Минглаб одамлар аэропортда мамлакатдан қочиб кетишга уринмоқда. Афғонистондан қочиб кетишнинг ягона йўли АҚШ ҳарбийлари томонидан қўриқланаётган Кобул халқаро аэропортидаги хорижлик дипломатлар ва элчихоналар ходимлари учун ташкиллаштирилган самолёт рейсларига илиниб олиш. 15 августдан 16 августга ўтар кечаси аэропорт тижорат рейсларини қабул қилишни тўхтатди бу – омма орасида саросима уйғотди, оломон учиш-қўниш майдончасига югуриб чиқиб, ерда турган самолёт корпусларига жойлашиб олди. Америкалик ҳарбийлар самолётларнинг парвозни бошлашига ҳалал бераётган одамларни тарқатиш учун ҳавога ўқ узишга ҳам мажбур бўлган. Тиқилинч ва самолётдан қулаш оқибатида 7 нафар одам ҳалок бўлган, шунингдек, аэропорт ҳудудида икки нафар қуролланган одамнинг АҚШ ҳарбийларига ўт очгани ҳақида ҳам хабарлар тарқалган. 16 августда кундуз куни парвозлар вақтинча тўхтатилган. Meduza нашри 16 август оқшоми ҳолатига кўра, ҳарбийларнинг одамларни аэрпортдан чиқариб ташлашга, самолётларнинг учиши ва қўниши учун шароитлар яратишга уринаётганини маълум қилган.
Афғонистонда маҳаллий аҳоли ва ҳарбийларнинг мамлакатдан чиқиб кетиш жараёни давом этмоқда. 14–15 август кунлари бортларида жами 585 нафар афғонистонлик бўлган 22 та самолёт ҳамда 24 та вертолётнинг Ўзбекистон ҳаво ҳудудини ноқонуний равишда бузиб киргани ҳақида ҳам хабарлар тарқалган. Embraer самолёти Ўзбекистон ҳарбий ҳаво кучларининг МиГ-29 самолёти билан тўқнашган, тўқнашув оқибатида бортдан катапульт қурилмаси орқали тушиб қолишга улгурган учувчиларга жароҳат етган.
АҚШ Кобул аэропортида хавфсизликни таъминлаш учун 5 минг ҳарбийга яна минг нафар аскар қўшимча тарзда юборилишини ваъда қилган. АҚШ ҳарбий кучлари қўмондони «Толибон»лар билан учрашиб, ташкиллаштирилаётган рейсларда кетмоқчи бўлаётганларни эвакуация қилиш масаласини муҳокама қилиб олмоқчи. Шунингдек, «АҚШ қуролли кучларининг марказий қўмондонлиги раҳбари Кеннет Маккензи ҳам Доҳада «Толибон» вакиллари билан учрашган. 60 дан зиёд давлатлар «Толибон»нинг Афғонистондан кетмоқчи бўлаётганларга эркин чиқиш имконини яратишни сўраган. БМТ бош котиби Антониу Гутерриш бутун дунё мамлакатларидан Афғонистондан келаётган қочқинларга бошпана бериш ва уларни ортга қайтармасликни илтимос қилган.
Франция президенти Эммануэль Макрон америкалик ҳарбийларнинг одамларни Парижга эвакуация қилишни ташкиллаштириши учун иккита ҳарбий самолёт ва махсус кучлар аскарларини юборишини билдирган. Буюк Британия ҳам ёрдам тариқасида Кобулга 200 нафар ҳарбий юборади.
Кобулдан учаётган рейсларнинг диспетчерлик назорати ҳам ҳарбийлар ихитиёрига берилган, Афғонистон фуқаролик авиациясининг раҳбарияти транзит рейсларига етарли даражада хизмат кўрсата олмаслигини билдириб, шу сабабли мамлакат ҳаво чегарасида учаётган авиакомпаниялардан ўз йўналишларини ўзгаритиришни сўраган. Россиянинг «Аэрофлот» компанияси ҳамда AirBridgeCargo юк ташувчи авиакомпанияси ҳам Афғонистон фуқаролик авиациясининг тавсияларига амал қилган ва иккита рейс йўналишини ўзгартирган.
Ғарб мамлакатлари Афғонистондан минглаб одамларни эвакуация қилмоқда. Дипломатлар ва ғарб давлатларининг фуқароларидан ташқари айрим мамлакатлар ўзлари билан ҳамкорлик қилган афғонистонликларни ҳам ҳудуддан олиб чиқиб кетишни бошлаган. Улар орасида ҳаёти хавф остида қолиши мумкин бўлганлар, жумладан ҳуқуқ ҳимоячилари кўпчиликни ташкил қилади.
Германиянинг ўзи 10 минг нафар одамни эвакуация қилмоқчи, Reuters агентлиги канцлер Ангела Меркелнинг ёпиқ мажлисда у ҳақида гапирганини хабар қилган. «Ал-Жазира» эса Афғонистонда АҚШ билан ҳамкорлик қилган ва бошқа ерга эвакуация қилиниши зарур бўлган маҳаллий аҳолиниг сони 44 минг нафар экани ҳақида маълумот берган. Ҳозирча мамлакатда хорижликлар билан ҳамкорлик қилган фақат бир нафар таржимон ҳужумга учраган, хабарларга кўра «Толибон»лар Афғонистондаги Чехия ҳарбийларига ёрдам берган одамни ўғирлаб кетган.
«Толибон» Афғонистондаги уруш тугаганини эълон қилди. Ҳаракатнинг Қатардаги сиёсий офиси раиси Муҳаммад Наём «Толибон»нинг яқин вақт ичида мамлакатдаги бошқарув шакли борасида якуний қарор чиқарилиши ва «Толибон»ларнинг Афғонистонни дунё ҳамжамиятидан узилиб қолишини истамаётганига урғу берган. Reuters агентлигининг ташкилотдаги манбаси «Толибон» жангариларига афғонистонликларнинг кундалик ҳаёт тарзига умуман аралашмаслик бўйича топшириқ берилганини айтган.
«Толибон» раҳбарияти давлат хизматчиларига расмий мурожаат қилиб улардан ўз иш жойларига қайтишни, ҳуқуқлари чеклаб қўйилишидан хавотир бўлмасликни сўраган. Паранжи ёпинган аёлларнинг ҳам ўз ишига қайтишига рухсат берилган. Ташкилотнинг расмий вакили «Толибон» аъзолари Кобул кўчаларида хавфсизликни таъминлаши ва собиқ амалдорларга ҳужум қилмоқчи бўлганларни ҳибсга олишини маълум қилган. Шунингдек, «Толибон» фуқаролардан қуролларни олишни бошлган ва уларга кўчаларда бошқа отишмалар бўлмаслиги, одамларнинг ҳаёти хавфсизлиги кафолатлангани ҳақида гапирмоқда.
«Ал-Жазира» мухбири Кобул кўчаларидаги вазият анча сокинлигини хабар қилган. 16 август кунинг иккинчи ярмида шаҳарда дўкон ва ресторанлар очилган, кўчалар яна одамларга тўла бошлаган, паранжи ёпинмаган, дунёвий либосдаги аёллар ҳам кўриниш берган. CNN мухбири Кларисса Уорд шаҳар кўчаларидан тайёрлаган репортажида аёлларнинг сони аввалги ҳукумат раҳбарлиги давридагига нисбатан кескин камайганига ва уларнинг либослари одатдагидан анча ёпиқ эканига урғу берган. Журналистнинг ўзи ҳам репортажни паранжи ёпиниб тайёрлаган.
Россия ва Хитой Афғонистондаги янги ҳукумат билан ишчи муносабатларини ўрнатган. Россия ТИВ бу ҳақда расмий баёнот берган. Вазирлик барча томонларни зўравонликдан тийилишга чақирган, мамлакатдаги вазият барқарорлашаётгани, «Толибон»нинг маҳаллий аҳоли ҳамда хориж дипломатик миссиялари вакилларининг хавфсизлигини кафолатлаганини қайд этган.
Россия президентининг Афғонистон бўйича махсус вакили Замир Кабулов содир бўлган ўзгаришларда Москва ҳамда унинг Марказий Осиё давлатларидаги иттифоқчиларига нисбатан ҳеч қандай таҳдид йўқлиги, «Толибон» аввалги қўғирчоқ ҳукуматдан кўра ишончлироқ кўринаётганини таъкидлаган. Кабулов Москванинг янги Афғонистон ҳукумати билан мулоқот учун олдиндан тайёргарлик кўргани ва ҳамкорлик Россия манфаатларига хизмат қилишига ишонишини айтган. Катта мамлакатлар орасида Хитой ҳам «Толибон» билан дўстона муносабатлар ўрнатган. БМТ хавфсизлик кенгашининг йиғилишида ҳозирча Афғонистондаги ҳукуматни расман тан олиш масаласини кун тартибига қўймаган, кенгаш баёнотида музокаралар йўли билан ягона уйғунлашган вакиллик ҳукуматини шакллантириш зарурлигига урғу берилган.
Изоҳ (0)