O‘zbekistonning tashqi qarzi qariyb 38 mlrd dollarga yetdi
O‘zbekistonning umumiy tashqi qarzi 1-oktabr holatiga ko‘ra, 37,6 milliard dollarni tashkil qildi. Bu haqda Markaziy bank ma’lumotlariga tayanib “Gazeta.uz” xabar qildi.
Ma’lum qilinishicha, tashqi qarz hajmida davlat qarzi 22,9 milliard dollarga, davlat tomonidan kafolatlanmagan tashqi qarz esa 14,7 milliard dollarga teng bo‘lgan.
Mamlakat tashqi qarzi 2021-yilning 1-yanvar holatida 33,8 milliard dollarni tashkil qilgandi. Qarz yil boshiga nisbatan 11 foizga yoki 3,7 milliard dollarga oshgan. Xususan, davlat tashqi qarzi 7 foizga yoki 1,5 milliard dollarga o‘sib 22,9 milliard dollarni, davlat tomonidan kafolatlanmagan tashqi qarz esa 18 foizga yoki 2,2 milliard dollarga o‘sib 14,7 milliard dollarni tashkil etgan.
Qayd etilishicha, 9 oy davomida O‘zbekiston to‘lov balansi ko‘rsatkichlarining shakllanishiga koronakrizis sharoitida ichki va tashqi bozorlardagi tiklanish, tashqi savdo aylanmasining va pul o‘tkazmalari hajmlarining o‘sishi, global biznes faoliyatining muvozanatlashuvi kabi omillar o‘z ta’sirini ko‘rsatgan.
Yanvar—sentabr oylari uchun joriy operatsiyalar hisobi defitsiti 5,1 milliard dollar (2020-yilning 9 oyida 279,2 million dollar) miqdorida shakllangan. Bunda savdo balansining (tovarlar va xizmatlar) manfiy saldosi (9,7 milliard dollar) birlamchi va ikkilamchi daromadlarning ijobiy saldosi (4,6 milliard dollar) hisobiga qisman qoplangan.
9 oyida moliyaviy hisobning manfiy saldosi 6 milliard dollarni tashkil etgan. Bunda moliyaviy hisob defitsitining o‘sishiga asosiy sabab kreditlar va qarzlar bo‘yicha norezidentlar oldidagi majburiyatlar 2,7 milliard dollarga, to‘g‘ridan-to‘g‘ri investitsiyalar 1,7 milliard dollarga hamda portfel investitsiyalarida qimmatli qog‘ozlar chiqarilishi evaziga 1,3 milliard dollarga o‘sishi asosiy sabab bo‘lgan.
Hisobot davrida mamlakatning chet el valyutasidagi aktivlari 68,3 milliard dollarni, tashqi majburiyatlarining hajmi esa 51,4 milliard dollar miqdorida qayd etilgan. O‘zbekistonning sof investitsion pozitsiyasi yil boshiga nisbatan 17 foizga yoki 3,4 milliard dollarga qisqarib, joriy yilning 1-oktabr holatiga 16,9 milliard dollarga teng bo‘lgan.
Moliya vazirligi 2022-yilgi “Fuqarolar uchun budjet” loyihasida 2022-yil yakuniga umumiy davlat qarzi 33,5 milliard dollar yoki YaIMga nisbatan 45,2 foizni tashkil etishi prognoz qilingan. Shundan davlat tashqi qarzi 30,4 milliard dollarni yoki YaIMga nisbatan 41 foizni tashkil etishi ko‘zda tutilgan. Kelgusi yilda kutilayotgan budjet taqchilligining 66 foizi tashqi manbalar hisobidan qoplanishi mo‘ljallangan.
Eslatib o‘tamiz, O‘zbekiston tashqi qarzi 2020-yil yakunlariga ko‘ra 33,8 milliard dollarni tashkil qilgandi. Bu mamlakat YaIMining 50 foizidan ham ko‘p.
Sentabr oyiga kelib tashqi qarzi qariyb 36 milliard dollarga yetdi.
Bundan tashqari, Moliya vazirligi O‘zbekistonning 2021-yil I chorak uchun davlat qarzi holati va dinamikasi sharhini e’lon qilgandi. Unga ko‘ra, 2021-yil 1-aprel holatiga davlat qarzi 23,2 milliard dollarni yoki YaIMga nisbatan 40,1 foizni tashkil etgan.
Keyinchalik Markaziy bank O‘zbekistonning tashqi qarzi miqdori va uning o‘sishi sabablarini ma’lum qilgandi. “Davlat tashqi qarzi o‘sishi COVID-19 pandemiyasi oqibatida yuzaga kelgan inqirozning ijtimoiy-iqtisodiy ta’sirini yumshatish hamda hududlar va iqtisodiyot tarmoqlarini rivojlantirish bo‘yicha davlat dasturlarini moliyalashtirish uchun yangi qarzlarning jalb qilinishi bilan izohlansa, xususiy sektorda esa asosan tijorat banklari hisobiga kuzatilmoqda”, — deyilgan hisobotda.
