Россиянинг Team Spirit жамоаси Dota 2 бўйича юбилей жаҳон чемпионати — The International 10 да ғолиб чиқди. Мусобақанинг умумий мукофот жамғармаси 40 миллион доллар эди, ғолиблар шунинг 18 миллион доллардан кўпроғини қўлга киритди. Жамоани ушбу ғалаба билан ҳатто Россия президенти Владимир Путин ҳам табриклади (қизиқ, Путин умрида бирор марта бўлса ҳам «Дота» ўйнаганмикин?). Meduza нашри ушбу ғалаба ҳақидаги асосий (ва бироз уятли) саволларга жавобларни тақдим этди.
Бошидан бошлайлик: Dota 2 нима эди ўзи?
Бу — Valve компанияси томонидан ишлаб чиқилган жамоавий ўйин. Унинг асосида шахматдаги каби принциплар ётади: мураккаблик, хилма-хил тактикалар ва чуқур ўйланган стратегиялар. Ҳатто мақсад ҳам ўхшаш — тахтни синдириш (шахматда — шоҳни мот қилиш каби). Фақат, шахматдан фарқли равишда, Dota 2 да бу ишни доналар (фигуралар) эмас, виртуал қаҳрамонлар амалга оширади — ҳозирда Dota 2 да 121 та персонаж бўлиб, уларнинг бари бошқаси такрорлай олмайдиган бирор қобилиятга эга.Ҳаммаси қандай кечади? Ўйин бошланишидан аввал ҳар бирида беш киши бўлган икки жамоа ўйин режасидан келиб чиққан ҳолда ўзига қаҳрамонлар танлаб олади. Шундан сўнг улар хаританинг икки чеккасида жойлашган ўз базаларида пайдо бўлади. Бир томонда — ёруғлик кучлари, бошқа томонда — зулмат кучлари. База марказида тахт жойлашган, уни иккита ҳимоя минораси ўраб туради. Тахтдан учта йўл (чизиқ) чиққан бўлиб, улар бўйлаб вазифаси шахматдаги пиёдага ўхшаб кетадиган қиличбардорлар ва сеҳргарлар мустақил ҳаракатланиб юради. Ҳар бир йўл бўйича тахтгача бўлган масофани учта минора ва иккита казарма қўриқлайди — рақиблардан бирортаси казармаларни йўқ қила олса, қўшимча қиличбардор ва сеҳргарга эга бўлишдек устунликни қўлга киритади.
Лекин бу ҳали ҳаммаси эмас. Йўллар орасида бетараф мавжудотлар жойлашган маконлар бор. Бу мавжудотларни ўлдириш, худди душман «пиёдалари» (қиличбардорлар ва сеҳргарлар)ни ўлдиргандаги каби, олтин ва тажриба (сўнгги йилларда эса — буларга қўшимча равишда — сотиб бўлмайдиган, лекин жуда муҳим бўлган артефактларни) келтиради. Қаҳрамонлар тангалар эвазига янги экипировка сотиб олади, тажриба эса персонажларга янги даража олиш ва қобилиятни очиш ёки мавжуд қобилиятлардан бирини янада яхшилаш имконини беради. Буларнинг бари кучли бўлиш, рақиб мудофаасини йўқ қилиш ва тахтни бузиш учун зарур.
Агар қўпол тушунтириладиган бўлса ва ўнлаб алоҳида эътибор талаб қиладиган ҳолатларни ҳисобга олмаса (юқорида фақат энг асосий жиҳатлар қайд этилди), ўйиннинг бор-йўқ маъноси шу. Dota 2 — ақл бовар қилмас даражада комплекс ўйин; унда бирор натижага эришиш учун нафақат иштирокчиларнинг ҳамжиҳатликдаги ҳаракати, балки у ёки бу қарорни қабул қилишда юзлаб майда жиҳатларни ҳам эътиборга олиш лозим.
Яхши, унда The International дегани нимаси?
Dota 2 бўйича жаҳон чемпионатининг ташкилотчилари мусобақага шундай ном берган. Ташкилотчилар одатда бу мусобақани жаҳон чемпионати деб эмас, балки ўзлари ва ўйинчилар ҳамжамияти учун танишроқ ва одатийроқ бўлган ном билан — The International ёки қисқача ТИ деб атайди.
2019 йилга қадар чемпионат ҳар йили бир марта ўтказиларди. Коронавирус пандемияси сабабли Valve мусобақа форматини қайта кўриб чиқиб, муддатларини ўзгартиришга мажбур бўлди. Ўнинчи — юбилей The International чемпионати 7—17 октябрь кунлари Бухарестда бўлиб ўтди. Унда Шимолий Америка, Европа, МДҲ, Хитой, Жануби-Шарқий Осиё ва Жанубий Америкадан келган энг яхши 18 жамоа қатнашди. Мусобақанинг умумий мукофот жамғармаси 40 миллион долларни ташкил этди.
40 миллион доллар?! Киберспортга шунча пул қаердан келиб қолди? Ахир бу бор-йўғи бир ўйин-ку!
Умуман олганда киберспортда пул унчалик кўп эмас. Бошқа киберспорт турлари бўйича энг юқори даражадаги мусобақаларда ҳам умумий мукофот жамғармаси бундан бир неча баробар — ҳатто бир неча ўн баробар — кам.Dota 2 бўйича асосий мусобақада мукофот жамғармаси ўйинчиларнинг ўз ҳисобидан шакллантирилади. Valve компанияси чемпионат учун бор-йўғи 1,6 миллион доллар ажратади — бу биринчи The International’дан бери давом этиб келаётган ўзгармас анъана. Қолган сумма рақамли (виртуал) буюмлар (масалан, ўйин қаҳрамонлари учун либослари бор сандиқлар) сотувидан йиғилади. Сотувдан тушган пулнинг 25 фоизи автоматик равишда мукофот жамғармасига, 75 фоизи эса Valve’нинг ўз ҳисобига йўналтирилади.
Бошқа киберспорт турлари бўйича мусобақаларда ҳам баъзан шундай амалиёт қўлланилади. Бироқ кўпинча компаниялар тизимни Valve каби муваффақиятли йўлга қўя олмайди. Шу боис улар мукофот жамғармасини ўзи, алоҳида шакллантиришга, жойлардаги клублар учун мақбул шароитларни яратишга, ҳомийлар излашга ва бутун жараённи назорат қилиб туришга мажбур.
Айтишларича, The International’да россияликлар олтин олишибди. Ростдан ҳам шундай бўлдими?
Йўқ. Баъзи ОАВлар бу воқеани бироз хато талқин қилди. The International — Олимпиада эмас, у ерда медаллар йўқ. Жаҳон чемпионатидаги ғолиблик учун жамоа Dota 2 ўйинининг рамзларидан бири — Аегис (персонажга иккинчи умрни тақдим этувчи буюм), шунингдек, пул мукофотини қўлга киритади.
Россиядаги киберспорт жамоаларидан бири ҳисобланган Team Spirit (унинг таркибида украиналиклар ҳам бор) ҳақиқатан ҳам мусобақада ғолиб чиқиб, 18 миллион долларни қўлга киритди. Киберспортчиларни ушбу ғалаба билан ҳатто Владимир Путин ҳам табриклади.
Бу қанақа жамоа ўзи? Россия термасими?
Йўқ. Киберспорт турларида «терма жамоа»ни англатувчи шаклланган тушунча йўқ. Кўпчилик «терма жамоалар» ўртасида шундай мусобақаларни ўтказишга ҳаракат қилган, бироқ, одатда, бундай турнирлар кўп томошабин ва ҳомий жалб қила олмайди. Ҳомийларга фақат жамоаларнинг бренди қизиқ, чунки мухлислар — ёшлар аудиторияси айнан машҳур жамоалар ортидан келади. Бундан ташқари, киберспортдаги йирик клублар бошқа мамлакат фуқаросини ўз таркибига қўшиб олишга тортиниб ўтирмайди.Team Spirit Россияда рўйхатга олинган ва шу ердан туриб фаолият олиб боради. Клуб 2016 йилдан бери мавжуд. Ташкилотни Никита Чукалин бошқаради, аммо уларга ким ҳомийлик қилаётгани номаълум — жамоа раҳбарияти бу каби саволларга жавоб беришдан доимо қочади ва даромад манбаларини ошкор қилмайди. Ҳозирда клуб учта тур — Dota 2, CS:GO ва Hearthstone бўйича мусобақаларда қатнашади.
Team Spirit’нинг The International 10 да ғолиб чиқиши кутилмаган, тахмин ҳам қилинмаган эди. Таҳлилчи ва экспертлар ғолибликни мутлақо бошқа жамоалар — гуруҳ босқичида ҳам, плей-оффда ҳам жуда ишончли қатнашган Team Secret (Европа) ёки PSG.LGD (Хитой) қўлга киритишини прогноз қилганди.
Бироқ мураббийлар штаби, менежер ва сардорнинг шарофати билан жамоа диққатини бир жойга жамлаб, жаҳоннинг энг энг кучли таркибларини, жумладан, икки карра чемпион ОҒни ҳам бирин-кетин мағлуб этди. Стратегиялар хилма-хиллиги, ностандарт тактик ёндашув ва дадиллик Иля Yatoro Мулярчук (18), Александр TORONTOTOKYO Хертек (20 ёш), Магомед Collapse Халилов (19 ёш), Мирослав Mira Колпаков (21 ёш) ва Ярослав Miposhka Найдёнов (23 ёш)га жаҳон чемпиони бўлиш ва 18 миллион долларнинг эгасига айланиш имконини берди.
Россиядаги бошқа жамоалар ҳам шунақа кучлими?
Бунда гап қайси, қандай мусобақалар ҳақида бораётганига эътибор бериш керак. Dota 2 ҳақида тўхталадиган бўлинса, «МДҲ-регион» (ўйин саноатида собиқ СССР мамлакатлари умумий шу ном билан аталади) бу каби эътиборга молик ғалабага 10 йил аввал эришган эди — ўшанда Украинанинг Na’Vi жамоаси биринчи The International’да ғолиб чиққан. Dota 2 бўйича сўнгги йилларда ўтказилган чемпионатларда Россиянинг Virtus.pro жамоаси ҳам яхшигина порлаган, бироқ The International’да бешинчи-олтинчи ўриндан юқорига кўтарила олмаган.Counter-Strike: Global Offensive’да Россия, Украина, Қозоғистон ва МДҲнинг бошқа мамлакатларидан иқтидорли ўйинчилар ва жамоалар жуда кўп. Ҳозирда HLTV талқини бўйича жаҳон рейтингида Natus Vincere жамоаси биринчи, AS Monaco Gambit эса иккинчи ўринни эгаллаб турибди. Юқорида тилга олинган Team Spirit, Virtus.pro ва forZe эса жаҳон бўйича етакчи 20 жамоа қаторига киради. МДҲнинг бошқа мамлакатларидаги жамоалар ҳам кўплаб киберспорт турлари бўйича мусобақаларда қатнашади ва баъзилари яхши натижаларга эга.
Агар умуман саноат ҳақида фикр билдириладиган бўлса, клублар ва ихтисослашган компаниялар бугунги кунда қандай аҳволдалигига — улар қанчалик фойда кўриб фаолият кўрсатаётгани ва қанча пул ишлаб топаётганига баҳо бериш осон эмас. Бунга сабаблар ҳам етарлича. Масалан, жамоалар ҳомийлик шартномалари шартлари ҳақида ҳам, ўйинчиларга қанча маош тўлашлари ҳақида ҳам камдан-кам маълумот беради.
Изоҳ (0)