Ўзбекистон қарзи яқин йилларда нима бўлади?

Ўзбекистоннинг давлат қарзи кейинги йилларда ЯИМга нисбатан пасайиши кутилмоқда. Бу ҳақда Марказий банкнинг пул-кредит сиёсати шарҳидан маълум бўлди.

Молия вазирлиги томонидан тақдим қилинган маълумотларга кўра, 2022 йилда давлат ташқи қарзи ЯИМга нисбатан 41,4 фоизни ташкил қилиши кутилмоқда. Ички қарз 4,4 фоиз, умумий давлат қарзи эса 45,8 фоиз бўлиши прогноз қилинмоқда.

Ҳисоб-китобларга кўра 2021 йилда умумий давлат қарзи ЯИМга нисбатан 41,8 фоизга етиши кутилмоқда. Бунда ташқи қарз — 37,8 фоиз, ички қарз — 4 фоиз.

2020 йилда ЯИМга нисбатан жами давлат қарзи кескин ошиб, 2019 йилдаги 29,7 фоиздан 38,9 фоизга етганди. Бунга ташқи қарзнинг 26,2 фоиздан 35,2 фоизга ошгани сабаб бўлган эди. Ички қарзда эса у қадар катта ўсиш кузатилмаганди — 3,5 фоиздан 3,7 фоизга. 

Кейинги икки йилда умумий қарз миқдорида турғунлик ҳолати юз бериши тахмин қилинмоқда. Молия вазирлигининг давлат қарзи динамикасида кўрсатилишича, 2023 йилда ЯИМга нисбатан давлат қарзи 2022 йилдаги кўрсаткич билан бир хил бўлиб қолади. Бунда ички қарз 0,2 фоизга кўпайса, ташқи қарз худди шунчага камаяди. 

2024 йилда эса ЯИМга нисбатан умумий давлат қарзи 45,8 фоиздан 44,1 фоизга пасайиши кутилмоқда. Бунда ички қарз ўзгаришсиз қолади. Ташқи қарз эса 41,2 фоиздан 39,5 фоизга камаяди.

Умумий ташқи қарз 2021 йил тўққиз ой давомида 37,6 млрд долларни ташкил қилган.

Ташқи қарз давлат томонидан олинган ва хусусий қарзларни ўз ичига олади. Биринчиси, 22,9 млрд долларни ташкил қилади ва йил бошидан бери 11 фоизга ўсди, иккинчиси эса 14,7 млрд долларни ташкил қилиб, йил бошидан бери 18 фоизга ўсган.

Давлат қарзи ҳудудлар ва иқтисодиёт тармоқларини ривожлантириш дастурларини молиялаштириш учун ажратилаётган ташқи кредитлар ҳисобига ошиб бормоқда.

Ички қарзлар, асосан, банклар ва бошқа тармоқлардан олинган қўшимча кредитлар ҳисобига ўсиб бормоқда.

2022 йилда янги ташқи қарзлар 4,5 млрд доллар билан чекланади. Бунга Ўзбекистон номидан ёки Ўзбекистон ҳукумати давлат кафолати остида жалб қилинган кредитлар киради.

Давлат бюджети тақчиллигини қоплашга 2,5 млрд доллар, инвестиция лойиҳаларини молиялаштириш учун эса 2 млрд доллар маблағ жалб қилинади.