Ўзбекистон Олий Мажлисининг инсон ҳуқуқлари бўйича вакилига (омбудсман) қонунчилик ташаббуси ҳуқуқи берилади. Бу ҳақда Президентнинг 10 сентябрдаги фармонида кўзда тутилган. Ҳужжатга кўра, уч ой муддатда омбудсман тўғрисидаги янги қонун лойиҳаси ишлаб чиқилади. (қонуннинг амалдаги таҳрири 2004 йилдан буён кучда).
Янги қонун лойиҳасида омбудсманга қонунчилик ташаббуси ҳуқуқи берилишидан ташқари, қуйидагилар назарда тутилиши кутилмоқда:
1. Омбудсман лавозимига олий маълумотли, инсон ҳуқуқлари, эркинликлар ва қонуний манфаатларини ҳимоя қилиш соҳасида зарур тажрибага, юксак ахлоқий фазилатларга эга бўлган, сайланиш куни 30 ёшдан кичик бўлмаган ва бевосита сайловгача камида 5 йил Ўзбекистон ҳудудида муқим яшаётган Ўзбекистон фуқароси сайланиши мумкин. Бунда бир кишининг икки мартадан ортиқ омбудсман этиб сайланишига йўл қўйилмайди.
2. Омбудсманга Президент, Олий Мажлис палаталари, Вазирлар Маҳкамасига инсон ҳуқуқлари, эркинликлари ва қонуний манфаатларини ҳимоя қилишнинг айрим йўналишлари бўйича ҳуқуқий, ташкилий ижтимоий-иқтисодий ва бошқа чора-тадбирлар кўришга қаратилган махсус маърузалар тақдим қилиш ҳуқуқи берилади.
3. Омбудсман томонидан инсон ҳуқуқлари, эркинликлари ва қонуний манфаатларига риоя қилиш бўйича қонун ҳужжатларининг бузилишига йўл қўймаслик тўғрисида давлат органлари ва бошқа ташкилотларнинг мансабдор шахсларини ёзма равишда огоҳлантириш тартиби киритилади. У давлат органлари ва ташкилотлар раҳбарларига аниқланган қонун бузилишлари бўйича уларни содир этишга имкон яратган сабаб ва шарт-шароитларни бартараф этиш тўғрисида ижро этилиши мажбурий бўлган тақдимнома киритади.
4. Омбудсман давлат органлари ташкилотларининг ҳуқуқлари, эркинликлари ва қонуний манфаатларини ҳимоя қилиш масалаларини кўриб чиқиш билан боғлиқ йиғилишларида, шу жумладан Олий суд Пленуми мажлисларида омбудсманнинг иштирок этиш ҳуқуқига эга бўлади.
5. Қонунда жазони ижро этиш муассасалари ва тергов ҳибсхоналари ҳудудида «Омбудсман қутиси»ни сақлашнинг ҳуқуқий механизмлари, унда эркинликдан маҳрум этилган шахслар томонидан мурожаатлар жойлаштириш тартиби киритилади.
6. Ҳужжатда, шунингдек, инсон ҳуқуқлари, эркинликлари ва қонуний манфаатларига риоя этилиши ва ҳимоя қилиниши ҳолати тўғрисида омбудсман томонидан жамоатчиликни хабардор қилиш тартиби ва механизми кўрсатилади.
Аввалроқ ушбу фармон билан ҳудудларда омбудсманнинг минтақавий вакиллари фаолияти йўлга қўйилиши ҳақида хабар берилган эди. Улар инсон ҳуқуқлари, эркинликлари ва қонуний манфаатларига риоя этилишини таъминлайди, инсон ҳуқуқлари мониторингини ташкил этади ва ўтказади. Шунингдек, фуқароларнинг шикоятларини қабул қилади ва кўриб чиқади, уларнинг бузилган ҳуқуқларини тиклашда кўмаклашади.
Изоҳ (0)