъзи мамлакатлардаги фискал сиёсатнинг сезиларли равишда кескин кучайтирилиши, рецессия сингари хавф-хатарларга сабаб бўлиши мумкин, – дейди нефтнинг ҳар баррелига ҳар 10 доллардан ўсиши бутун дунёдаги ўсишнинг тахминан 0,2 фоиз пунктини эгаллайди деб баҳолаётган Oxford Economics Ltd. вакили Приянка Кишор.
Аввалроқ жаҳондаги нефть нархларининг Ўзбекистондаги бензин нархлари билан боғлиқлиги ҳақида хабар берилган эди.
