Байден маъмуриятида АҚШ иқтисодиёти гўёки COVID-19 дан кейин бошқа мамлакатларга қараганда тезроқ тикланаётганини кўрсатувчи маълумотлар бор: ишсизлик даражасининг пастлиги, иш ҳақининг ошиши, 2021 йилдаги рекорд даражали 6,4 млнлик янги иш ўринлари. Бироқ биргина рақам ҳар қандай ғалабани йўққа чиқариши мумкин.
Forbes USА нашри Америка иқтисодиёти Байден ҳукуматининг дастлабки даврларида қанчалик ўзгарганини кўрсатувчи батафсил маълумотларни таҳлил қилди.
Инфляция
Нархларнинг ўсиши Байденнинг барча иқтисодий муваффақиятларини йўққа чиқариши мумкин. Истеъмол нархларининг 7 фоизлик ўсиши президент харажатлари дастурига тўсқинлик қилмоқда. Сенатор демократ Жо Мачини Байденнинг 2 трлн долларлик ички харажатлари пакетини қўллашни инкор қилиш сабабини баҳона қилиб, шу орқали унга қақшатқич зарба берди.
7 фоиз – 1982 йилдан бери йиллик энг юқори инфляция ўсиши кўрсаткичи. Республикачилар ушбу фактдан аллақачон унумли фойдаланиб келяпти. Инаугурациядан бир йил ўтиб, Байденни қўллаш даражаси тушиб бормоқда.
Байден иш ҳақининг ўсишида иқтисодиётнинг тикланиш аломатларини кўряпти, аммо буни даромади олдингидан нисбатан яхшиланган, озиқ-овқат ва бензинга ҳали-ҳануз аранг пул топаётган америкаликлар тасдиқламасликлари мумкин.
Бундан ташқари, инфляция Федерал захира тизимини (FRS) жорий йилдаги ставкаларнинг ўн йилдан ортиқ вақтдан кейин ошиб кетгани тўғрисида таъкидлашга мажбур қилди.
Goldman Sach’нинг жорий йилда ставкалар тўрт баробарга ўсишини тахмин қилмоқда, ўтган ҳафтада эса Hedge Funds асосчиси ва миллиардер Билл Акман FRS’ни тезкор иш кўришга ундаётган овозларга қўшилди ва кутилаётгандан икки баравар кўп бўлган 50 та базавий пунктга эътиборни кучайтирган ҳолда, «шов-шув кўтариб бозорни титратиш» кераклигини айтди.
Меҳнат бозори
Ишсизлик даражаси сезиларли даражада пасайди, ҳозирда эса кўрсаткичлар пандемиядан олдинги кўрсаткичларга тўғри келишини кузатиш мумкин. Байденнинг ҳукуматга келгунига қадар бўлган ишсизлик даражаси 6,7 фоиз эди, бугун эса 3,9 фоизни ташкил қилмоқда.
Иш берувчилар 10 млн янги иш ўринларига ходимлар излашмоқда, уларнинг ҳозирги асосий муаммоси – «рекорд даражадаги ишдан бўшаш» ҳолатлари. Ноябрь ойида 4,5 млн ишчи ишдан кетиши ҳақида ариза берган, оқибатда ишдан бўшаш ҳолатларининг ҳар ойлик даражаси Байден ҳукмронлигининг дастлабки давридаги 2,3 фоиздан 3 фоизга ўсган.
Одамлар бунга муаммога қарагандек муносабат билдиришмоқда, – дейди Иқтисодий ва сиёсий тадқиқотлар маркази вакили Дин Бейкер. — Ўйлашимча, иш берувчилар учун бу – муаммо, аммо мени ўз ишини ташлаб, яхшироқ иш қидириш имконияти бор деб ҳисоблайдиган ишчилар қизиқтиради. Фикримча, бу ажойиб янгилик.
Энергетика
Инаугурация кунидан бери нефть нархи 62 фоизга ошган ва бир баррель нефть нархи 86 долларга етган – бу эса 2014 йилдан бери энг юқори кўрсаткич. Ўтган йилда ёқилғи шохобчаларидаги нархлар деярли икки баробарга ошиб, бир галлон баҳоси 3,30 долларга етган бўлса, иссиқлик таъминоти эса ўтган йилга нисбатан 30 фоизга ошиши кутиляпти.
Иқтисодий ўсиш
Мамлакат савдо вазирлигининг ҳисоботларига кўра, 2021 йилда АҚШ ялпи ички маҳсулоти 5,7 фоизга ўсган ва 1984 йилги ЯИМга нисбатан сезиларли йиллик ўсишга айланди, деб ёзади Bloomberg нашри.
Биргина изоҳ: иқтисодиётнинг фавқулодда ўсиши, вакциналар пайдо бўлиши истеъмолчилар ва бизнес харажатларининг ортишига олиб келган даврлардаги 2021 йилнинг биринчи яримидан оқсай бошлади.
Дастлабки икки чорак даврда реал ялпи ички маҳсулотнинг ўсиши 6 фоизга ошди, аммо 3-чоракда эса 2 фоизни ташкил қилди. Ўтган йилнинг март ойида қабул қилинган ва 1,9 трлн долларлик харажатларни кўзда тутган Американи қутқариш режаси кутилганчалик самара бермади.
Американи қутқариш режаси бизни бугунги кунгача таъқиб қилаётган жиддий сиёсий хатодир, — дейди Конгресс бюджет идорасининг собиқ раҳбари Дуглас Хольц-Икин. — Байден ушбу режани иқтисодиёт 6,5 фоизга ошган вақтда имзолаган эди. Аммо бу ишни амалга ошириш учун ҳеч қандай сабаб бўлмаган.
2008 йили Жон Маккейн компаниясида бош иқтисодий маслаҳатчи лавозимида ишлаган Хольц-Икин иқтисодий қарорлари учун Байденга «жентлменларга хос» уч баҳо бермоқда.
Акциялар
2020 йилги сайловларда ўз номзодини қўйган республикачи Дональд Трамп рақиби Жо Байден ғалаба қозонса, фонд бозори қулаши ҳақида огоҳлантирган эди, аммо бу бор-йўғи популизм бўлиб чиқди. Байден ҳукмронлигининг биринчи йилида S&P 500 индекси 19 фоизга ўсди.
Аммо мамлакат раҳбари ўз рақиби каби бу ҳолатдан ғурурланмайди. Балки, у ушбу кўрсаткич деярли унинг назорати остида эмаслигини яхши билгани сабабдир. Бундан ташқари, балки у 2022 йилдаги S&P 500 ҳолати бўйича жавобгарликни ўз зиммасига олишни истамас. Январь ойида эса кўрсаткич 5 фоизга тушишга улгурган.
Облигациялар даромадлилиги
Инфляция ўсиши ва ваъда қилинган фоиз ставкаларининг ошиши натижасида облигацияларнинг даромадлилиги пандемиялар бошлангандан бери сезиларли юқорилади. Ушбу ҳафтада икки йиллик қимматли қоғозлар даромадлилиги 1 фоизга ошди. Байденнинг дастлабки ҳукмронлик даврида эса бу кўрсаткич бор-йўғи 0,13 фоизни ташкил қилган эди.
Ўн йиллик қимматли қоғозлар даромадлилиги бу ойда фақат 31 базавий пунктга етди ва 1,83 фоизга тенглашди. Одатда қисқа ва узоқ муддатли облигациялар ўртасидаги кичик узилиш иқтисодий беқарорликдан дарак беради, бироқ иқтисодчилар ўн йиллик қимматли қоғозлар даромадлилиги бу йилда ошиб, 2 фоизга етишини кутишмоқда.
Америкаликлар муносабати
Фонд бозорининг гуллаб-яшнаши ва паст ишсизлик даражасига қарамасдан, америкаликлар сўнгги 10 йилликдан-да кўпроқ норозилик билдиришмоқда. Мичиган университети томонидан ўтказиладиган Истеъмолчилик муносабатларини ўрганиш бўйича ҳар ойлик сўровнома 2021 йилнинг ноябрь ойида 67,4 индексида тўхтади – бу 2011 йилдан бери энг паст натижа.
Бу ойда 68,8 индекси олинган. Байден 2020 йилнинг январь ойида президентликка сайланганида индекс 79,0 ни кўрсатиб, дастлабки бир неча ойлар давомида ҳам ўсиб келган эди. Бироқ инфляция, янги COVID-19 штаммларининг пайдо бўлиши ва гўёки тугалланмас пандемия истеъмолчилар ишончига путур етказди.
Компаниялар инқирози
Hertz, JCPenney ва Chesapeake Energy компаниялари 2020 йилда инқирозга учрагани ҳақида хабар берган Американинг 7129 та компанияси қаторига кирди. Бу пандемия бошланиши ва унинг иқтисодиёт учун оқибатлари билан боғлиқ саккиз йиллик рекорд кўрсаткич сифатида ҳисобланди.
Кичик бизнес ҳукумат харажатлари ва фавқулодда олинган кредитларни қайтаришни кечиктириш дастурлари томонидан қўллаб-қувватланиши натижасида 2021 йилда инқирозлар сонининг ошиши бирданига қисқарди.
American Bankruptcy Institute’нинг маълумотларига кўра, ўтган йили салкам 40 йил ичидаги энг паст кўрсаткич сифатида баҳоланган жами 3724 та компания инқирозлик ҳақида хабар берган. 2021 йилда инқирозга учраган корпорациялар орасида Belk ва National Rifle Association ҳам бор эди.
Изоҳ (0)