Оксфорд университети олимларининг аниқлашича, 2002—2004 йилларда ноодатий пневмония тарқалишига сабаб бўлган SARS-CoV-1 ҳамда ҳозирги COVID-19 қўзғатувчиси бўлган SARS-CoV-2 коронавирусларининг энг кекса аждоди бундан 21 минг йил олдин ҳам мавжуд бўлган. Бу ҳақда Current Biology илмий журналида чоп этилган тадқиқотга таяниб, «РБК» хабар берди.
«Ушбу вақт аввалги ҳисоб-китоблардан қарийб 30 баравар узоқ. Бу вирусларнинг келиб чиқиши ҳақидаги тушунчамизга янги нуқтаъи назарни ҳосил қилади, бундан ташқари, шунга ўхшаш тарзда, бошқа вируслар эволюциясининг вақт ўлчовларини тубдан қайта кўриб чиқиш мумкин», — дейилади мақолада.
Мутахассислар ушбу аниқланган муддатни сарбековирусларнинг энг қадимги умумий аждодлари «ёши» дея белгилади.
Олимларнинг таъкидлашича, вируслар қисқа вақт ичида тез ривожланади, лекин улар ўз эгаларига мослашиши зарур. Шундай қилиб, масштаб жиҳатдан вирус эволюциясининг тезлиги улардаги векторларнинг эволюция тезлигига боғлиқ.
Оксфорд университети мутахассислари вируслар ўзгаришининг узоқ муддатли динамикасини кўрсатувчи янги модель ишлаб чиқди. Бу нафақат коронавирусларнинг аждодларини ҳисоблаб чиқишга, балки РНК ва ДНК вирусларининг кенг доирадаги эволюцион тарихини тиклашга имкон берди. Хусусан, анатомик жиҳатдан кўриниши ҳозирги одамларга ўхшайдиган инсонларнинг Африкадан кўчиши пайтида гепатит C вируси бутун дунё бўйлаб тарқалган бўлиши мумкинлиги аниқланди. Маълум бўлишича, вирус ярим миллион йил олдин ҳайвонлар популяциясида тарқалган.
Олимлар, шунингдек, сутемизувчиларнинг РНК вируслари бир неча ҳафтадан бир неча ойгача «ғайриоддий тарзда тез геномик ўзгаришлар» намоён қилишини аниқлади. Бундай вируслар мезбон тана ўзгаргандан кейин геномларининг асосий қисмини ўзгартириши мумкин. «Бундан ташқари, биз шуни аниқладикки, РНК вирусларининг тез ўсадиган гуруҳларида ўрин алмашиш тезлиги ДНК вирусларига қараганда 1—2 даража юқори», —аниқлик киритди тадқиқот муаллифлари.
Инсонда учрайдиган РНК вирусларига ОИТС, Эбола, Зика, грипп вируслари ва коронавируслар, жумладан, COVID-19 киради.
Аввалроқ Буюк Британиянинг Бат ва Эдинбург университетлари генетиклари COVID-19 ни келтириб чиқарувчи SARS-CoV-2 коронавируси ҳар ҳафта, яъни илгари ўйлангандан икки баравар кўп мутацияга учрашини аниқлаган эди. Уларнинг қайд этишича, шу пайтгача коронавирусни ўрганаётган тадқиқотчилар кўплаб мутацияларни пайқамаган, улар янги штаммларнинг пайдо бўлиш тезлигини баҳолашда секвенланмаган ва ҳисобга олинмаган.
Шунингдек, британиялик олимлар ўлим даражаси 35 фоиз бўлган янги коронавирус штамми пайдо бўлиши мумкинлигидан огоҳлантирганди.
Изоҳ (0)