Коррупция ва уюшган жиноятчиликка оид тадқиқотлар маркази (ООCRP) ҳамда 39 та мамлакатдан, жами 48 та оммавий ахборот воситасида фаолият олиб борувчи журналистлар #SuisseSecrets («Credit Suisse сирлари») суриштирувини эълон қилди. Унда Credit Suisse Швейцария банки мижозлари ҳақида маълумотлар берилган. TJournal’нинг ёзишича Россиядан ушбу суриштирувда хориж агенти деб топилган «Важние истории» нашри вакиллари иштирок этган.
ОOCRP Германиянинг Süddeutsche Zeitung газетаси орқали Credit Suisse’нинг 18 мингдан зиёд ҳисоб рақамлари ҳақидаги сиздирилган маълумотларга эга бўлган — бу Швейцария банки тарихидаги энг катта ахборот сиздирилиши бўлди. Газетага маълумотларни аноним манба тақдим қилган. Барча ҳисоб рақамларидаги умумий маблағ 100 миллиард доллардан ошган.
«Швейцария банклари махфийлик кафолатланиши билан танилган, ушбу банклар ҳақида эсланганида тоғ ичидаги махсус омборхоналарда сақланаётган хазиналар тасаввур қилинади. Швейцария ҳукумати ҳам мазкур обрў-эътиборни, нуфузни сақлаб қолиш учун барча ҳаракатни амалга оширмоқда», — дейилади ташкилот баёнотида.
Тахминларга кўра Швейцария банклари ноқонуний йўл билан бойлик орттираётган мижозлар билан ишламайди. Аммо журналистлар Credit Suisse ҳисоб рақамлари эгалари орасида коррупция орқали пул ишлаган амалдорлар, жиноят олами вакиллари ва инсон ҳуқуқлари бўйича бир қатор халқаро нормаларни бузган шахсларнинг исми-шарифларини топган.
Улар орасида Филиппинда одам савдоси билан шуғулланган жиноятчи, пора олгани учун қамалган Гонконг фонд биржаси раҳбари, Ливан поп-юлдузи бўлган севган қизининг ўлимини буюртма қилган миллиардер, турли даражадаги раҳбарлари, Венесуэла давлат нефть компаниясини ўмарган амалдорлар, шунингдек, Мисрдан то Украинагача коррупция ботқоғига ботган сиёсатчилар бор, дея қайд этган The Guardian.
Сиздирилган маълумотлар бугунги кун воқеликларини қамраб олмаган, кўплаб ҳисоб рақамларидаги активлар 2010 йилгача ва ундан олдинги даврдаги рақамларни акс эттиради. Ҳисоб рақамларининг асосий қисми 2007–2008 йилларда очилган. 2014 йилда ҳисоб рақамларининг кўпчилиги ёпилган. 8 йил аввал Швейцарияда янги қоида жорий этилган ва унг кўра банклар хорижлик мижозларининг солиқ ахбороти автоматик алмашинуви таъминлаши кўзда тутилганди.
Журналистлар банкнинг энг таниқли мижозлари орасида Собиқ иттифоқ мамлакатларининг бир қатор вакилларини топган:
- Арманистон собиқ президенти Армен Саркисян;
- Боку шаҳри мери Элдар Азизов;
- Украинанинг энг катта контрабандачиларидан бири.
Базада Қозоғистон президенти Қосим-Жўмарт Тўқаев ҳамда мамлакат собиқ президенти Нурсултон Назарбоевнинг оила аъзолари ҳақида маълумот бор.
Сиздирилган маълумотларда Назарбоевнинг иккинчи қизи Динара Кулибаева ҳамда унинг турмуш ўртоғи Тимур Кулибаев 2008–2012 йилларда Credit Suisse’да ҳисоб рақамини юритишган. Ушбу даврда уларнинг ҳисоб рақамларига 164 миллиард рубль (2012 йил декабрь ойи курси бўйича) маблағ келиб тушган.
Европадаги бойликлари ҳақида тез-тез гапириладиган Қозоғистон собиқ президентининг тўнғич қизи Дариға Назарбоева эса 2008–2012 йилларда умумий қиймати 5 миллиард рублга (2012 йил декабрь ойидаги курс бўйича) тенг олтита ҳисоб рақамидан фойдаланган.
Қозоғистоннинг айни вақтдаги президенти Қосим-Жўмарт Тўқаевнинг яқин қариндошлари ҳам Швейцария банкида ҳисоб рақами юритган. Credit Suisse’да Тимур Тўқаев ва унинг онаси Надежда 1998 йилдан 2011 йилга қадар турли валюталарда сақланган жами 165 миллион рублга (2012 йил, декабрь) эгалик қилган. Президентнинг синглиси Карлиға Избастинанинг иккита ҳисоб рақамида 223 миллион рублга тенг маблағ бўлган. Аёлнинг банкдаги ҳисоб рақами 2010 йилдан 2012 йилгача юритилган.
Қозоғистон президентининг матбуот котиби Берик Уали «Credit Suisse сирлари» иши юзасидан расмий изоҳ берди. У Тўқаевнинг хориждаги ҳисоб рақамларига умуман алоқаси йўқлиги, унинг ва собиқ рафиқасининг хорижда кўчмас мулкка эгалик қилмасликларини таъкидлади.
«Давлат раҳбари Қосим-Жўмарт Тўқаев айрим ОАВ ёзганидек Швейцария банкида ҳисоб рақамларига эга эмас. Президент хориждаги банкларда ҳисоб рақами очмаган, чет элдаги офшор компанияларга ва кўчмас мулкка эгалик қилмайди. Қосим-Жўмарт Кемеловичнинг собиқ рафиқаси ҳам ҳеч қачон журналистлар суриштирувида эълон қилинган ҳисоб рақамларининг эгаси бўлмаган», — деб ёзган Уали Facebook’да.
Матбуот котиби Тўқаевнинг ўғли ҳақида ҳам маълумот берган. Унинг сўзларига кўра Тимур Тўқаев 38 ёшда, тадбиркорлик фаолияти билан шуғулланади ва ҳечқачон давлат хизматларида ишламаган.
Оқўрда Тўқаев иқтисодиёт ва сиёсатда монополияни чеклаш, ислоҳотларни амалга ошириш учун фаол курашаётгани кимларгадир ёқмаётгани туфайли давлат раҳбарини обрўсизлантиришга уринишлар бўлаётганини таъкидлаган.
«Credit Suisse сирлари» ишига алоқадор ўзбекистонликлар орасида Тимур Тиллаевнинг холаси Гулрух Тиллаева (унинг ҳисоб рақамида 2,4 миллион АҚШ доллари мавжуд бўлган) бор. Тимур Тиллаев Ўзбекистоннинг биринчи президенти Ислом Каримовнинг қизи Лола Каримованинг турмуш ўртоғи.
Шунингдек, Credit Suisse банкида Ўзбекистондаги машҳур шифокорлардан бири, акушер-гинеколог Саодат Нарзиеванинг исми-шарифи келтирилган. С.Нарзиева ўзбекистонлик миллиардер Алишер Усмоновнинг синглиси (ҳисоб рақамида 1,9 миллион доллар).
Журналистлар катта миқдордаги ҳисоб рақамлари «бирламчи текширув»дан кейин берган саволлардан сўнг банк ҳисоб рақамларининг 90 фоизи аллақачон ёпилгани ёки ёпилиш жараёнида эканини билдирган. Credit Suisse вакиллари банкнинг бизнес амалиётлари борасидаги гумон ва тахминлар ўринсизлигини қайд этган.
Журналистлар томонидан билдирилаётган мулоҳазалар банкни ва сўнгги йилларда бир қатор сезиларли ўзгаришлар амалга оширилган Швейцария молия тизимини обрўсизлантиришга уриниш. Давлат бошқаруви ҳамда банк соҳасидаги молиявий ислоҳотларга мувофиқ Credit Suisse охирги ўн йил ичида бир қатор қўшимча чора-тадбирларни амалга оширган, жумладан, молиявий жиноятларга қарши курашишга маблағлар ажратган.Credit Suisse расмийлари берган баёнотдан
Изоҳ (0)