Ўзбекистонда 2017–2021 йиллардаги ислоҳотлар натижалари эълон қилинган портал ишга тушди. Сайтнинг тақдимоти 5 октябрь куни «Ўзбекистон: беш йил ичидаги жадал ислоҳотлар» конференцияси доирасида бўлиб ўтди.
Платформани Тараққиёт стратегияси маркази ижрочи директори Элдор Туляков тақдим этди. Сайт 5 бўлимдан иборат бўлиб, уларнинг ҳар бири стратегиянинг ўзига хос йўналишига мос келади:
- давлат ва жамият қурилишини такомиллаштириш;
- қонун устуворлигини таъминлаш ва суд-ҳуқуқ тизимини янада ислоҳ қилиш;
- иқтисодиётни янада ривожлантириш ва либераллаштириш;
- ижтимоий соҳани ривожлантириш;
- хавфсизлик, миллатлараро тотувлик ва диний бағрикенгликни таъминлаш, чуқур ўйланган, ўзаро манфаатли ва амалий руҳдаги ташқи сиёсат юритиш.
«Ягона электрон маълумотлар базасини тайёрлашда биз 70 дан ортиқ вазирлик ва идоралардан статистик маълумотларни олдик, халқаро ташкилотларнинг материалларини ўрганиб чиқдик ва фуқаролик жамияти институтлари билан яқин мулоқот ўтказдик. Бизнинг олдимизга Ўзбекистон аҳолисига эришилган натижаларни оддий ва тушунарли қилиб кўрсатиш вазифаси қўйилди», — деди марказ раҳбари.
Сайт ҳар бир йўналиш бўйича асосий кўрсаткичларни ҳамда ҳар бир мавзу бўйича халқаро экспертларнинг фикрларини видео форматида тақдим этади.
Маълумот учун, адлия вазири Русланбек Давлетов Ҳаракатлар стратегиясида 1385 банд назарда тутилганини, унинг доирасида 114 триллион сўмлик ва қарийб 30 миллиард АҚШ долларилик лойиҳалар амалга оширилганини таъкидлади. Ҳужжатни амалга ошириш учун 311 та қонун ҳам қабул қилинди, шундан 80 таси янги қонунлар, 2000 та президент фармони ва фармонишлари, 3000 та ҳукумат қарор ва буйруқлари.
Стратегиянинг ҳар бир йўналиши бўйича амалга оширилган ислоҳотларнинг асосий натижалари
«Давлат ва жамият қурилишини такомиллаштириш» йўналиши
Бу бўлимда давлат аппарати самарадорлигини оширишга қаратилган маъмурий ислоҳот бошлангани ва давом этаётгани қайд этилган. 110 та самарасиз идоралараро органлар тугатилди, 10 та янги вазирлик ва идоралар тузилди, 6 та давлат функциялари хусусий секторга ўтказилди.
Бундан ташқари, давлат ва жамият ишларини бошқаришда парламентнинг роли ошиб бораётгани қайд этилган. Ҳукумат соати институти жорий этилди, Олий Мажлис палаталари вақти-вақти билан соғлиқни сақлаш, ташқи ишлар, ички ишлар, адлия вазирлари ва ҳукуматнинг бошқа аъзолари ҳисоботларини эшитади. 2019 йилда давлат дастурининг бажарилиши тўғрисида ҳукумат ҳисоботларини ҳар чоракда эшитиш амалиёти жорий этилди.
2017 йилдан бошлаб Ўзбекистонда жамоатчилик қабулхоналари ва Президент виртуал қабулхоналари фаолият кўрсатмоқда. 2017 йилдан 2020 йилгача улар орқали 10,1 миллион мурожаат келиб тушган.
Бюрократияга қарши кураш натижасида давлат хизматларини олиш учун зарур бўлган ҳужжатлар сони икки баробар (167 дан 79 гача) қисқартирилди. 4 йил давомида «Ягона дарча» тамойили бўйича кўрсатиладиган хизматлар сони ўн баробарга ошди (16 дан 157 гача).
«Қонун устуворлигини таъминлаш ва суд-ҳуқуқ тизимини янада ислоҳ қилиш» йўналиши
Портал маълумотларига кўра, 2017ܺ—2020 йилларда суд ҳокимиятининг мустақиллиги ошган. Маъмурий судлар 2018 йилда ташкил этилган. 2019–2020 йилларда улар 31,3 мингта аризани кўриб чиқиб, деярли 70 фоизини (21,2 минг) қаноатлантирди, шу жумладан, 2600 ҳокимнинг қарори ноқонуний деб топилди.
Тадбиркорлар ҳимоясини кучайтириш мақсадида бизнес-омбудсман институти жорий этилди. 2017—2020 йилларда бизнес-омбудсманга 13,4 минг ариза келиб тушди, натижада:
- 930 масъул шахс интизомий, 1513 таси маъмурий жавобгарликка тортилди;
- давлат ва назорат органларининг 1034 ноқонуний қарорлари бекор қилинди;
- суд орқали тадбиркорлик субъектлари фойдасига 95,1 миллиард сўм ундирилди.
Ислоҳотлар натижасида Ўзбекистон биринчи марта БМТнинг Инсон ҳуқуқлари кенгашининг тенг ҳуқуқли аъзоси сифатида қабул қилинди.
«Иқтисодиётни янада ривожлантириш ва либераллаштириш» йўналиши
2017—2020 йилларда Ўзбекистон ташқи савдо айланмаси 1,4 баробар ўсди, инфляция даражаси 18,8 фоиздан 11,1 фоизгача, олтин-валюта захиралари 26,4 миллиард доллардан 34,9 миллиард долларгача ошди.
Кўпгина солиқлар ставкалари пасайтирилди: ягона ижтимоий тўлов кичик корхоналар учун 15 фоиздан йирик корхоналар учун 25 фоиздан 12 фоизгача, шахсий даромад солиғи — 22,5 фоиздан (максимал ставка) 12 фоизгача, ҚҚС — 20 фоиздан 15 фоизгача, даромад солиғи — 14 фоиздан 12 фоизгача, юридик шахсларнинг мол-мулки бўйича — 5 фоиздан 2 фоизгача туширилди. Шунингдек, давлат маблағлари ва суғурта мукофотларига ажратмалар бекор қилинди, солиқ текшируви турлари 13 тадан 4 тага камайтирилди.
2017 йилда нақд пул айланмаси бўйича чекловлар олиб ташланди ва банкоматлардан пул олиш имконияти пайдо бўлди. 2020 йилда пластик карта эгалари банкоматлар орқали 62,2 триллион сўм ечиб олди.
Валюта бозорини эркинлаштириш амалга оширилди: чет эл валютасини сотиш ва сотиб олиш чекловлари бекор қилинди. Натижада аҳоли томонидан сотиб олинган чет эл валютаси ҳажми 15 баробар ошди (2016 йилдаги 273 миллион доллардан 2020 йилда 4,1 миллиард долларгача).
Шу билан бирга, бозордаги (норасмий) валюта курсининг ўртача йиллик амортизацияси 1998—2016 йилларда 24,4 фоиз, 2017—2020 йилларда эса 10,4 фоизни ташкил этди.
Ўзбекистон барча экспорт қилинадиган товарлар ва хизматларга божхона тўловларини бекор қилди, экспорт ва лицензиялаш тартибини соддалаштирди, импорт қилинадиган товарларнинг 60 фоизига «нол» бож ставкаларини ўрнатди ва импорт божхона ставкаларини 6,45 фоизгача туширди.
Портал ислоҳотлар натижасида кичик бизнес сектори сезиларли даражада ўсганини қайд этади: 2016 йилда мамлакатда 27 минг, 2020 йилда эса 93 минг кичик бизнес субъекти рўйхатдан ўтган.
«Ижтимоий соҳани ривожлантириш» йўналиши
Ўртача ойлик иш ҳақи 2016 йилдаги 1,3 миллион сўмдан 2020 йилда 2,6 миллион сўмгача ошди. Аҳоли жон бошига тушган умумий даромад шу даврда 5,8 миллион сўмдан 11,7 миллион сўмгача ошди.
Бу соҳага бюджетдан ажратилган маблағлар 2,1 баробарга ошди, тиббиёт муассасаларининг моддий-техник базаси 7,5 триллион сўмга мустаҳкамланди.
2017—2020 йилларда Ўзбекистон дори воситалари ва тиббиёт буюмлари учун 1,61 триллион сўм ажратди (1991—2016 йилларда 227 миллиард сўм). Улардан 61,6 миллиард сўми онкологик касалликларни даволаш учун дори-дармонларга (8,3 миллиард сўм), 217,4 миллиард сўми гематология ва онкогематологияга мўлжалланган дорилар учун (2,8 миллиард сўм) йўналтирилган.
Халқ таълими тизимида 2017—2020 йилларда 328 та янги мактаб пайдо бўлди ва 11 йиллик мажбурий таълим қайта тикланди.
Мактабгача таълим соҳасига келсак, агар 2016 йилда 5,2 минг болалар боғчаси бўлса, 2020 йилда 18,3 минг (шу жумладан, давлат болалар боғчалари сони 5 мингдан 6,2 мингга ошган) эди. Болаларни мактабгача таълим билан қамраб олиш даражаси 2020 йилда 61 фоизни ташкил этди. 2016 йил бу кўрсатгич 27,7 фоизга тўғри келганди.
Олий таълим тизимида яна 80 дан ортиқ янги олий ўқув юртлари ташкил этилди, 20 га яқин хорижий университетларнинг филиаллари очилди ва 10 та хусусий олий ўқув юрти биринчи марта иш бошлади.
Портал маълумотларига кўра, ўқитувчилар ва тиббиёт ходимларини мажбурий меҳнатга жалб қилиш амалиётига барҳам берилган. 2019 йилдан бошлаб ишлайдиган пенсионерларга пенсиялар 100 фоиз тўланди.
Порталда қайд этилишича, Ўзбекистонда қашшоқликни камайтириш ишлари доирасида унинг даражаси 2000 йилдаги 28 фоиздан 2020 йилда 11 фоизгача пасайган. Кам таъминланган оилалар болалар боғчасига пул тўлашдан озод қилинган, кам таъминланган оилалар мактаб ўқувчилари мавсумий кийим-кечак билан таъминланган. «Темир», «аёллар» ва «ёшлар дафтарлари» рўйхатига киритилган фуқаролар касбий тайёргарлик, ишга жойлашиш ва моддий ёрдам кўринишида давлат томонидан қўллаб-қувватланмоқда.
«Хавфсизлик, миллатлараро тотувлик ва диний бағрикенгликни таъминлаш, чуқур ўйланган, ўзаро манфаатли ва амалий руҳдаги ташқи сиёсат юритиш» йўналиши
Биринчи марта Ўзбекистон диний масалалар бўйича «алоҳида ташвишли» давлатлар рўйхатидан чиқарилди, қўшнилар билан дўстлик ва ўзаро манфаатли алоқалар мустаҳкамланди, чегаралар ва сув-энергетика ресурсларидан фойдаланиш масалалари ҳал қилинди.
Эндиликда Ўзбекистонда 86 та давлат фуқаролари учун визасиз режим жорий қилинган (2016 йилда 9 мамлакат учун амал қилган).
Мудофаа салоҳияти кучайтирилди: шартнома бўйича ҳарбий хизматчиларнинг улуши 68 фоизгача (2016 йилда 37 фоиз), армиянинг замонавий қуроллар билан жиҳозланиш даражаси 5 баробар ошди.
Изоҳ (0)